«Atameken»: astanadaǵy aspan asty keshenine saıahat
Qazaqstannyń kartasyna negizdelip jasalǵan «Atameken» etno-memorıaldyq kesheni 2001 jyldyń 8 qyrkúıeginde QR Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń bastamasymen ashyldy. Saıahatshylar keshenge nysandardy kórýge ǵana emes, gıdterdiń aýzynan jergilikti kórikti jerler týraly qyzyqty da áserli ańyzdardy estýge keledi.
«Atameken» kesheni qyzmetiniń maqsaty – halyqty tarıhı-mádenı jáne rýhanı qundylyqtarmen tanystyrý, Qazaqstan mádenıetiniń jetistikterin nasıhattaý. Sonymen qatar, Qazaqstannyń tarıhı murasyn zertteýge úles qosyp, elimizdiń tabıǵı ereksheligi men ekonomıkalyq jetistikteriniń kórkemdigin kórsetý, mádenı qundylyqtardy saqtaý jáne kóbeıtý.
Aspan astynda ornalasqan tanymdyq-kórkemdik keshen memleket tarıhymen, ony mekendegen halyqtardyń mádenıetimen tanystyrady. Stıldendirilgen taýlar, tóbeler, dala, ormandar, kólder men iri qalalar maketi – mádenı ortalyqtyń sımvoly. Qazaqstannyń kartasy negizinde jasalǵan keshendegi qyzyǵýshylyq týdyratyn nysannyń biri – Kaspıı teńiziniń modeli.
«Jańa salalarǵa keletin bolsaq, biz elde bolyp jatqan ózgeristerdi muqııat qadaǵalaımyz. Eń qyzyqty, dinı, tarıhı, mádenı nysandar osynda kórinis tabady», - dep túsindirdi murajaı ókili.
Keshen ishinde elimizdegi árbir óńir jáne sol aımaqtyń kórikti jerleri kórsetilgen. Mysaly, Aqtóbe oblysy boıynsha 23 nysan ornalastyrylǵan. Onyń qatarynda Abat Baıtaq kesenesi, Qobylandy batyr atyndaǵy ortalyq stadıon, Metallýrgter mádenıet úıi, Ǵazıza Jubanova atyndaǵy oblystyq fılarmonııa, Aqtóbe mys kompanııasy, Muǵaljar taýlary, Aqbota-Sáńkibaı taýy jáne basqa da mańyzdy obektiler bar.
Qostanaı oblysynyń kórikti jerlerinen Sokolov-Sarybaı taý-ken baıytý kombınaty, Shaqshaq Jánibek atyndaǵy murajaı, túıequs fermasy, saǵaty bar úı, Keıki batyrdyń kesenesi usynylǵan.
Odan ári jol Qazaqstannyń ońtústigine aparady. Qyzylorda oblysynyń mańyzdy nysandarynan Qorqyt Ata memorıaldyq kesheni, «Baıqońyr» ǵarysh aılaǵy jáne Aral teńizi usynylǵan.
Elimizdiń rýhanı astanasy – Túrkistan qalasy jańa nysandarmen tolyqty. Al, Jambyl oblysynyń tarıhı qundy murasy – Aısha bıbi, Babadja hatýn jáne Qarahan kesenesiniń kishireıtilgen kóshirmesin kóre alasyz.
Ǵımarattar men kórikti nysandar maketin qurýmen murajaıdyń qalpyna keltirý bóliminiń qyzmetkerleri aınalysqan. Restavratorlar nysandardyń maketin dál keltirgen. Tipti, aımaqtardy bir-birimen baılanystyratyn temirjol usynylǵan. Aýa raıy qubylystary eskerile otyryp, maketter únemi boıalyp, ákteledi.
Keshendegi úlken aýmaqty Almaty qalasy alyp jatyr. Munda Tıan-Shan taýlary, «Qazaqstan» qonaq úıi, Abaı Qunanbaıulynyń eskertkishi, telemunara, «Medeý» bıik taýly sport kesheni, «Almaty Arena» muz saraıy, Svıato-Voznesenskıı kafedraldy sobory jáne basqa da nysandar ornalasqan.
Almaty oblysynyń aýmaǵynda óńirdiń 31 obektisiniń maketi ornalasqan.
Shyǵys Qazaqstan oblysy Altaı jáne Tarbaǵataı taýlarymen, Ertis ózeni arqyly ótetin kópirmen, Metallýrgter mádenıet saraıymen, Shyńǵys taýlarymen, «Patshalar Alqaby» kúmbeziniń astyndaǵy murajaımen, Shúlbi jáne Buqtyrma GES-imen beınelengen. Ásirese, «Ólimnen de kúshti» monýmenti erekshe áser qaldyrady.
«Ólimnen de kúshti» monýmenti – Semeı ıadrolyq polıgonyndaǵy synaqtardyń qurbandaryna arnalǵan memorıal. Memorıaldyń bıiktigi – 25 metr. Ol qurastyrmaly-monolıtti temirbetonnan quıylǵan, jyltyr granıt bloktarymen jáne gabbro (Semeıdiń qara granıtinen) plıtalarymen qaptalǵan. Sondaı-aq, monýmentte aq mármárden jasalǵan ananyń músini tur. Ol denesimen balasyn qorǵashtaıdy. Bul – ana mahabbatynyń sımvoly, balany barlyq qıyndyqtar men qolaısyz aýa raıynan qorǵaýǵa qabiletti degen maǵynany bildirip tur.
Pavlodar oblysynyń aýmaǵynda 17 maket bar. Olardyń qatarynda Pavlodar alıýmınıı zaýyty, Aqsý ferroqorytpa zaýyty, Baıanaýyldaǵy memorıaldyq murajaı, Blagoveşensk sobory, Malaısary batyr eskertkishi jáne basqa da nysandardy kórýge bolady.
Elordanyń oń jaǵalaýyndaǵy basty obektiler arnaıy alańda ornalasqan. Nysandarǵa kelsek, qalalyq ákimdik ǵımaraty, Tuńǵysh Prezıdent murajaıy, «Alaý» muz saraıy, «Jastar» teatry, Qarjy mınıstrliginiń banknot túrinde salynǵan ǵımaratyn tamashalaı alasyz.
«Elordanyń bas sımvoly – «Báıterek» monýmenti de bar. Onyń bıiktigi – 97 metr, ıaǵnı 1997 – el astanasyn Almatydan Aqmolaǵa kóshirý jylyn bildiredi. Elordanyń barlyq negizgi nysandary bir jelide oryn tepken. Mýzeıdegi elorda bóligin japondyq sáýletshi Kıse Kýrokav jasaǵan», - dep tolyqtyrdy keshen qyzmetkeri.
«Atameken» Qazaqstan kartasy keshenindegi nysandar bir-birin qaıtalamaıdy jáne Qazaqstan halqynyń birligi men tatýlyǵyn beıneleıdi. Restavratorlar túrli mádenıetter men etnostar úıleriniń maketin de jasaǵan. Mýzeıdi tamashalaýshylar koreı, japon, eston, polıak, moldavan, belorýs jáne basqa ulttardyń úıleri qandaı bolatynyn kóre alady.
Aıta ketsek, keshenge kirý bıletiniń quny ekskýrsııasyz – 400 teńge, ekskýrsııamen – 600 teńge.
