Astanada aýanyń lastanýynyń eń joǵary deńgeıi tirkeldi
ASTANA. KAZINFORM – 2025 jyldyń 2 jeltoqsanynda elordadaǵy aýa lastanýynyń deńgeıi ruqsat etilgen normadan asyp, syn kótermeıtin deńgeıge jetti, dep habarlaıdy ekologtar. Praktık ekologtar qaýymdastyǵy basqarmasynyń tóraıymy Laýra Málikova Kazinform agenttiginiń tilshisine aýa lastaný sebebi men yqtımal sheshimder týraly aıtyp berdi.
– Tańǵy saǵat 6-da aýa sapasynyń ındeksi (AQI) 131 boldy – bul halyqaralyq derekter boıynsha lastaný kórsetkishiniń eń joǵary deńgeıi, – dedi ekolog Laýra Málikova.
Al ruqsat etilgen norma 0-50 aralyǵynda, 51-100 kórsetkishteri kezinde aýa sapasy qanaǵattanarlyq dep eseptelgenimen, keıbir sezimtal toptar úshin qaýipti bolýy múmkin. 100-den joǵary deńgeı aýanyń qatty lastanǵanyn bildiredi.
«Qazgıdromet» RMK ókilderiniń habarlaýynsha, 2 jeltoqsanda 00:00-17:00 aralyǵynda Astanada №8 jáne №10 beketterinde ruqsat etilgen kontsentratsııalardan asyp ketý tirkeldi: Kóktal-1-de kúkirt sýteginiń deńgeıi 2,1 REK-ǵa jetken, al EUÝ aýdanynda qatty bólshekterdiń kontsentratsııasy boıynsha asyp ketý baıqaldy. Tuman, jaýyn-shashyn jáne álsiz jel sııaqty meteorologııalyq jaǵdaılar aýada zııandy zattardyń jınalýyna yqpal etken.
– Negizgi sebep – jylytý maýsymynda kómirdi jaǵý. Jelsiz kúnderi jaǵdaı aıtarlyqtaı nasharlaıdy. Qazaqstannyń ortalyq, soltústik jáne shyǵys óńirleri bul kezeńde kómir paıdalanady. Al Astanada tipti Qyrǵyzstan men kórshiles elder satyp almaıtyn eń tómen sapaly kómir jaǵylady. Bul – kúl mólsheri 42% bolatyn Ekibastuz kómiri. Energetıkalyq jáne ekologııalyq turǵydan bul óte tıimsiz otyn, – deıdi Laýra Málikova.
Onyń aıtýynsha, mundaı aýa lastanýy densaýlyqqa, ásirese demikpesi barlarǵa, allergııasy bar adamdarǵa jáne balalarǵa eleýli qaýip tóndiredi.
– Mundaı kúnderi offlaın-sabaqtardan bas tartqan jón. Sabaqtar onlaın formatta ótýi tıis. Terezeni ashýǵa bolmaıdy. Syrtqa barýdy barynsha azaıtý kerek, al shyǵýǵa májbúr bolsańyz, mindetti túrde arnaıy maska kııý qajet. Sondaı-aq AirKZ qosymshasyndaǵy jáne smartfondaǵy aýa raıy boljamy bóliminde kórsetiletin aýa sapasy ındeksi men usynystardy baqylap otyrý mańyzdy, – dep keńes berdi ekolog.
Mamannyń aıtýynsha, mundaı jaǵdaı Astanada alǵash ret bolyp otyrǵan joq. 2017 jyldyń jeltoqsanynda eki kún boıy qalany qalyń tútindi tuman basqan. Sol kezde de, qazir de negizgi sebep – kómir jaqqanda bólinetin PM2.5 ilespe bólshekteri.
Spıker osy oqıǵalardan keıin bılik elordany gazdandyrý týraly sheshim qabyldaǵanyn aıtyp jatyr. 2018 jyldyń basynda «Saryarqa» gaz qubyrynyń qurylysy bastaldy, búginde gaz jeke sektorǵa tartylyp, shamamen 60% úıdi qamtyp otyr.
– Elordany tolyq gazdandyrýdy jedeldetý qajet. Sondaı-aq ózen jaǵalaýy boıyndaǵy eski úılerdi súrip tastaý mańyzdy. Qazir jańa kópqabatty úılerdiń qasynda áli de kómir jaǵatyn jeke úıler bar. Mundaı aýdandarda tereze ashý múmkin emes, – deıdi maman.
L.Málikovanyń aıtýynsha, jasyl jelekter men saıabaqtardyń da sanyn arttyrý kerek. Bul usynys Astananyń bas josparyna ózgerister talqylanǵanda qala turǵyndary tarapynan jıi aıtyldy. Usynylǵan qadamdardyń barlyǵy densaýlyqqa tónetin qaýipterdi azaıtýǵa jáne áleýmettik saladaǵy bolashaq shyǵyndardy qysqartýǵa ǵana emes, elordanyń týrıstik tartymdylyǵyn arttyrýǵa da baǵyttalǵan.
Aıta keteıik, Qazgıdromet 3 jeltoqsanda aýa raıyna baılanysty birqatar óńirde eskertý jarııalady.