Astanadaǵy Jeńis parady: Elorda turǵyndary men qonaqtaryn ne kútip tur

ASTANA. KAZINFORM – Elordada ótetin aýqymdy áskerı parad qarsańynda Kazinform agenttiginiń tilshisi elimizdiń Qurlyq áskerleriniń bas qolbasshysy general-maıor Mereke Kóshekbaevpen tildesken edi. Ol Jeńistiń 80 jyldyǵyna arnalǵan áskerı paradqa basshylyq jasamaq. General daıyndyq barysynyń egjeı-tegjeıimen bólisip, bıylǵy elimizdiń basty áskerı oqıǵasy nesimen tań qaldyratynyn aıtyp berdi.

- Bıyl elordada Jeńis mereıtoıyna oraı erekshe parad ótpek. Qandaı kúshter jumyldyrylady? Qansha áskerı qyzmetshi, tehnıka, avıatsııa qatysady? Eger de buǵan deıingi paradpen salystyrsaq, qanshalyqty aýqymdy bolmaq?

- Iá, shynymen de bıyl Astanada Jeńistiń 80 jyldyǵyna arnalǵan erekshe parad ótedi. Oǵan 4 myńnan astam áskerı qyzmetshi, 200-den astam jer ústi tehnıkasy men 66 ushý apparaty qatysady. Buǵan deıingi jyldarmen salystyrǵanda aýqymy aıtarlyqtaı ósti dep nyq senimmen aıtýǵa bolady. Bul datanyń mańyzdylyǵymen qatar Armııamyzdyń zamanaýı múmkindikterdi pash etýge daıyn ekendigin bildiredi.

- Barlyq ýaqytta jańa dúnıeler jaıynda estip-bilý qyzyǵýshylyq týdyratyny anyq. Parad barysynda otandastarymyz zamanaýı áskerı tehnıkanyń qandaı úlgilerin alǵash ret kóredi? Qarý-jaraq qataryna endi qosylǵandary bar ma?

- El turǵyndary parad barysynda sońǵy jyldary qarý-jaraq qataryn tolyqtyrǵan áskerı tehnıkanyń jańa úlgilerin kóredi. Olardyń qatarynda jańartylǵan bronetransporterler, áýe qorǵanysy júıeleri, barlaý jáne soqqy jasaýǵa arnalǵan ushqyshsyz keshender bar. Osy mashınalar men júıelerdiń keıbiri halyqqa alǵash ret kórsetiledi.

- Paradta kórermenderi tań qaldyrarlyqtaı erekshe jaıttar bola ma?

- Kórermenderdi birneshe erekshe element kútip tur. Máselen, paradqa ekinshi dúnıejúzilik soǵys jaýyngeriniń beınesin kóz aldymyzǵa ákeletin tarıhı rekonstrýktorlar qatysady. Sonymen qatar jasulandyqtardyń, kadettikter men kýrsanttardyń qatysýymen aıryqsha qoıylym kórsetiledi. Bul paradqa tek áskerı reńk qana bermeı, sonymen birge emotsıonaldy, patrıottyq sezim uıalatady.

- Ár kezde de avıatsııa erekshe nazar aýdartatyny belgili. Ushqyshtar qandaı baǵdarlama daıyndap otyr? Kúrdeli elementter bola ma?

- Árıne, avıatsııa qatysatyn bólik barlyq ýaqytta kórermenderdiń erekshe nazaryn aýdartady. Toptyq ushý, eń joǵary ushý óneri pishinderi bar baǵdarlama ázirlengen. Paradta alǵash ret osy jyly Qazaqstannyń Áskerı-teńiz kúshterine bólimine jetkizilgen sý jańa Airbus A-400 áskerı-kólik ushaǵy qatysady. Sonymen qatar armııalyq Mı-17, Mı-171Sh, Mı-35 jáne kóliktik S-295, Tý-154M, L-410 ushaqtary, Sý-30SM, Sý-25 joıyǵysh ushaqtary, L-39 oqý-jaýyngerlik ushaǵy ekıpajdary qatyspaq.

- Qazaqstan 2019 jyldan beri Jeńis paradyn ótkizgen joq qoı, durys pa?

- Durys aıtasyz, Qazaqstandaǵy sońǵy Jeńis parady 2019 jyly uıymdastyrylǵan edi. Іndet pen ózge de obektıvti sebepter óz túzetýlerin engizdi. Sondyqtan da bıyl paradtyń qaıta oralýy armııa úshin de, qoǵam úshin de erekshe mańyzǵa ıe dep oılaımyn.

- Siz paradqa birinshi ret basshylyq jasaısyz. Mundaı mártebeli múmkindiktiń siz úshin mán-mańyzy qandaı? Qobaljý bar ma álde kerisinshe aýqymdy oqıǵadan shabyttanyp júrsiz be? Joryq bastalyp, lek alǵa qadam basqanda qandaı sezimde bolasyz?

- Men úshin bul - óte zor mártebe. Iá, mundaı aýqymdaǵy paradqa birinshi ret basshylyq jasaımyn. Árıne, qobaljý bar, bári minsiz ótýi tıis. Biraq, eń aldymen Armııamyzǵa, elimizge degen maqtanysh sezimi keýdemdi kerneıdi. Joryq bastalyp, kollona jyljı bastaǵanda – dál osy sátte urpaqtar sabaqtastyǵy qanshalyqty myqty ekenin, tarıh aldyndaǵy jaýapkershiliktiń qanshalyqty joǵary ekendigin sezinesiń.

