Astanada kóne uıǵyr grafıkasymen jazylǵan qujattardyń kórmesi ashyldy
Qazaqstan men Mońǵolııa arasyndaǵy dıplomatııalyq qarym-qatynastyń ornaǵanyna 30 jyl tolýyna oraı uıymastyrylǵan sharany ótkizý úshin tarıhy tamyrlas elden sýretshi, qusnıhat sheberi Mońǵolııa Mádenıet elshisi Erdenehýıag Arıýnbold arnaıy kelipti.
Kórmeniń ashylý saltanatyna Mońǵolııanyń Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshisi Dorjıın Baıarhúú, Halyqaralyq Túrki akademııasynyń sarapshysy, fıologııa ǵylymdarynyń kadıdaty, etnograf Aqedil Toıshanuly, aqyn Nesipbek Aıtuly bastaǵan zııaly qaýym ókilderi qatysty.
Kórmede Shyńǵys han áýletinen taraǵan han, qaǵandardyń dıplomatııalyq hattary, jarlyqtary, tańbalary, altyn paıza úlgileri, altyn, kúmis tıyndar, ejelgi uıǵyr, mońǵol ulttyq jazý muralary kórsetildi.
Kóne uıǵyr jazýynyń túrli stıldik nusqalaryn Japonııa, AQSh, Iran, Reseı elderinde nasıhattaýmen tanymal bolǵan sýretshi kórme qonaqtaryna ár eksponattyń tarıhyn baıandap, mazmundy áńgime órbitti.
Sharanyń sońynda qusnıhat sheberi Erdenehýıag Arıýnbold mýzeıge estelik bolsyn degen nıetpen «Sáken Sáıfýllın» degen jazýdy kóne uıǵyr grafıkasynyń mánerli stılinde jazyp, syıǵa tartty.
Túrkitanýshy Nápil Bazylhannyń aıtýynsha, bul grafıkanyń ǵylymı ataýy «kóne uıǵyr jazýy» dep atalǵanymen, túbi sonaý túrki órkenıetinen tamyr tartyp jatyr.
«Túrki qaǵandyǵynyń muraǵagy sanalatyn uıǵyr qaǵandyǵy osy jazýdy memlekettik jazý retinde qoldanǵan. ıAǵnı, bul qazirgi uıǵyrlardyń jazýy degen sóz emes. Keıin ony Shyńǵyshan óz memleketiniń resmı jazýy retinde qoldanysqa alǵan. Arǵy tegi soǵdy tektes – joǵarydan tómen qaraı jazylady.
Shyńǵys hannyń ımperııasy ornyqqannan keıin óziniń móri bolǵan. Sol mórge ortaǵasyrlyq muńǵul tilinde osy kóne uıǵyr jazýymen mátin qondyrǵan. Sodan bastap Shyńǵys han ımperııasynyń memlekettik jazýyna aınalady. Keıin Kúıik han Rım papasy ІV Inokentıge parsy tilinde, arab grafıkasymen hat jazyp, jańaǵy mórdi basady. Jalpy kóne uıǵyr jazýynyń eń sırek kezdesetin úlgileri Vatıkannyń qupııa muraǵatynda saqtaýly»,- deıdi túrkitanýshy.
Aıtýynsha, Shyńǵys han ımperııasy búkil qurlyqqa qanat jaıǵan kezde Ortalyq Azııadaǵy nýmızmatıkalyq keshenderdi qaıta jańǵyrtqan.
«Mysaly, Otyrarda, aýǵan jerinde altyn, kúmis aqshalar jasap, Jibek jolyndaǵy saýda qatynasyn jandandyrǵan. Sol aqshalardan da osy jazýdy kórýge bolady. Bul dástúr bizdiń Altyn Ordaǵa deıin jetken. Tek Ózbek hannyń tusynan bastap, ıslam dini kiredi de, arab grafıkasy kóne uıǵyr jazýyn yǵystyrady. ıAǵnı, bul jazýdyń bizdiń tarıhqa, tipti tutas Ortalyq Azııanyń tarıhyna tikeleı qatysy bar. Toqtamys hannyń da osy grafıkamen jazǵan haty bar. Ámir Temirdiń Toqtamyspen soǵysqany týraly bir jazbasy osy jazýmen saqtalǵan, qazir Ermıtajda tur», - deıdi ǵalym.
Kórme 2022 jyldyń 11-12 qarasha kúnderi Sáken Seıfýllın mýzeıiniń májilis zalynda qoıylady.
