«Astananyń áýe qaqpasy talapqa saı damytylatyn bolady» - baspasózge sholý
«Egemen Qazaqstan» gazetiniń jazýynsha, keshe Tatarstan astanasy - Qazan qalasynda «Nursultan Nazarbaev kóshesiniń» ashylý saltanaty ótti. Oǵan Qazaqstannyń Reseıdegi Tótenshe jáne ókiletti elshisi Marat Tájın, Tatarstan Prezıdentiniń mindetin atqarýshy Rýstam Mınnıhanov, Tatarstannyń burynǵy prezıdenti Mıntımer Shaımıev, qala meri Ilsýr Metshın, Tatarstandaǵy qazaq ulttyq-mádenı avtonomııasynyń basshysy Saǵıt Jaqsybaev qatysyp, sóz sóıledi. Qazan qalasyndaǵy ortalyq kóshelerdiń birine Elbasy esimi berilgeni jóninde buǵan deıin de habarlaǵan bolatynbyz. Endi, mine, kósheniń ataýy resmı jarııalanyp, saltanatty túrde ashyldy. «Eń birinshi kezekte Tatarstan basshylyǵyna, osy bastamany kótergen qoǵamdyq uıymdarǵa, Qazan bıligine qalanyń ortalyq kósheleriniń birine Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń esimin berý baǵytyndaǵy baılamdy bastamalary úshin shynaıy rızashylyǵymdy bildirgim keledi. Qalalar adamdar sııaqty ortaq erekshelikke ıe. Olar dúnıege keledi, ómir súredi, ósip-órkendeıdi. Biraq Qazan ár ýaqytta da kórikti qala bolyp qala beredi. Men osydan biraz buryn Qazan qalasynyń myń jyldyǵy atalyp ótilgenin bilemin. Ol barsha Eýrazııa keńistigin qamtyǵan mańyzdy mádenı, qoǵamdyq oqıǵaǵa aınalǵan bolatyn. Óıtkeni, Qazan - erekshe qala, álemdik tarıhy bar qala. Álemdik mádenıette aıryqsha orny bar tarıhı qala», - dep atap ótti sharanyń ashylý saltanatynda sóılegen sózinde Qazaqstan elshisi Marat Tájın. Bul maqala basylymnyń búgingi sanynda «Tatarlar tartýy» degen taqyryppen berilgen.
Bas basylymda «Astananyń áýe qaqpasy talapqa saı damytylatyn bolady» atty maqala jarııalandy. Qazirgi kúni Astana halyqaralyq áýejaıy Halyqaralyq Azamattyq Avıatsııa Assotsıatsııasy - ІІІA sanatyna ıe. Sonymen qatar, kez kelgen áýe kemesin qabyldap, olarǵa qyzmet kórsete alady. Ár kún saıyn elimizdiń ishinen jáne álemniń ár shalǵaıynan 80-nen astam ushaqty qabyldaıdy. Máskeý, Tashkent, Novosibir, Omby, Sankt-Peterbýrg, Ekaterınbýrg, Krasnoıarsk, Kıev, Mınsk, Baký sekildi TMD qalalarymen, sondaı-aq Frankfýrt, Vena, Abý-Dabı, Ystambul, Beıjiń, Antalııa, Úrimshi, Shardja, London, Bangkok sekildi sheteldik qalalarmen de ushaqtar qatynasy jolǵa qoıylǵan. 2014 jyly áýejaı 2 mıllıon 960 myń jolaýshyǵa qyzmet kórsetip, 9653 tonna júk jóneltti jáne qabyldady. Áýejaıdaǵy ornatylǵan qazirgi zamandyq quraldar dıspetcherlerge ushyp kele jatqan kez kelgen ushý qondyrǵysyn dál aıqyndaýǵa, olardy baqylaýǵa alýǵa jáne qajetti qyzmetterdi kórsetýge, bir sózben aıtqanda búkil áýe qozǵalysyn baqylap otyrýǵa múmkindik beredi. Bul jaǵdaıdyń qaýipsizdik talaptaryn qatań saqtaý úshin qajeti mol. Máselen, áýejaı buryn kórý qashyqtyǵy 350 metrden asqan jaǵdaıda ǵana ushaqtarǵa qyzmet kórsete alatyn. Qazir kórý qashyqtyǵy 200 metrden kem bolǵan jaǵdaıdyń ózinde ushaqtardy ushyryp-qondyra alady. Tipti, qatty jańbyr jaýyp, boran soqqan jaǵdaıda áýe kemesiniń qonyp-ushýyna jaǵdaı jasaı alady.