- Al áskerı qyzmetshiler paradqa qatysýlaryn qalaı qabyldap jatyr? Olar úshin bul aýyr jumys pa álde qalaı degende de zor mártebe men maqtanysh pa?

- Áskerı qyzmetshiler úshin paradqa qatysý – mártebeli jetistik. Árıne, daıyndyq tártipti, kúsh-jigerdi, saptyq daǵdyny talap etedi. Degenmen, olardyń árqaısysy sol bir sáttiń mán-mańyzyn túsinedi. Paradqa qatysý úlgili qyzmeti úshin nagrada retinde qabyldanady.

- Óńirlerden paradqa qatysý úshin qansha áskerı qyzmetshi keldi? Olardyń dalalyq lagerdegi turmys-tirshiligi qalaı uıymdastyryldy?

- Tehnıka men jeke quram daıyndyq aýdanyna erterek kelip ornalasty. Óńirlerden 2 myńnan astam áskerı qyzmetshi keldi. Olar úshin qolaıly jaǵdaı jasalǵan dalalyq lager quryldy. Tamaqtaný, medıtsınalyq kómek alý, demalys pen turmystyq qajettilik oryndary uıymdastyryldy.

- Áskerdiń jaýyngerlik daıyndyǵyn tómendetpesten mundaı aýqymdaǵy paradty qalaı uıymdastyra aldyńyzdar?

- Parad áskerdiń jaýyngerlik daıyndyǵyna kedergi keltirmeıtindeı uıymdastyryldy. Oǵan naqty josparlaý, jeke quramdy kezeń-kezeńmen jumyldyrý, sonymen qatar turaqty ornalasqan oryndarynda jaýyngerlik daıyndyqty da júrgize otyryp júzege asyryldy?

- Paradty qamtamasyz etýge qandaı qyzmetter kómek kórsetedi?

Paradty qamtamasyz etýge logıstıkalyq, medıtsınalyq jáne tyl bólimsheleri qatysady. Bul – bútindeı bir úılestirý tobynyń jumysy. Olar tehnıkany tasymaldaýdan bastap, tamaqtaný men qaýipsizdikke deıin qamtamasyz etedi.

- Daıyndyq qalaı júrgizilgenin aıtyp berseńiz: áskerı qyzmetshiler kúnine qansha saǵat ýaqyttaryn saptyq jattyǵýlarǵa arnady, kemshilikterdi qalaı túzetip, parad leginiń minsiz qozǵalysyna qol jetkize aldy?

- Daıyndyq kúndelikti júrgizildi. Saptyq jattyǵýlar kúnine 6 saǵatqa deıin sozyldy. Onyń ishinde jergiliktiń jerlerde jattyǵý, kúrdeli is-qımyldardy pysyqtaý bar. Barlyq eskertpeler birden qaperge alynyp, kemshilikterdi tyńǵylyqty túrde túzetý júrgizildi. Daıyndyq protsesi barysynda qozǵalystyń birkelkiligine, úılesimdiligi men tártipke erekshe nazar aýdaryldy.

Basty daıyndyq 3-4 mamyr kúnderi «Qazaq eli» alańynda ótti. Bul saltanatty is-shara aldyndaǵy daıyndyqtyń sońǵy kezeńi bolatyn.

- Armııa osy parad arqyly qoǵamǵa qandaı ıdeıany jetkizgisi keledi?

- Biz osy parad arqyly atalarymyzdyń erligin, urpaq sabaqtastyǵyn jáne Armııamyzdyń elimizdi qorǵaýǵa daıyn ekendigin qoǵam sanasyna taǵy da bir ret sińirgimiz keledi. Bul – kúsh-qýatty, tártip pen birlikti pash etý.

- Áskerı qyzmetshilerde paradqa daıyndalýdyń qandaı da bir dástúri bar ma? Múmkin bári sátti ótýi úshin joralǵylary nemese yrymdary bar shyǵar...

- Árıne, ár áskerı bólimsheniń jarııa emes dástúrleri bar. Máselen, kóptegen áskerı qyzmetshi paradqa shyǵar aldynda sáttilik úshin jeke kádesyılaryn alyp shyqsa, keıbir bólimsheler sımvoldyq «jaýyngerlik joralǵylaryn» saqtaıdy. Bul – áskerı qyzmetti tiri ári jandy etetin armııalyq mádenıettiń bir bóligi.

Aıta ketsek, paradqa baılanysty birqatar kóshede ýaqytsha shekteýler engizilip, avtobýs baǵyttary ózgeredi, keıbir jaıaý júrginshiler ótkelderi jabylady.

Mereıtoı aıasyndaǵy sherý respýblıkalyq telearnalardan, elimizdiń barlyq qalasynda LED-ekrandardan, Qorǵanys mınıstrliginiń resmı YouTube-arnasynan tikeleı efırde kórsetiledi.

Sondaı-aq Jibek Joly telearnasynan tikeleı efırde jáne Kazinform saıtynan tamashalaýǵa bolady.