Aýyl mektebimen qashan maqtanamyz? - BAQ-qa sholý
***
Saýda salasyna jańa ádis-tásil, jańa lep kelgeli qashan. Kóbimiz ony kúıbeń tirliktiń kólegeıinen kóre de bermeımiz. Aıtpaǵymyz - eldegi zamanalyq iri saýda oryndaryndaǵy esep aıyrýshynyń tólem termınaly (POS-termınal). Máselen, elordasy Astananyń ózindegi úlken saýda úıleriniń bes-altaýynda ǵana tólem termınaldary bar. Olar kópshilikke belgili - «Metro», «Magnym», «Pamstor», «Green», «Kerýen» syndy saýda oryndary. Bul týraly búgingi sanynda «Egemen Qazaqstan» gazeti jazady.
Basylymnyń jazýynsha, ótken jyldyń sońyna taman el Úkimeti qaltaǵa býda-býda aqshany salyp júrýdi múmkindiginshe shegerip, saýda núktelerine jappaı tólem termınaldaryn ornatýdy qalaǵan edi. Buǵan operatsııany júzege asyratyn bankterdiń keıbiri daıyn bolmaı shyqty. Rasynda, ıgiligi mol bul iske bankter ǵana emes saýda oryndary men ondaǵy shaǵyn kásipkerler, sondaı-aq tutynýshy halyqtyń úlken bóligi de múldem ázir emes. Tipten tólem termınaldaryn kórmegen, bilmegen, uqpaǵandary da barshylyq. «Sondyqtan jańa júıeni jappaı qoldanysqa engizbes buryn, buqaralyq aqparat quraldary arqyly POS-termınaldyń nemene ekendigi men onyń tolyq qyzmet múmkindigin el-jurtqa jan-jaqty tanystyryp, tıimdilik tustary men jaqsy qyrlaryn durys uqtyrǵan qup sekildi», - deıdi basylym. Maqala «Qobyraǵan qolma-qol aqshadan arylar shaq» degen taqyryppen berilip otyr.
Ejelgi túrkilerdiń qarashańyraǵy - atajurtymyzǵa ıe bolyp qalǵan qazaq halqynyń myńdaǵan jylǵy tarıhy erlik pen qaharmandyqqa toly. Qazaq batyrlarynyń qaharmandyq rýhy, ásirese, jerimizdi jońǵar qalmaqtary basqynshylarynan azat etken HVІІІ ǵasyrdaǵy uly shaıqastarda jarqyraı kórindi, dep jazady «Egemen Qazaqstan» «Abylaı han qurmettegen Kókjal Baraq qandaı baǵaǵa bolsa da laıyq» degen maqalada.
Onda Abylaı hannyń aq týy astynda jaratýshy bergen jetpis jastyń elýin ata jaýmen aıqasta ótkizgen Kókjal Baraq týraly egjeı-tegjeıli jazylǵan.
Avtordyń jazýynsha, Kókjal Baraq Shúrekuly 1701 jyly qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy Jarma aýylynyń Qyzylsý - Shar ózeni mańyndaǵy Kókjar degen jerde ómirge kelgen. Uly atasy Óteıge deıingileri ejelden ishki Altaı atanyp kelgen Marqakóldiń Sartaýy, batysy Zaısan kóliniń Qara Ertisi men Aq Ertisiniń soltústigindegi taýly-tasty, ózendi, kóldi óńirdi mekendegen.
Kókjal Baraq naımannyń bir býyny - ergenektiden taraıdy. Baraq dúnıege kelgennen keıin sheshesi kóp uzamaı qaıtys bolady. Ákesi Shúrek eli men jerin jaý sheńgelinen bosatý jolyndaǵy shaıqastardyń birinde qaza tabady. Osylaı qabyrǵasy qatyp, buǵanasy áli bekimegen Baraq pen inisi Basar ákesiniń aǵasy Shonanyń qolynda qalady. Bes-alty jastarynda týysynyń qozy-laǵyn qaraýmen, on jastan asa mal baǵýmen aınalysady. El azattyǵy jolynda tulpar tizgindep, tý kótergen aǵalaryna on bes jasynda ergen Baraq on alty jasynda urysqa enip, naıza qaǵystyra bastaıdy.
