Astanada «Qytaı – Ortalyq Azııa» sammıti qarsańynda yntymaqtastyq perspektıvalary talqylandy
ASTANA. KAZINFORM – Búgin elordada «Qytaı – Ortalyq Azııa sammıti: áriptestikti nyǵaıtý jáne yntymaqtastyqtyń jańa kókjıekteri» taqyrybynda dóńgelek ústel ótti.
– Qytaı men Ortalyq Azııa elderi arasyndaǵy dostyqtyń tarıhy tereń jáne jyl saıyn nyǵaıa túspek. Biz birlesip ejelgi Jibek joly boıyndaǵy mádenı qarym-qatynastyń tamasha taraýyn jazdyq. 1992 jyly Qytaı Ortalyq Azııa elderimen alǵash bolyp dıplomatııalyq qatynas ornatty, bul ekijaqty baılanystyń jańa dáýiriniń bastamasy boldy. 30 jyldan astam ýaqyt ishinde Qytaı men Ortalyq Azııa elderi arasyndaǵy qarym-qatynas qarqyndy damyp, jan-jaqty strategııalyq áriptestik deńgeıine jetti. Bul qarym-qatynas ózara qurmetke, ádildikke, yntymaqtastyq pen ózara tıimdilikke negizdelgen jańa úlgidegi halyqaralyq qarym-qatynastyń jarqyn úlgisi, - dedi Qytaı Halyq Respýblıkasynyń Qazaqstandaǵy elshisi Han Chýnlın vıdeoúndeý arqyly.
Sondaı-aq elshi «Qytaı – Ortalyq Azııa» qarym-qatynasyna toqtaldy. Onyń aıtýynsha, Qytaı men aımaq elderiniń derbes tańdaýy, alty el halqynyń úmiti men ortaq múddesin beıneleıdi. Atalǵan bastama saıası úılestirý men tıimdi yntymaqtastyqtyń jańa alańyna aınalyp, óńirdegi qaýipsizdik pen órkendeýge serpin berdi ári búkil aımaq pen álemge jaǵymdy energııa men turaqtylyq ákeldi.
– 2023 jylǵy mamyrda Qytaıdyń Sıan qalasynda «Qytaı – Ortalyq Azııa» alǵashqy sammıti tabysty ótti. Osy jıynda joǵary deńgeıdegi kezdesýler tetigi resmı túrde iske qosyldy. Alty memlekettiń basshylary yntymaqtastyq máselelerin talqylap, mańyzdy kelisimderge qol jetkizdi jáne ortaq is-qımyl josparyn aıqyndady. QHR Tóraǵasy Sı Tszınpın Qytaıdyń Ortalyq Azııaǵa qatysty saıasatyn baıandap, el basshylary «Qytaı – Ortalyq Azııa» taǵdyr ortaqtyǵy qaýymdastyǵyn birlese qurý týraly sheshim qabyldady. Sıan sammıtinen keıin eki jyl ishinde nátıjesi baıqaldy, ıaǵnı iri jobalar iske qosylyp, yntymaqtastyq úderisi jedeldedi. Saıası senim nyǵaıyp, taraptar negizgi máseleler boıynsha bir-birin nyq qoldap keledi. Saýda, keden, aýyl sharýashylyǵy, kólik, ınvestıtsııa jáne ónerkásip salalarynda mınıstrlik deńgeıindegi yntymaqtastyq alańdary quryldy. Turaqty hatshylyq tolyqqandy jumys istep jatyr. «Bir beldeý – bir jol» bastamasy aıasyndaǵy ózara is-qımyl baǵyttary keńeıip keledi. Gýmanıtarlyq baılanystar da mazmundy bola tústi, halyqtar arasyndaǵy baılanys kúsheıip keledi, - deıdi ol.
Sonymen qatar Han Chýnlın myrza qazaq-qytaı qarym-qatynasyna jeke toqtaldy.
– Qazaqstan — «Bir beldeý – bir jol» bastamasynyń otany, sondaı-aq «Qytaı – Ortalyq Azııa» mehanızmine belsendi qatysýshy jáne ony qoldaýshy el. Qytaı men Qazaqstan — tatý kórshi, dos jáne senimdi áriptes el. Biz osy mehanızm aıasynda tyǵyz úılesim men tıimdi yntymaqtastyqty qoldaımyz, onyń nyǵaıýy men aımaqtyń órkendeýine birlese yqpal etemiz. Qytaı tarapy «Qytaı – Ortalyq Azııa» ekinshi sammıtin sátti ótkizýge baǵyttalǵan Qazaqstannyń kúsh-jigerin qoldaıdy, strategııalyq úılestirýdi jalǵastyrady, túrli sala boıynsha yntymaqtastyqty tereńdetip, «Bir beldeý – bir jol» bastamasyn sapaly damytýǵa kúsh salady. Biz birlese otyryp, Qytaı men Qazaqstan arasyndaǵy qatynastardyń jańa «altyn otyz jyldyǵyn» qalyptastyryp, «Qytaı – Ortalyq Azııa» taǵdyr ortaqtyǵy qaýymdastyǵyn nyǵaıtýǵa zor úles qosamyz, - deıdi elshi.
Іs-sharaǵa Qytaı Halyq Respýblıkasy elshiliginiń, Ózbekstannyń Qazaqstandaǵy elshiliginiń ókilderi qatysty. Odan bólek Azııadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńestiń bas hatshysynyń orynbasary, Nazarbaev ýnıversıteti men Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetiniń kafedra dotsentteri men professorlary, Qytaıdy zertteý ortalyǵy men «Talap» qoldanbaly zertteýler ortalyǵynyń ókilderi jáne keńesshiler boldy.
– Basty maqsat – aldaǵy sammıtti keńinen nasıhattaý. Biz, jastar uıymy retinde, búgingideı is-sharalardy jıi ótkizip turamyz. Sol arqyly Qazaqstan men Qytaı arasyndaǵy mádenı-gýmanıtarlyq qarym-qatynastyń damýyna úlesimizdi qosqymyz keledi. Bizdi eki el arasyndaǵy jastar elshisi dep aıtýǵa bolady. Múmkindiginshe búgingideı is-sharalardy uıymdastyra otyryp, halyqtyń sammıt týraly kóbirek bilýine, onyń qandaı nátıje berip jatqanyn túsinýine yqpal etemiz. 2023 jyly ótken «Qytaı – Ortalyq Azııa» sammıti aıasynda Qytaı Halyq Respýblıkasy Ortalyq Azııa elderine tolyq granttar bóldi, onyń ishinde Qazaqstanǵa 20 grant buıyrdy. Bul — Qytaı úkimetiniń stıpendııasynan bólek múmkindik. Demek, biz alda ótetin sammıttiń tıimdiligi men nátıjesin kórip otyrmyz, - deıdi Qytaı joǵary oqý oryndarynyń túlekteri qaýymdastyǵynyń tóraǵasy, atalǵan is-sharany uıymdastyrýshy Jamılıa Eleýsizova.
Eske salaıyq, Qytaıdyń Ortalyq Azııa elderimen taýar aınalymynyń jartysy Qazaqstanǵa tıesili.