Astanada «Ómir aǵashy» boı kóterdi: jańa eskertkish – birlik pen úndestiktiń sımvoly
ASTANA. KAZINFORM – Elordada kórkem ári maǵynaly qoǵamdyq keńistik – «Beıbitshilik jáne kelisim» saıabaǵy ashyldy. Jańa nysan álemdik jáne dástúrli dinder kóshbasshylarynyń VII sezine aıasynda qoldanysqa berildi. Saıabaq Táýelsizdik dańǵyly men Panfılov kóshesiniń qıylysynda, Esil ózeniniń jaǵasynda ornalasqan. Munda «Juldyzdy aspan» týnneli, Kaskadty sarqyrama bar. Jobanyń negizgi ıdeıasy – «Ómir aǵashy» eskertkishi.
Nysannyń ereksheligi – onyń sáýlettik sheshimi men maǵynasynyń tereńdigi. Monýmenttiń irgetasy osydan úsh jyl buryn qalanyp, din kóshbasshylary jınalǵan kezde ortasyna emen aǵashy otyrǵyzylǵan. Joba avtorlarynyń biri, músinshi Temirlan Tles Kazinform tilshisine bergen suhbatynda bul ıdeıa qalaı týǵanyn aıtyp berdi.
– Bul joba úsh jyl buryn bastalǵan. Rım papasynyń qatysýymen bolǵan is-sharada, ıaǵnı din kóshbasshylarynyń jıynynda, osy ıdeıa negizi qalandy. Sol kezde ortasyna emen aǵash egilgen. Keıin syrtqy kelbeti – tórt baǵytty beıneleıtin kıiz úı formasy retinde bekitildi. Biraq ishki bóligi áli naqtylanbaǵan edi. Sol kezde bizge – maǵan jáne seriktesim ıÝnýs Sapardıarǵa ishki keńistikti kórkemdeý jóninde usynys tústi, – deıdi músinshi.
Spıkerdiń aıtýynsha, ıÝnýs Sapardıar - ulybrıtanııalyq belgili músinshi, Temirlannyń seriktesi ári ustazy. Ol tórt qabyrǵaǵa arnalǵan tujyrymdy jeti kúnniń ishinde jasap shyqqan.
– Bizge tek bir apta ýaqyt berildi. ıÝnýs tórt qabyrǵany tórt asyl tas arqyly beıneleıtin tujyrym usyndy. Ár qabyrǵanyń ortasyna bir tastyń sımvolıkasy qoıyldy. Osy nobaı ákimdik pen Senat tarapynan maquldandy. Jobaǵa qatysty pikirtalastar kóp boldy, óıtkeni ýaqyt óte tyǵyz edi – bar bolǵany 8 aı. Bıýdjet te shekteýli bolǵan, – deıdi avtor.
Onyń aıtýynsha, joba maquldanǵannan keıin olar eskertkishtiń tolyq tsıfrlyq úlgisin jasap, tapsyrys berýshige kórneki túrde tanystyrǵan. Bul nusqa unaǵan soń, birden iske kirisip, qurylys jumystary bastalǵan.
– Jumystyń basym bóligi Reseıde atqaryldy. Qabyrǵalarda qoldanylǵan jartylaı baǵaly tastar – Italııadan jetkizildi. Metall bólshekter men qola músinder Sankt-Peterbýrgte jasaldy, – deıdi Temirlan Tles.
Monýmenttiń ishki qabyrǵalaryna aınadaı jarqyraǵan bolat qoldanylǵan. Bul tek sán úshin emes, tereń oıdy meńzeıtin sheshim.
– Adam qabyrǵalardan óz beınesin kórip, osy keńistiktiń, osy álemniń bólshegi ekenin sezinedi. Qabyrǵalardaǵy beıneler – aǵashtar, maýsymdar men mehanızmder – bári de jaratylys pen ǵalamnyń ózara baılanysyn kórsetedi. Jyldyń tórt mezgili – kóktem, jaz, kúz, qys – aǵashtar arqyly beınelendi, – dep túsindirdi músinshi.
Tórt qabyrǵa – tórt asyl tas
«Ómir aǵashynyń» ishki qabyrǵalaryna tórt túrli asyl tastyń beınesi men maǵynasy arqaý bolǵan. Ár panno – bir álem, bir ıdeıa.
Sapfır
Bul panno ǵaryshtyq ıdeıaǵa negizdelgen. Juldyzdar men aspan deneleri, mehanızm bólshekteri jáne tabıǵı elementter – barlyǵy úılesimdi órnekke toǵysady. Sapfır – tirshilik pen jaratylystyń úndestigin bildiredi. Ol – jan men tabıǵattyń úılesimin, Jaratýshynyń minsiz tártibin beıneleıdi. Bul pannoda sapfır sodalıt tasy arqyly kórinis tapqan.
Izýmrýd
«Izýmrýd» pannosy – álemniń qurylymyn kórýge múmkindik beretin kópqabatty kompozıtsııa. Onyń ortasynda ulttar birligin bildiretin qarlyǵash uıasy beınelengen. Qarlyǵashtyń uıasy – meıirim men otbasylyq tatýlyqtyń nyshany. Ortalyqta ornalasqan bes asyl tas – Qazaqstan halqynyń kópultty beınesi.
Almaz
Aq kaltsıtten jasalǵan almaz – beriktik, rýhanı qýat pen batyldyqtyń belgisi. Panno geometrııalyq úılesimdi sheńber túrinde jasalǵan.
– Bul pannony analarymyz ben áıelderimizge arnadyq. Olar – tirshiliktiń shynaıy bastaýy, – deıdi Temirlan Tles.
Rýbın
Pannonyń ortasyndaǵy jarqyraǵan rýbın – kún, ómir jáne ósip-órkendeýdiń sımvoly.
– Rýbın – bolashaqqa degen senim men tabystyń kórinisi. Bul – halqymyzdyń damý jolynyń beınesi, – deıdi avtor.
Temirlan Tles – qazirgi zamanǵy qazaqstandyq músinshi. 1989 jyly Shymkent qalasynda dúnıege kelgen. Ol Qytaıda kallıgrafııa, al Malaızııada sáýlettik maket jasaý salasynda bilim alǵan. Qazaqstanǵa 2016 jyly oralyp, shyǵarmashylyqpen kásibı túrde aınalysa bastaǵan.
Eske sala keteıik, Astanada «Ómir aǵashy» monýmenti boı kóteretinin jazǵanbyz.