Aýa raıyn qalaı boljaıdy – «Qazgıdromet» mamanymen suhbat
ALMATY. KAZINFORM – Ótken aptada Almatynyń qubylmaly aýa raıy turǵyndardy biraz ábigerge saldy. Qatty jańbyrdan megapolıs kóshelerin birneshe ret sý basty, al jerasty ótkelderine sý toldy. Osy oraıda, Kazinform tilshisi «Qazgıdromet» RMK Almaty qalasy boıynsha fılıaly Meteorologııalyq boljamdar bóliminiń basshysy Dáýlet Kısebaevpen tildesip, ońtústik óńirdegi aýa raıynyń aldaǵy boljamyn surady. Sondaı-aq «Qazgıdromet» mamandarynyń jumysymen tanysyp qaıtty.
- Almatyda aldyńǵy apta nóser jaýyn jıi boldy. Bul bizdiń óńir úshin qanshalyqty qalypty qubylys?
- Ótken aptada ortalyǵy Shyǵys Qazaqstan oblysynda bolǵan tsıklon bizdiń aımaqtan ótti. Sonyń sebebinen bizde qysqa merzimdi jańbyr, naıǵazaı bolyp, qatty jel turdy. Sonymen qatar keı aýdandarda burshaq jaýdy. «Qazgıdromet» muny kúndelikti boljap, eskertip otyrdy. Bul Almaty úshin erekshe qubylys emes. Sebebi shaharda sáýir men tamyzdyń basyna deıin nóserli jańbyrdyń bolýy boljanyp qoıǵan. Adamdar shilde aıynyń qurǵaq ári ystyq bolatynyna úırengen. Biraq bıylǵy shilde 1979 jyldyń shildesine uqsas. Ol kezde de nóserli jańbyr kóp bolǵan jáne kishkene salqyndaý boldy. Jalpy temperatýra qalypty deńgeıde. Shilde aıynda orta eseppen joǵary temperatýra 30-32 gradýs. Qazir kúndizgi temperatýra 29-33 gradýs aralyǵynda tirkelip jatyr.
- Osy aptanyń aýa raıy boljamy qandaı?
- Shildeniń 20-syna deıin Almatyda qubylmaly aýa raıy saqtalady. Biz qazir Qyzylorda jaqta turǵan tsıklonnyń kelýin kútýdemiz. Onyń kelýimen kún ystyq bola tura, qaıta jańbyr jaýady, naızaǵaı oınaıdy jáne jel soǵady. Degenmen temperatýra kúndiz 30-33 gradýs, al túnde 18-20 gradýs kúıinde bolmaq. Aıta keteıin, biz aýa raıy jaıly eskertý habarlamasyn jibergende jalpy qalaǵa súıenemiz. Iá, qalamyzdyń aýmaǵy úlken, soltústigi jazyq jerde, ońtústigi taý bókterinde ornalasqan. Qalamyzdyń belgili bir aýdanynda qaýipti qubylys baıqalsa, biz ol týraly búkil qalaǵa habarlaýǵa mindettimiz.
- Jalpy aýa raıy qalaı boljanady?
- Almatyda 4 meteorologııalyq stantsııamyz bar. Bireýi áýejaı jaqta, bireýi qala ortalyǵynda (Abaı/Seıfýllın), qalǵan ekeýi Kamensk ústirti men Shymbulaqta ornalasqan. Jalpy bizdiń bólimde 4 sınoptık maman bar. Olar aýysymmen táýlik boıy 24 saǵat jumys isteıdi. Sınoptık jumysqa kelgen soń, aldyńǵy qyzmetkerden aýysymdy qabyldaıdy. Odan keıin bizge túsetin materıaldar - topografııalyq karta, spýtnıktiń fotolary jáne t.b. negizinde aýa raıyna monıtorıng jáne saraptama jasalady. Túske qaraı kelesi kúnge aýa raıynyń boljamy jazylady. Qajet bolǵan jaǵdaıda eskertý habarlamalary jiberiledi. ıAǵnı, TJD, ákimdik jáne ózge uıymdar aqparattandyrylady. Sondaı-aq «Qazgıdromettiń» resmı saıtynda jarııalanady. Meteorologııalyq stantsııalardan aqparat 3 saǵat saıyn túsedi.
- Adam aýa raıyn qanshalyqty qoldan ózgerte alady? Mundaı tehnologııalar bar ma?
- Bul «Qazgıdromettiń» nysany emes. Biraq aýa raıyna áser etýge múmkin beretin tehnologııalar bar. Mysaly, aspanǵa arnaıy raketa atylady. Ol raketada atmosferadaǵy protsessterdi jyldamdatatyn hımııalyq elementter bolady. Sonyń áserinen aspan bulttanyp, jańbyr jaýady. Keńestik kezeńde, qazir de mańyzdy is-sharalar kezinde aýa raıy buzylatyny boljansa, osyndaı raketalar qoldanylady. Sonyń arqasynda jańbyr mejelegen ýaqytynan buryn jaýady.
- «Qazgıdromet» boljamy shynaıy aýa raıymen sáıkes kelmeı qalatyn jaǵdaılar qanshalyqty jıi bolady?
- «Qazgıdromet» boljamy 90% jaǵdaıda dál keledi. Óıtkeni bizde negizgi boljam 1 kúnge jazylady. Biraq nóser, burshaq syndy boljanýy qıyn qubylystar aıtylǵan ýaqyttan buryn kelýi de múmkin. Ondaı jaǵdaılar bop turady, biraq óte sırek. Kóbine mundaı jaǵdaılar kútpegen atmosferalyq ózgeristerdiń áserinen bolady. Mysaly, ortalyǵy Shyǵys Qazaqstan oblysynda bolǵan tsıklon boljam boıynsha Sibir jaqqa ketýi kerek bolǵan. Bizde qurǵaq aýa raıy boljandy. Biraq basqa tsıklon óziniń baǵytyn ózgertip, ony Qazaqstannyń oństústigine yǵystyrdy. Sondyqtan bizde nóser jaýyn ótti. Tabıǵat bizdiń yryqymyzda emes. Biz ony boljaýǵa tyrysamyz. Biraq boljam – ol tek qana boljam.
