Astana-Parıj: Frantsııanyń Ortalyq Azııada strategııalyq seriktesi bar
Sonymen qosa Prezıdent Frantsııanyń iri kompanııalarynyń basshylarymen de kezdesýler ótkizdi. Eki el prezıdentteri qandaı máselelerdi talqylady? Qazaqstan úshin Frantsııamen qarym-qatynasty damytý nelikten mańyzdy? Tolyǵyraq QazAqparat sarapshysynyń materıalynda.
Saýda aınalymynyń oń dınamıkasy
Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń dereginshe, 2022 jyldyń qańtar-qyrkúıek aılarynda Qazaqstan men Frantsııa arasyndaǵy taýar aınalymy 12% - ǵa ósti. Elder arasyndaǵy ekijaqty saýda aınalymy 2,5 mlrd dollarǵa jetti. Ótken jyldyń sáıkes kezeńinde bul kórsetkish 2,3 mlrd dollar bolǵan. Jyl sońyna deıin bul kórsetkish 3 mlrd dollardan asýy múmkin.
Ulttyq statıstıka bıýrosynyń derekterine sáıkes, 2021 jyldyń qorytyndysy boıynsha Qazaqstan men Frantsııa arasyndaǵy taýar aınalym 3 mıllıard dollardy, al 2020 jyly 2,8 mıllıard dollardy qurady. Bul eki el arasyndaǵy saýda qatynastarynyń damýyndaǵy turaqty oń úrdisti kórsetedi.
Frantsııanyń Ortalyq Azııa memleketterimen saýdasynyń 90%-y Qazaqstannyń úlesine tıedi.
Frantsııadan Qazaqstanǵa vaktsınalar, ártúrli qozǵaltqyshtar, dári-dármekter, kómirtekti elektrodtar, radıolokatsııalyq jáne radıonavıgatsııalyq jabdyqtar, elektr transformatorlary, hosh ıisti zattardyń qospalary, gerbıtsıdter ımporttalady. Ulttyq ekonomıka mınıstrliginiń málimeti boıynsha, 2022 jyldyń qańtar-qyrkúıek aılarynda Frantsııadan Qazaqstanǵa ımport 512,6 mln dollardy qurady (ósim 8,1%).
Qazaqstan Frantsııaǵa sýtekti, ınertti gazdardy jáne basqa da beımetaldardy, qozǵaltqyshtar men elektr generatorlaryn, tıtan men tıtannan jasalǵan buıymdardy, shıki munaıdy, ýran men kúkirtti jetkizedi. Bul rette Qazaqstan Frantsııaǵa shıki munaıdy jetkizýshilerdiń bestigine kirse, ýrandy jetkizý boıynsha birinshi orynda tur. 2022 jyldyń qańtar-qyrkúıek aılarynda Qazaqstannan Frantsııaǵa eksport ta 5%-ǵa ósip, 1,9 mıllıard dollardy qurady. ıAǵnı eki jaqtan da bir-biriniń naryǵyna, taýaryna qyzyǵýshylyq bar.
Frantsııa Qazaqstannyń eń iri-5 ınvestor eli qataryna kiredi
2005 jyldan bastap Frantsııa Qazaqstan ekonomıkasyna $17 mlrd ınvestıtsııa saldy. Qazaqstanda 170-ten astam frantsýz kompanııasy men birlesken kásiporyny jumys isteıdi. Olardyń ishinde qazaqstandyq ekonomıkanyń jetekshi ınvestorlary Total Energy, Air Liquide, Airbus, Alstom, Areva jáne Danone sııaqty kompanııalar bar.
Seriktes elder energetıka, taý-ken jáne jeńil ónerkásip, qurylys, aeroǵarysh, mashına jasaý, densaýlyq saqtaý jáne tamaq ónerkásibi salalarynda tıimdi jobalardy birlesip iske asyrady. Ótken jyly Qazaqstan men Frantsııa saýda-ekonomıkalyq jáne ınvestıtsııalyq yntymaqtastyq jónindegi Jol kartasyna 2030 jylǵa deıin qol qoıdy.
Prezıdentter Parıjde ne týraly aıtty?
Emmanıýel Makron men Qasym-Jomart Toqaevtyń kelissózderiniń aldynda Elıseı saraıynda resmı kezdesý rásimi ótti. Kezdesý barysynda Qazaqstan basshysy Qasym-Jomart Toqaev Emmanıýel Makronǵa Frantsııaǵa shaqyrǵany úshin alǵysyn bildirdi.