Maqalada Kókjal Baraqtyń Abylaı hannyń basshylyǵymen qalmaqtarǵa qarsy jasalǵan joryqtarda kórsetken eren erlikteri jazylǵan. Onyń ómir joly týraly kezdesetin derekter keltirilgen.
«Kókjal Baraqtyń tarıhı tulǵa ekenin tarıh ǵylymdarynyń doktory, professor Bolat Násenovtiń «Abylaı han» dep atalatyn eńbekterinen anyq ańǵarýǵa bolady. Sol sııaqty Máshhúr Júsiptiń Abylaı han ataqty, arýaqty han bolyp turǵan kúnde ýaq sary - Baıansyz, kereı - Turanbaısyz, shanyshqyly Berdiqojasyz, Kókjal Baraqsyz, Malaısarysyz joryqqa attanbaıdy eken degen sózderi de kóp jaıdan syr uqtyryp turǵany anyq», - deıdi avtor.
***
«Aıqyn» gazetiniń búgingi sanynda «Atameken Ordasy» ulttyq tálim-tárbıe baǵdarlamasynyń avtory, ǵalym-professor Muhamedrahım Qydyrbaıulymen bolǵan suhbat berilip otyr. Onda halyqtyń salt-dástúri, ádet-ǵurpy týraly sóz bolyp, Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń 8 naýryzdaǵy qyz-kelinshektermen bolǵan júzdesýi kezinde «Tárbıe kózi - halyqtyq pedagogıkada» degen sózi tóńireginde áńgime órbitilgen.
Sondaı-aq, «Atamken Ordasy» ulttyq tárbıe baǵdarlamasynyń qalaı qurylǵandyǵy, qandaı jumystar atqaryp jatqandyǵy, bolshaqta qandaı josparlar quryp otyrǵandyǵy týraly tolyq málimetter alýǵa bolady.
Sonymen qatar M. Qydyrbaıuly ulttyq tárbıe, jastardyń qazirgi zamanǵy tálim-tárbıesi, ata-baba ósıeti týraly oılarymen bólisedi.
Qazirgi qazaq ǵylymy men mádenıetiniń múıizi qaraǵaıdaı ókilderiniń kópshiligi aýyldan shyǵyp, aýyl mektebinde bilim alǵan. Alaıda toqyraý jyldary aýyldyń sáni ketken kezde, mektepterdiń de jaǵdaıy turalap qalǵany belgili. El eńsesin kóterip, etegin jııa bastady desek te, mektep - aýyldaǵy jalǵyz mádenı oshaq bolyp otyr, dep jazady «Aıqyn» «Aýyl mektebimen qashan maqtanamyz?» degen maqalasynda.
Onda Almaty oblysy, Panfılov aýdany, Aqjazyq aýylyndaǵy № 10 Jambyl atyndaǵy orta mekteptiń dırektory Gúlbaný Núsipqojaeva búgingi aýyl mektepteriniń jaı-kúıi týraly bilgen-túıgenin aıtyp bergen.
«Qalalyq mektep pen aýyl mektebiniń eń basty aıyrmashylyǵy -materıaldyq-tehnıkalyq bazasy. Óıtkeni qazirgi tańda eń birinshi talap etiletini - aqparattyq saýattylyq. Aýyl mektebinde kompıýterlerdiń, ınteraktıvti taqtalardyń, jańartylǵan lıngafon kabınetteriniń jetispeýshiligi talap údesinen shyǵýǵa kedergi keltirýde», - deıdi G. Núsipqojaeva.
Sonymen qatar, ol búgingi aýyl mektebiniń basqa da kúrdeli máseleleri týraly tolyqqandy baıandap bergen.