Alaıda, áýejaıdyń damý múmkindikteri munymen de shektelip qalmaq emes. Óıtkeni, ol barynsha qarqyndy damyp kele jatqan elordamyzǵa qyzmet kórsetýde. Demek, áýejaı beınesi men damý múmkindikteri de Saryarqa tórindegi altyn tájdeı jarqyraǵan Astana áleýetine sáıkes bolýǵa tıis. Mine, osy talapqa sáıkes Elbasynyń tapsyrmasy boıynsha Astana halyqaralyq áýejaıyn odan ári damytý týraly arnaıy sheshim qabyldanǵan. Osy maqsatqa memleket qazynasynan 29 mıllıard teńge bólinip, jańa termınal salynatyn bolady. Atalǵan baǵyttaǵy jumystardy júzege asyratyn «Qazaqstan temir joly» UQ» AQ-tyń vıtse-prezıdenti Roman Sklıardyń aıtýynsha, Astana áýejaıyn damytý jumystarynyń jalpy quny 60 mıllıard teńgeni qamtıdy. Bul qarjynyń basym bóligi ınvestorlardyń esebinen alynatyn bolady. ***
«Qaı zamanda da qaı halyqtyń bolsyn eldik tarıhyna qatysty derekter eń aldymen sol ulttyń óz týmasynyń shyǵarmalarynan izdeletini belgili jaı. Bul turǵydan kelgende bizdiń ǵylymı qaýym qazaqtyń jyraýlar men aqyndar týyndygerligin tek kórkem shyǵarma dep qana baǵalap qoımaı, olardyń baǵa jetpes muralaryn belgili bir dáýirdiń eleýli oqıǵalaryna kýálik etetin kýágerleriniń jádigerligi retinde qabyldaýǵa múddeli. Osy retten kelgende XIV-XV ǵasyrlarda ómir keshken Qydan taıshy men Asan qaıǵy jyrlaryn budan 550 jyl buryn ómirge kelgen dep esepteletin Qazaq handyǵynyń tirliginen habardar etetin kórkem sózben órilgen baǵa jetpes derekter kózi dep qabyldaǵan jón», - dep jazady «Ana tili» gazeti sońǵy sanyndaǵy « Qazaq handyǵyndaǵy jyraýlar murasy» atty maqalasynda. Osy jaıynda tolyq bilgilerińiz kelse, maqalany oqyp shyǵyńyzdar.
Osy gazette «Zertteýshi eńbegi nazar aýdartady» degen maqala berilgen. « Arqalyqtaǵy Ybyraı Altynsarın atyndaǵy memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtta belgili aıtysker aqyn, búginde ǵalym Aıbek Qalıevtiń jeke ǵylymı mektebi qurylǵan bolatyn. Ǵylymı mekteptiń negizgi maqsaty - ǵylymı izdenýshilik qabileti bar stýdent jastardyń shyǵarmashylyǵyn shyńdaý, ádebıettaný ǵylymyndaǵy ózekti máselelerdi zertteý.
Mektep qurylǵannan beri onyń músheleri biraz istiń basyn qaıyrdy. Torǵaı ólkesindegi aqyndyq mektep, áli de ıgerilmeı jatqan jekelegen aqyn-jazýshylardyń shyǵarmashylyǵy keńinen zerttele bastady»,- dep jazady basylym. Osy jyldyń basynda jas zertteýshi Batyrlan Saǵyntaevtyń «Torǵaı aqyndarynyń antologııasy» atty ІІІ tomdyq zertteý eńbegi shyqsa, endi jas ádebıettanýshy, Y.Altynsarın atyndaǵy Arqalyq memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtynyń bıylǵy túlegi Eldos Toqtarbaıdyń «Qazaq ádebıeti tarıhyndaǵy túrme shyǵarmashylyǵy jáne emıgranttyq kezeń» atty monografııalyq zertteý eńbegi jaryq kórdi.
Eldos Toqtarbaı - kópshilik qaýymǵa merzimdi basylym arqyly jaqsy tanys jas qalam ıesi. Onyń tyrnaqaldy prozalyq shyǵarmalary jáne ǵylymı zertteýleri, ádebı syn maqalalary túrli basylymdarda jıi jarııalanyp júr. Alty taraýdan turatyn monografııalyq zertteý eńbegine túrmede jazylǵan shyǵarmalar arqaý bolǵan. Qazaq ádebıettaný ǵylymynda túrmede jazylǵan shyǵarmalar osy kúnge deıin keshendi túrde zerttelip, qolǵa alynǵan emes. Bul zertteý jumysy osyndaı olqylyqtyń ornyn toltyrý maqsatynda atqaryldy.
***
«Ekspress-K» gazetiniń búgingi sanynda «Ýlybnıtes, kombaınery!» degen materıal berilgen. Qazaqstanda joǵary sanattaǵy kombaıyndarǵa qajettilikti Petropavldaǵy jańa mashınaqurylysy zaýyty qamtamasyz etpek. «KAZTEHMASh» mashına jasaý zaýyty» astyqty óńirler úshin eýropalyq úlgidegi kombaın jáne basqa da aýyl sharýashylyq tehnıkasyn shyǵarady. Kombaın Reseıdiń shekaralas aýdandaryna, Aýǵanstan, Mońǵolııa, Qytaıǵa eksporttalady. Endi Polshanyń PRONAR kompanııasymen birlesip shóp shaýyp, jınaıtyn mashına men tyrmaýysh qurastyrý qolǵa alyndy. Qazaqstanǵa jylyna 1,5 myń dana joǵary klasty kombaın qajet. Jobany iske qosý bul qajettiliktiń tórtten birin toltyrady. Aldaǵy ýaqytta Reseıdiń shekaralas óńirlerine eksporttaımyz. 2018 jyly kombaındaǵy otandyq bólshekter 60 paıyzǵa deıin jetedi.
Esterińizge sala keteıik, «KAZTEHMASh» zaýyty Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń qatysýymen ótken jańa ındýstrııalandyrý aıasyndaǵy jalpyulttyq telekópirde iske qosyldy.