Foto:akoda.kz
Kelissóz barysynda Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstanda júrgizilip jatqan saıası jáne ekonomıkalyq jańǵyrtý týraly aıtyp berdi. Óz kezeginde prezıdent Emmanýel Makron Qazaqstanda júrgizilip jatqan reformalardy qoldaıtynyn jetkizdi.
Foto:akoda.kz
Sonymen qosa ol elder arasynda saýda-ekonomıkalyq belsendi damyp, energetıka salasynda birlesken jobalar iske asyrylyp jatqanyn atap ótti. Al Eýropalyq Odaq túrli qazaqstandyq jobalarǵa belsendi ınvestıtsııa salyp otyrǵanyn aıtty.
Foto:akoda.kz
Taraptar eki eldiń bilim jáne mádenıet salasyndaǵy baılanystaryn nyǵaıtý jóninde jan-jaqty pikir almasty, sondaı-aq halyqaralyq kún tártibindegi ózekti máseleler men Ortalyq Azııadaǵy ahýaldy talqylady. Kezdesý sońynda Qasym-Jomart Toqaev Emmanıýel Makrondy Qazaqstanǵa kelýge shaqyrdy.
Foto:akoda.kz
Frantsııa Respýblıkasy Senatynyń tóraǵasymen kezdesý
Frantsııaǵa resmı sapary aıasynda Qasym-Jomart Toqaev Frantsııa Respýblıkasynyń Senatyna baryp, onyń tóraǵasy Jerar Larshemen kezdesý ótkizdi. Kezdesý barysynda Memleket basshysy Parıjge resmı sapary aıasynda qol jetkizilgen ýaǵdalastyqtar elder arasyndaǵy jan-jaqty yntymaqtastyqqa jańa serpin beretinine senim bildirdi.
Foto:akoda.kz
Sonyń ishinde saýda-ekonomıkalyq yntymaqtastyqty damytýǵa, energetıka jáne kólik-logıstıka salalaryna ınvestıtsııalar tartýǵa erekshe nazar aýdaryldy. Qazaqstan Prezıdenti eki memleket arasyndaǵy parlamentaralyq baılanystardy nyǵaıtýdyń mańyzdylyǵyn atap ótti. Osyǵan baılanysty ol Senat tóraǵasyn Qazaqstanǵa saparmen kelýge shaqyrdy.
Jerar Larshe Qazaqstanda júrgizilip jatqan saıası jáne ekonomıkalyq reformalardy joǵary baǵalady. Ol Qazaqstan men Frantsııa arasyndaǵy yntymaqtastyqty damytý úshin belsendi ózara is-qımylǵa daıyn ekenin jetkizdi. Kezdesý sońynda Qazaqstan Prezıdenti Frantsııa Senatynyń qurmetti qonaqtarynyń kitabyna estelik jazba qaldyrdy.
Foto:akoda.kz
Sapar aıasynda Memleket basshysy Frantsııa halyqaralyq qatynastar ınstıtýtynyń (IFRI) negizin qalaýshy jáne prezıdenti Terrı de Monbrıalmen de kezdesti.
Qasym-Jomart Toqaev Terrı Monbrıaldy bedeldi saıasattanýshy, ǵalym retinde jaqsy biletinin, sondaı-aq Frantsııanyń Halyqaralyq qatynastar ınstıtýty - Eýropanyń eń yqpaldy taldaý ortalyqtarynyń biri retinde joǵary bedelge ıe ekenin atap ótti.
Foto:akoda.kz
Áńgimelesý barysynda ózekti geosaıası máseleler jáne álemdegi ahýaldy damytý perspektıvalary jóninde pikir almasý órbidi.
Bolashaqtaǵy seriktestik: elder yntymaqtastyqty qandaı jańa salalarda damyta alady
Іskerlik kezdesýler barysynda Qazaqstan Prezıdenti Électricité de France (EDF) kompanııasynyń bas dırektory Lıýk Remonmen kezdesti. Kezdesý barysynda atom energetıkasyna ozyq tehnologııalardy engizý máseleleri talqylandy. Qasym-Jomart Toqaev qazaqstandyq mamandar atom energetıkasy salasyndaǵy álemniń jetekshi kompanııalarynyń ozyq tehnologııalaryn zerttep jatqanyn atap ótti.
Foto:akoda.kz
Olar jańartylatyn energııa kózderi salasyndaǵy birlesken jobalardy júzege asyrý perspektıvalaryn qarastyrdy. Aıta keteıik, Frantsııa ıadrolyq tehnologııalary damyǵan el.
