Aýdıt nátıjesi: óńirlik ÁKK-de 33,6 mlrd teńge bıýdjet qarjysy negizsiz jumsalǵany anyqtaldy
ASTANA. KAZINFORM — QR Joǵary aýdıtorlyq palatasy áleýmettik-kásipkerlik korporatsııalardyń qyzmetin jáne olardyń óńirlerdiń damýyna áserin tekserýdi aıaqtady. Memlekettik aýdıttiń qorytyndysy Álıhan Smaıylovtyń tóraǵalyǵymen ótken otyrysta qaraldy. Bul týraly palatanyń baspasóz qyzmeti málim etti.
— Tekserý ÁKK qurylymdarynda problemalar men kemshilikter jınaqtalǵanyn kórsetti. Mundaı jaǵdaı olardyń jumysyn tutas úılestirý men reglamentteýdiń, Ulttyq ekonomıka mınıstrligi men jergilikti atqarýshy organdar tarapynan tıisti retteýdiń bolmaýyna baılanysty qalyptasyp otyr, — delingen habarlamada.
Máselen, ÁKK memlekettik josparlaý júıesine ıntegratsııalanbaǵan. Olardyń damý josparlary nomınaldy sıpatqa ıe jáne syrtqy baǵalaýǵa jatpaıdy, al qyzmeti ákimdikterdiń tıimdiligin baǵalaýǵa áser etpeıdi.
Otyrys barysynda Joǵary aýdıtorlyq palata tóraǵasy QR UEM ýákiletti memlekettik organ retinde ÁKK jumysynda tártip ornatýǵa tıis ekenin atap ótti.
— ÁKK naqty nemen aınalysýy kerek ekenin anyqtap, biryńǵaı tásil ázirleý qajet. Olardy damý ınstıtýttary deı alamyz ba? Óńirlerdegi áleýmettik róli qandaı? Investıtsııa tartýda qandaı ról atqarady? Qandaı quraldardy qoldanýy kerek? Qaryz berýde qandaı qaǵıdalardy ustanady? Biryńǵaı ustanym qalyptastyrý qajet, — dedi Álıhan Smaıylov.
Ol qazir ÁKK ózderi qajet dep sanaıtyn barlyq máselemen aınalysa alatynyn atap ótti.
— Óńirlerde ózderi durys dep tapqannyń barlyǵyn jasap jatyr. Kóp jaǵdaıda bul tipti Kásipkerlik kodeksine de qaıshy keledi, — dedi Joǵary aýdıtorlyq palatanyń tóraǵasy.
Aýdıtorlyq qorytyndyǵa sáıkes sońǵy 5 jylda ÁKK-ge barlyǵy 528 mlrd teńgeden astam bıýdjet qarajaty berilgen, onyń ishinde 288 mlrd teńgeden astamy kásipkerlik sýbektilerin kredıtteýge arnalǵan. Alaıda óńirlerdiń damýyna áser etetin ınvestıtsııalyq jobalardy iske asyrýdyń ornyna is júzinde ÁKK ózderine túsetin qarajatty banktegi depozıtterge ornalastyrady.
Sonymen qatar memlekettik qarjylandyrýdyń ósýine qaramastan, ÁKK júıeli túrde shyǵynmen jumys isteıdi. Tekserilgen ÁKK boıynsha jınaqtalǵan shyǵyn 2020 jylmen salystyrǵanda 2025 jyldyń basynda 7 ese ósip, 209 mlrd teńgeden asyp tústi.
Dıvıdendter tóleý turaqsyz sıpatqa ıe. Mysaly, 2024 jylǵa ÁKK-den túsken jalpy soma 0,5 mlrd teńgeden az, bul 2023 jyl qorytyndysymen salystyrǵanda 4 ese az.
Aýdıtorlar ÁKK jeke kásipkerlerge qoldaý kórsetý arqyly taza kommertsııalyq jobalarǵa jıi qatysatynyn atap ótti.
Máselen, «Ertis» ÁKK ınvestıtsııalyq jobalar degen ataýmen 16,6 mlrd teńgege kommertsııalyq turǵyn úı qurylysyn iske asyryp jatyr, munda aýdıt barysynda 3,3 mlrd teńgege buzýshylyqtar anyqtaldy.
«Aqjaiyq» ÁKK-ge ınvestıtsııalyq jobalardy iske asyrý úshin jer ýchaskeleri berilgen, nátıjesinde olar ıgerilmegen ne basqa kommertsııalyq maqsattarǵa qaıta baǵdarlanǵan.
«Aqtóbe» ÁKK sońǵy 3 jylda jalǵyz jeke kompanııanyń óndirisin keńeıtý úshin nesıe bergen. Tutastaı alǵanda, ol memleketten jalpy somasy 11,2 mlrd teńgege qaryz jáne sýbsıdııa alǵan. Al nesıeni maquldaý boıynsha Jobalardy irikteý jónindegi komıssııanyń quramyna osy fırmaǵa qatysy bar tulǵa qosylǵan, nesıe buzýshylyqtarmen ári kepil almastan berilgen.
«Semeı» ÁKK-de jobalar qarajatty tez ıgerý úshin tıisti baǵalaýsyz jáne taldaýsyz irikteledi.
Turaqtandyrý qorlaryn tekserý barysynda ónimderdiń tıisinshe saqtalmaıtyny, assortımenttiń shekteýli ekeni, sondaı-aq turaqtandyrý qorlary suranysy tómen taýarlardan turatyny anyqtaldy.
Áleýmettik-kásipkerlik korporatsııalardyń óńirlik turaqtandyrý qorlaryn basqarýdaǵy, saýda-satyp alý qyzmetindegi jáne kásipkerlerdi «aınalym shemasy» boıynsha kredıtteýdegi tıimsizdigi olardy azyq-túlik baǵasyn turaqtandyrýǵa yqpal ete almaıtyndaı etedi.
Memlekettik aýdıt barysynda:
138 mlrd teńge qarjyǵa qatysty quqyq buzýshylyq bolǵan;
14,5 mlrd teńge tıimsiz josparlanǵan;
33,6 mlrd teńge bıýdjet qarajaty men aktıvterdiń tıimsiz paıdalanylǵany anyqtaldy.
14 fakt boıynsha materıaldardy quqyq qorǵaý organdaryna berý josparlanǵan.