Astanadaǵy Respýblıkalyq bas meshit jaıly ne bilemiz
«Táýelsizdik tańy atqannan beri elimizdiń ár túkpirinde kóp meshit ashylyp, jamaǵatty rıza qylǵany bárimizge belgili. Olarda oqylǵan namazdar men duǵalardy Alla qabyl etsin. Men Memleket basshysy retinde ókilettigimdi toqtatýdan bir kún buryn, 2019 jylǵy naýryzda osy meshittiń alǵashqy kirpishin qaladym. Sol sátte meniń qasymda qazirgi Prezıdentimiz Qasym-Jomart Toqaev boldy. Allaǵa júginip, rızashylyǵymyzdy bildirip, bolashaqta halqymyzdyń táýelsizdigi men elimizdiń erkindigi uzaǵynan bolsyn dep tiledik. Asyl dinimizge osynsha qoldaý kórsetýdi áý bastan musylmandyq mindetim, halqymnyń aldyndaǵy perzenttik paryzym dep bildim», - dedi ol.
Meshit 10 gektar jer ýchaskesin alyp jatyr.
Meshittiń jalpy alańy 68 062 sharshy metrdi quraıdy.
Úlken kúmbezdiń bıiktigi – 83,2 metr, dıametri – 62 metr. Meshittiń tórt munarasy bar. Onyń bıiktigi – 130 metr.
Sonymen qatar, meshittiń jerasty qabatynda 440 oryndyq banket zaly, 405 oryndyq jabyq parkıng, vestıbıýl, dárethana, tehnıkalyq, rıtýaldyq qyzmet kórsetý orny, qurban shalý orny jáne basqa bólmeler ornalasqan.
Birinshi jáne ekinshi qabattarda namaz oqıtyn orynnan bólek synyptar, konferents-zal, neke qııý zaly, Quran oqıtyn bólme, telestýdııa, keńseler, qyzmettik bólmeler, dúkender, murajaı jáne tehnıkalyq bólmeler bar.
Meshittiń jalpy syıymdylyǵy 235 000 adamdy quraıdy. ıAǵnı bir mezette osynsha adam sapta turyp namaz oqýǵa múmkindigi bar.
Onyń ishinde ashyq alańda shamamen 200 myń adam, naqtyraq aıtqanda podıým men sahna aımaǵynda 30 myń adam meshit aýlasynda 170 myń adam bir mezette qulshylyq jasaıdy.
Al meshit ishinde 35 myń adam, ıaǵnı erlerge arnalǵan orynda 30 myń adam, áıelderge arnalǵan orynda 5 myń adam namaz oqı alady.
Meshittiń kireberis esigi álemdegi eń bıik aǵash esikterdiń biri sanalady. Ol tropık Afrıkada ósetin ıroko atty qatty aǵashtan qolmen jasalǵan. Onyń bıikti - 12,40 metr, salmaǵy - 1,5 tonna. Sondaı-aq esikter qazaqsha órnektermen bezendirilgen.
Meshittiń ishki shyny esikteri de bıik. Onyń bıiktigi – 12 metr, salmaǵy 1,5 tonna. Ol túrli tústi oıý-órnektermen shynydan jasalǵan.
Meshittiń tórt bıik munarasy bar. Onyń bıiktigi – 130 metr. Munara bes bólikten turady. Ol Islamnyń bes dińgegin (ıman, namaz, oraza, zeket jáne qajylyq) bildiredi. Sol qanatyndaǵy munara «Týrıstik munara» dep atalady. Kelgen qonaqtar lıft arqyly nemese jaıaý kóterilip, elordany bıikten tamashalaı alady.
Qubyla jaqtaǵy mozaıka ornatylǵan qabyrǵa uzyndyǵy – 100 metr, bıiktigi – 22,4 metr. Qabyrǵadaǵy mozaıka 25 mln alýan tústi shynymen bezendirilgen. Qolmen jasalǵan mozaıkanyń árbir bóligi jeke-jeke panelge ornatylǵan. Mozaıka mólsheri – 10*10, 10*20, 20*20 mm. Sonymen qatar, panelge Alla Taǵalanyń 99 esimi jazylǵan.