Foto:akoda.kz
Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń janyndaǵy Qazaqstannyń strategııalyq zertteýler ınstıtýtynyń (QSZI) aǵa ǵylymı qyzmetkeri Álııa Musabekova Qazaqstan men Frantsııanyń atom energetıkasy salasyndaǵy yntymaqtastyǵyn damytý eki tarap úshin de ózekti jáne tıimdi dep esepteıdi. Onyń pikirinshe, yntymaqtastyqtyń taǵy bir mańyzdy baǵyty – kólik jáne logıstıka salasy.
«Qazaqstandyq kompanııalar Alstom jáne Airbus sııaqty frantsýz kontsernderimen yntymaqtastyq ornatqan. Frantsýz tarapy Qazaqstanǵa tıtan jetkizý máselesi boıynsha qyzyǵýshylyq tanytyp otyr. Eýropa naryǵynda tıtanǵa suranys óte joǵary, ásirese ushaq óndirisinde. Al Qazaqstan - tıtandy negizgi jetkizýshilerdiń biri», - dedi sarapshy.
Sapar barysynda Memleket basshysy sondaı-aq Orano S.A. dırektorlar keńesiniń tóraǵasy Klod Imovınmen de kezdesti. Kezdesý barysynda atom salasyn damytýǵa qatysty máseleler talqylandy. Qasym-Jomart Toqaev kompanııanyń Qazaqstandaǵy jumys nátıjelerimen jáne aldaǵy josparlarymen tanysty.
Foto:akoda.kz
Klod Imovın óz sózinde «KATSO» birlesken kásiporny Qazaqstanda jyldyq ýran óndirýdiń 15%-yn jáne dúnıejúzilik óndiristiń 7%-yn óndiretinin habarlady. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Emmanıýel Makronmen kelissózderde Qazaqstan men Frantsııa arasyndaǵy ýran salasyndaǵy yntymaqtastyq máseleleri talqylanǵanyn aıtty.
Eske salaıyq, Qazaqstan ýrannyń tabıǵı qory boıynsha álemde ekinshi orynda. Dúnıejúzilik qorlardyń shamamen 14%-y Qazaqstan Respýblıkasynyń jer qoınaýynda shoǵyrlanǵan. Mamandardyń baǵalaýynsha, elimizdegi ýrannyń jalpy barlanǵan qory 700 myń tonnadan asady.
2009 jyly Qazaqstan ýran óndirý boıynsha álemde birinshi orynǵa shyqty jáne álemdik naryqta óziniń jetekshi pozıtsııasyn saqtap keledi. Dúnıejúzindegi ýran óndirisiniń 40%-ǵa jýyǵy Qazaqstanǵa tıesili. 2021 jyly elimizdegi ýran óndirisi 21,8 myń tonnany qurady.
Frantsııanyń iri bıznes ókilderimen kezdesýler
Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev Air Liquide kompanııasynyń prezıdenti Fransýa ıAkovty qabyldady.Buǵan deıin Qasym-Jomart Toqaevqa kompanııanyń Qazaqstandaǵy jobalarynyń iske asyrylý barysy jáne onyń aldaǵy josparlary týraly habarlanǵan bolatyn.
Foto:akoda.kz
Tehnıkalyq gaz óndirisine mamandanǵan Air Liquide kompanııasy buǵan deıin Qazaqstanda jalpy ınvestıtsııa kólemi 120 mıllıon eýrony quraıtyn birneshe jobany júzege asyrǵan.
Foto:akoda.kz
Atap aıtqanda, «Air Liquid Munai Tech Gases» birlesken kásiporny Atyraý men Pavlodardaǵy munaı óńdeý zaýyttary bazasynda ónerkásiptik gaz óndirýdi jolǵa qoıǵan. Al Atyraýoblysyndaǵy polıpropılen óndiretin KPI.Inc gaz-hımııa kesheni úshin syǵymdalǵan aýa men azot óndiretin qondyrǵy salǵan.
Qazaqstandaǵy Frantsııanyń ınvestıtsııalary
Qasym-Jomart Toqaev Frantsııa astanasynda Alstom kompanııasynyń Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy, Bas atqarýshy dırektory Anrı Pýpar-Lafarjdy qabyldady.
