Ataqty Jánibek hannyń dýlyǵasy AQSh-taǵy «Metropolıten» óner mýzeıinde saqtaýly - Leonıd Bobrov

KÓKShETAÝ. QazAqparat - Ataqty Jánibek hannyń dýlyǵasy AQSh-taǵy "Metropolıten" óner mýzeıinde saqtaýly tur. Bul týraly búgin «Qazaq handyǵyna 550 jyl» atty óńiraralyq mýzeı festıvali sheńberinde ótip jatqan «Mýzeı rarıtetterindegi Qazaq handyǵynyń tarıhy» ǵylymı-praktıkalyq konferentsııasynda Novosibir memlekettik ýnıversıtetiniń arheologııa jáne etnologııa kafedrasynyń professory, tarıh ǵylymdarynyń doktory Leonıd Bobrov baıandama jasap, jańalyq ashty.

Onyń aıtýynsha, AQSh ǵalymdary bul dýlyǵa Altyn Orda hany Jánibek hanǵa tıesili bolýy múmkin degen boljam jasaǵan. Oǵan dýlyǵanyń tómengi jaǵynda arab áripterimen jazylǵan jazý aıqyn dálel.

"Amerıkandyq ǵalymdar bul dýlyǵa kezinde Altyn Ordada bılik qurǵan Jánibek hanǵa tıesili bolýy múmkin degen boljam jasap otyr. Dýlyǵany kezinde eýropa saıahatshylary Tıbet jerinen alyp ketken kórinedi. Sodan beri uzaq ýaqyt jeke menshik kollektsııalardyń birinde saqtalǵan. Keıin AQSh-tyń ataqty kolletsıoneriniń biri satyp alǵan kórinedi. Al, 2007 jyly Nıý-Iork qalasyndaǵy "Metropolıten" óner mýzeıine tapsyrylǵan.

Dýlyǵa temirden jasalǵan, bıiktigi 20-23 santımetr, dıametri 22 santımetr, ústińgi jaǵy úshkir qyrly bolyp keledi, al, tómengi jaǵynda arab áripterimen oıylyp, kúmispen kómkerilip "Jeńimpaz sultan Mahmud Jánibek han" dep jazylǵan. Ǵalymdardyń paıymdaýynsha, bul dýlyǵany sol zamandaǵy kavkaz jáne ıran sheberleriniń jasaýy múmkin...

...Al, bul dýlyǵa Tıbet jerine qaıdan bardy deıtinge kelsek, 17-ǵasyr sońy men 18 ǵasyrdyń birinshi jartysynda ońtústik shyǵys Qazaqstan aýmaǵyna Batys Mońǵolııa jerinde mekendegen oırattar men jońǵarlardyń jıi shabýyl jasap turǵany tarıhta belgili. Sondaı sátterdiń birinde olar bul dýlyǵany qolǵa túsirip, ózderiniń dinı kósemderi Dalaı Lamaǵa syıǵa tartýy múmkin.

Sondyqtan, AQSh-tyń Nıý-Iork qalasyndaǵy "Metropolıten" óner mýzeıinde saqtalǵan 14-17 ǵasyrlarǵa jatatyn temirden jasalynǵan áskerı bas kıim "Jeńimpaz sultan Mahmud Jánibek hannyń dýlyǵasy" dep aıtýǵa tolyq negiz bar", - deıdi Leonıd Bobrov.

Eske sala ketsek, atalǵan dýlyǵa Qazaqstanda tabylǵan 84 dýlyǵanyń ishinde tarıhı qundylyǵy jaǵynan alǵashqy bestikke kiredi.