Meshittiń úlken zalyna ilingen ortadaǵy taza shyny (hrýstal) aspashamy álemdegi eń úlken aspashamdardyń biri sanalady. Onyń dıametri – 27 metr, salmaǵy 20 tonna. Ol da túrli kólemdegi hrýstal panelderden quralǵan. Barlyq hrýstal jeti tústegi 3 614 833 bólshekten turady, árqaısysy qolmen jınalǵan. Úlken lıýstra 1 360 890 hrýstal bólshekten qurastyrylǵan. Sonymen qatar meshittiń tórt buryshynda dıametri 8 metrlik tórt aspasham ilingen.
Meshittiń jalpy alańy – 68 062 sharshy metr. Onyń úlken zaly men áıelder namaz oqıtyn orynǵa tolyq kilem tóselgen. Bul – álemdegi qolmen toqylǵan eń úlken kilem. Onyń jalpy aýdany – 15 525 sharshy metr. Salmaǵy – 4 700 gr/m2. Qalyńdyǵy – 15 mm. Kilem Jańa Zelandııada taza (100%) júnnen toqylǵan. Kilemniń ortasyndaǵy medalonynyń dıametri – 70 metr. Ol da álemdegi eń úlken kilem medalony bolyp sanalady. Kilemniń oıýlary qazaqsha naqyshpen bezendirilgen.
Meshit qabyrǵalaryna jáne kúmbezdiń ishki jaǵyna túrli tústi naqyshtar, órnekter men oıýlar, Quran aıattary, Allanyń esimderi, duǵalar jazylǵan. Kóbine qazaqsha órnekter qoldanylǵan. Quran aıattaryn QMDB tarapynan qurylǵan arnaıy komıssııa usyndy. Mysaly, úlken kúmbezge «Nur» súresiniń 35-41 aıattary, galereıa aımaǵyna «Ýaqıǵa» súresiniń 1-46 aıattary, meshittiń syrtqy qabyrǵasyna «Baqara» súresiniń aıattary men basqa da aıat-duǵalar jazyldy.
Arab kallıgrafııasyn jazǵan – «Nur-Múbárak» ýnıversıtetiniń túlegi, álemdegi ataqty kallıgrafııa ustalarynan sabaq alǵan qazaqstandyq hattat Asylbek Baıuzaquly.
Meshit astynan arnaıy týnnel salynǵan. Qalalyq avtobýstar jerasty jolyndaǵy aıaldamadan jolaýshylardy meshitke qaldyrady. Qala turǵyndary dál meshittiń qasyna deıin qoǵamdyq kóliktermen kele alady. Bul meshitke kelýshilerdiń jolyn qysqartady ári jaýyn, aıaz, boran syndy aýa-raıy qolaısyz jaǵdaıda qaýipsiz bolyp sanalady.
Meshitte 440 oryndyq ashana bar. Onda qudaıy astar, qaıyrymdylyq is-sharalar ótkiziledi.
Meshittiń jertólesinde 405 oryndyq jabyq avtokólik parkıngi ornalasqan. Eskalator nemese jedelsaty (lıft) arqyly parkıngten joǵary qabatqa kóterile alady. Bul qys mezgilindegi qatty aıazda meshitke kelýshelerge óte qolaıly.
Búginde syıymdylyǵy boıynsha eń úlken meshitter:
1. Haram meshiti (Mekke, 638 j.) (2 mln adam);
2. Nábáýı meshiti (Madına, 622 j.) (1 mln adam);
3. Imam Rıza meshiti (Iran, Meshhad, 818 j.) (700 myń adam);
4. Shah Feısal meshiti (Pakıstan, Islamabad, 1986 j.) (300 myń adam);
5. Aqsa meshiti (Palestın) (250 myń adam);
6. Táýelsizdik meshiti (Indonezııa, Djakarta, 1978 j.) (200 myń adam);
7. Aljır meshiti (Aljır, 2019 j.) (120 myń adam);
8. Hasan ІІ meshiti (Marokko, Kasablanka, 1993 j.) (105 myń adam);
9. Patsha meshiti (Pakıstan, Lahor, 1678 j.) (100 myń adam);
10. Jamıǵ meshiti (Indııa, Delı, 1656 j.) (85 myń adam);
11. Chamlydja meshiti (Túrkııa, Stambul, 2019 j.) (65 myń adam);
12. Salıh jamıǵ meshiti (Iemen, 2008 j.) (45 myń adam);
13. Sheıh Zaıd jamıǵ meshiti (BAÁ, Ábý Dabı, 2007 j.) (40 myń adam);
14. Báıtýl mýkarram meshiti (Bangladesh, Dakka, 1960 j.) (30 myń adam).