Foto:akoda.kz
Osy kezdesý barysynda Memleket basshysyna kompanııanyń ınvestıtsııalyq jobalary týraly aqparat usynyldy. «Alstom» kompanııasy jaqyn arada jyljymaly quram men temirjol ınfraqurylymyna arnalǵan elektrovozdar men jabdyqtar shyǵarý, servıstik qyzmet kórsetý jobalaryn iske asyrýǵa 50 mıllıon eýro ınvestıtsııa salýǵa nıetti. Astana, Almaty qalalarynda, sondaı-aq Jambyl jáne Túrkistan oblystarynda servıstik ortalyqtar ashý josparlanyp otyr.
Foto:akoda.kz
Anrı Pýpar-Lafarj kompanııa osy jobalardy júzege asyrý barysynda myńnan asa jergilikti mamandy daıarlaıtynyn jetkizdi.
QR Úkimeti men Alstom kompanııasy arasyndaǵy temirjol kóliginiń jyljymaly quramy men ınfraqurylymyna arnalǵan elektrovozdar men jabdyqtar shyǵarý jáne olarǵa servıstik qyzmet kórsetý jónindegi jobalardy iske asyrý máseleleri týraly kelisimge qol qoıyldy.
Foto:akoda.kz
Qazaqstandaǵy Total-dyń qyzmeti
Memleket basshysy «Total Energies» kompanııasy Dırektorlar keńesiniń tóraǵasy jáne bas atqarýshy dırektory Patrık Pýıanneni qabyldady. Total kompanııasy - Qazaqstanda usynylǵan eń iri frantsýz korporatsııalarynyń biri.
Foto:akoda.kz
Patrık Pýıanne «Total Energies» kompanııasy bizdiń elimizge 12 mlrd dollar ınvestıtsııa salǵanyn aıtyp, aldaǵy ýaqytta da eń iri ınvestorlardyń biri bolatynyna senim bildirdi.
Foto:akoda.kz
Olar sondaı-aq Qazaqstannyń energetıka sektoryndaǵy yntymaqtastyq máselelerin jan-jaqty talqylady. Kompanııa qýaty 1 GVt bolatyn jel elektr stantsııasyn salýǵa nıetti. Nysan 2026-2027 jyldary Qazaqstannyń ońtústik-shyǵysynda paıdalanýǵa beriledi. Jobanyń boljamdy quny – 1,9 mıllıard dollar.
Qazaqstanda Frantsııanyń Saýda ókildigin qurý perspektıvalary
Sapar sońynda Memleket basshysy frantsýz bıznes jetekshilerimen kezdesý ótkizdi.
Іs-sharaǵa Total Energies, Orano, Saint Gobain, Boehringer Ingelheim France, Soufflet Group, BPI France, Vicat, Syctom, Pellenc, FICT mal sharýashylyǵy qaýymdastyǵy, Total Eren, PCM, Safran, Thales, Groupe EDF, Assystem, Alstom, Evolution International, MHB SAS, Exa International, Airbus, Rungis – Semmaris, MBDA, SOPREMA, Lýı Vıkat jáne basqa da iri kompanııalardyń basshylary qatysty.
Foto:akoda.kz
Memleket basshysy óz sózinde halyqaralyq qoǵamdastyq búginde kúrdeli geosaıası jáne ekonomıkalyq máselelermen betpe-bet kelip otyrǵanyn atap ótti. Onyń aıtýynsha, jańa syn-qaterler jańa múmkindikterge jol ashady. Qıyn-qystaý kezeń – baılanys ornatyp, seriktestikti damytý úshin qolaıly ýaqyt.
«Biz ortaq ekonomıkalyq jáne saıası múddelerimizdi odan ári ilgeriletý úshin Frantsııamen jáne jalpy Eýropamen aradaǵy qarym-qatynasty jolǵa qoıǵymyz keledi», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy Qazaqstan erkin jáne básekege qabiletti naryqtyq ekonomıkany nyǵaıtýdy kózdep otyrǵanyn atap ótti. Sondaı-aq monopolııadan arylý Qazaqstandy qýatty, básekege qabiletti jáne ınvestorlarǵa tartymdy etedi dep sanaıdy. Ol bıznes ahýaldy jaqsartý úshin zańnamaǵa odan ári tıisti ózgertýlerdi engizýge daıyn ekenin jetkizdi.
