Astyq jáne kúnbaǵys maıynyń eksporty: Qazaqstan–Iran saýdasyn damytý máseleleri qaraldy
ASTANA. KAZINFORM — Máskeýge jumys sapary aıasynda Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Aıdarbek Saparov Irannyń Aýyl sharýashylyǵy jıhady mınıstri Golamreza Nýrı Gezeldje myrzamen kelissózder júrgizdi. Kezdesýge ırandyq iri kompanııalardyń basshylary da qatysty. Bul týraly AShM baspasóz qyzmeti habarlady.
Taraptar saýdany keńeıtý, kooperatsııany tereńdetý jáne agroónerkásiptik keshendegi birlesken jobalardy iske asyrý keleshegin talqylady.
Aıdarbek Saparovtyń aıtýynsha, 2023 jyly taýar aınalymy tómendegennen keıin ırandyq tarappen belsendi yntymaqtastyqtyń arqasynda eleýli ósimge qol jetkizildi.
Osylaısha, 2023 jyly taýar aınalymy 165,2 mln dollarǵa deıin qysqardy, bıdaı jetkizý segiz eseden astam azaıdy, al arpa eksporty eki ese tómendedi. Ótken jyly jaǵdaı aıtarlyqtaı jaqsardy. Máselen, saýda kólemi 220 mln dollarǵa jetip, arpa eksporty úsh ese ósti.
Qarqyndy ósý bıyl da saqtaldy. Toǵyz aıda taýar aınalymy 249,1 mln dollar bolyp, ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda eki esege artty. Arpa eksporty 4,6 esege kóbeıip, bıdaı jetkizý kólemi de ulǵaıdy.
— Eki el arasyndaǵy aýyl sharýashylyǵy ónimderiniń ózara saýdasy turaqty ósimge ıe. Biz Iranmen saýda-ekonomıkalyq baılanystardy keńeıtýge jáne jańa birlesken jobalardy iske asyrýǵa múddelimiz. Agrarlyq sektorda ósimniń áleýeti óte joǵary, biz taýar aınalymyn arttyrýǵa daıynbyz, — dedi Aıdarbek Saparov.
Iran qazaqstandyq astyqtyń negizgi naryqtarynyń biri bolyp qala beredi. Marketıngtik jyl ishinde (2024 j. qyrkúıek — 2025 j. tamyz) elge 1 mln tonnadan astam astyq jetkizildi, al bir jyl buryn bul kórsetkish nebári 86 myń tonna bolǵan. Aǵymdaǵy jyldyń 9 aıynda eksport 855,2 myń tonnaǵa jetip, 169,7 mln dollardy qurady.
Astyq aýystyryp tıeý kóleminiń artýyna Amırabad portynyń «Amırabad Greın Termınal Kısh» termınaly eleýli úles qosty. Osy jyldyń 10 aıynda atalǵan termınal arqyly 161 myń tonna arpa men bıdaı jóneltildi.
Kezdesýde kúnbaǵys maıynyń eksportyn keńeıtý máselesine erekshe nazar aýdaryldy. Ótken jyly Iranǵa 5,9 myń tonna jiberildi, al qazaqstandyq qaıta óńdeýshiler jylyna 500 myń tonnaǵa deıin ulǵaıtýǵa daıyn. Bul mańyzdy qadamǵa Quryq jáne Aqtaý porttarynda maı quıý termınaldaryn salý arqyly qol jetkizýge bolady. Bul ótkizý qabiletin arttyryp, logıstıkany ońtaılandyrýǵa jol ashady.
Taraptar ınvestıtsııalyq áriptestikti damytý máselesine de basa nazar aýdardy. Qazaqstanda «Imperııa Fýd» jáne «Kaz-Ir Agro» birlesken kásiporyndary tabysty jumys istep keledi. Almaty oblysynda jylyna 200 myń tonna irimshik óndiretin qaıta óńdeý keshenin salý, sondaı-aq kartop óńdeý jáne balalar taǵamyn shyǵarý jobalary boıynsha Solico Group kompanııasymen kelissózder jalǵasyp jatyr.
Kourosh Food Industry maıly daqyldardy qaıta óńdeý, qus sharýashylyǵyn damytý jáne logıstıkalyq nysandar salý baǵytynda kásiporyndar qurýǵa qyzyǵýshylyq tanytty.
Óz kezeginde Golamreza Nýrı Gezeldje Irannyń yntymaqtastyqty keńeıtýge daıyn ekenin atap ótti.
— Búginde Iran 25 mln tonnadan astam ósimdik jáne mal sharýashylyǵy ónimderin ımporttaıdy. Biz Qazaqstanmen taýar aınalymyn eki ese arttyrýǵa múddelimiz. Sondaı-aq Irandy úshinshi elderge arnalǵan tranzıttik alań retinde paıdalanýdy usynamyz jáne osy úshin barlyq qajetti jaǵdaıdy jasaýǵa daıynbyz, — dedi.
Kezdesý qorytyndysy boıynsha taraptar belsendi áriptestikti jalǵastyryp, AÓK salasynda uzaq merzimdi yntymaqtastyqty damytý nıetterin jetkizdi. Yntymaqtastyqtyń barlyq perspektıvalyq baǵyttary aýyl sharýashylyǵy salasyndaǵy Qazaqstan–Iran jumys toby aıasynda egjeı-tegjeıli qarastyrylatyn bolady.
Aıta ketelik Túrkııaǵa shamamen 227 myń tonna qazaqstandyq jasymyq eksporttaldy.