Foto:akoda.kz
«Bul jumystyń alǵashqy nátıjeleri makroekonomıkalyq derekterden kórinip otyr. Bıylǵy 10 aıda JІÓ ósimi 2,5 paıyzdy qurady. Bul boljanǵan nátıjeden joǵary. Qoldanystaǵy tasymal tizbeginiń úzilýine qaramastan bizdiń eksportymyz 50 paıyzǵa (63,8 mlrd dollar) jýyq ósti. 2022 jyldyń alǵashqy alty aıynda sheteldik seriktesterimiz bizdiń ekonomıkamyzǵa shamamen 15 mıllıard dollar ınvestıtsııa quıdy. Bul ótken jylmen salystyrǵanda shamamen 30 paıyzǵa kóp. Aldaǵy 7 jylda biz 150 mıllıard dollar tikeleı shetel ınvestıtsııasyn tartýdy josparlap otyrmyz. Qazaqstan ınvestıtsııa salý jóninen Ortalyq Azııadaǵy eń tartymdy el bolýy úshin ınvestıtsııalyq saıasatymyzdy únemi jetildirip otyramyz», – dedi Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basshysy Frantsııa Qazaqstannyń negizgi ekonomıkalyq áriptesteriniń biri ekenin atap ótti.
Foto:akoda.kz
«Bıylǵy toǵyz aıda Qazaqstan men Frantsııa arasyndaǵy taýar aınalymy 12%-ǵa ósti. Búginde 170-ten astam frantsýz kompanııasy, sonyń ishinde Total Energies, Orano, Airbus, Vicat, Air Liquide, Alstom, Saint-Gobain jáne basqalary Qazaqstanda tabysty jumys istep jatyr. Olardyń barlyǵy Qazaqstan ekonomıkasyna eleýli úles qosyp keledi. Frantsııanyń Qazaqstandaǵy Saýda ókildigin qurý yntymaqtastyǵymyzdy nyǵaıtýǵa óz septigin tıgizer edi dep sanaımyn. Biz onyń tezirek qurylǵanyn quptaımyz. Sondaı-aq frantsýz kompanııalaryn elimizdiń ınvestıtsııalyq múmkindikterin qarastyrýǵa shaqyramyn. Jıynǵa qatysýshylardyń bárine Qazaqstan qaýipsiz jáne turaqty ınvestıtsııalyq orta qalyptastyrýǵa kepildik beretinin nyq senimmen aıta alamyn», – dedi Memleket basshysy.
Sonymen qatar, Memleket basshysy energetıka, kólik jáne logıstıka, tsıfrlandyrý salalaryndaǵy yntymaqtastyq perspektıvalaryna toqtaldy. El prezıdenti Qazaqstan men Frantsııa arasyndaǵy ekonomıkalyq áriptestik barlyq sektorlarda ártaraptandyrylyp, keńeıe beretinine senim bildirdi.
«Búgingi konstrýktıvti dıalog bıznesti órkendetýge jáne ortaq damýǵa nıetti ekenimizdi taǵy da naqtylaýǵa múmkindik beredi. Meniń ákimshiligim frantsýz kompanııalaryna óńirdegi ekonomıkasy eń qarqyndy damyp kele jatqan elderdiń birinde bıznes júrgizýi úshin barlyq qajetti qoldaý kórsetýge daıyn», – dedi Memleket basshysy.
Foto:akoda.kz
Qazaqstan men Frantsııa 1992 jyly 25 qańtarda dıplomatııalyq qarym-qatynas ornatty. 2008 jyly elder 2010 jyly kúshine engen strategııalyq seriktestik týraly kelisimge qol qoıdy. 2009 jyldan bastap prezıdentterdiń alty ekijaqty sapary, sondaı-aq mınıstrlikter men parlamentter deńgeıindegi birqatar baılanystar ótti. Eki el arasyndaǵy saıası dıalog turaqty sıpatqa ıe, oǵan ekijaqty saparlardyń kóptigi oń yqpal etip otyr. 2021 jyly Syrtqy ister mınıstrlikteri arasynda jyl saıynǵy konsýltatsııalar uıymdastyrý týraly sheshim qabyldandy.
Frantsııa Qazaqstan úshin Eýroodaqtaǵy senimdi jáne perspektıvaly áriptes. Tek ınvestıtsııalardy ǵana emes, sonymen qatar bizdiń elimizge tehnologııalardy eksporttaıdy. Frantsýz kompanııalary úshin bizdiń elimiz Ortalyq Azııa óńirinde uzaq merzimge ornyǵý úshin jáne iri jobalardy iske asyrý úshin jaqsy alańǵa aınalyp otyr.
Foto:akoda.kz
Basty foto:tripmydream.com
