«Astana Operada» ulttyq spektaklderge arnalǵan kostıýmder qalaı tigiledi
ASTANA. KAZINFORM — «Astana Opera» teatry repertýarynyń sáni — ulttyq spektaklder. Tamasha mýzyka, daryndy oryndaýshylar, keremet dekoratsııalar jáne, álbette, qazaq halqynyń rýhanı ári materıaldyq mádenıetiniń baılyǵyn kórsetetin kostıýmder qaıtalanbas atmosfera týǵyzyp, erekshe maqtanysh sezimin uıalatady. Elimizdiń basty merekesi — Naýryz meıramy qarsańynda kostıýmder boıynsha dızaıner Darıǵa Taıshyqova ulttyq operalar men baletterdiń jabdyqtaryn jasaýdyń syrymen bólisti.
— Ulttyq kıimde kóptegen nyshandar men maǵynalar túıindelgen. Qazaqsha kostıým adam turmysynyń ótken shaq pen qazirgi ýaqytty biriktiretin tutas dúnıetanymdyq júıesin qamtıdy. Dástúrli kıimge qarap adamnyń qandaı rýdan jáne óńirden ekenin, qandaı dárejege ıe ekenin túsinýge bolady. Sondyqtan tarıhı mura men erejelerdi saqtaý jáne taǵy bir mańyzdysy, osy bilimdi izbasarlarǵa berý maqsatynda materıaldyq-mádenı qundylyqtarmen uqypty jumys isteý qajet, — dep jaýap berdi «Astana Operanyń» kostıýmder boıynsha dızaıneri Darıǵa Taıshyqova.
Spektaklderge arnalǵan ulttyq kostıýmdermen júrgiziletin jumys rejısserdiń tujyrymdamasyn taldaýdan bastalady, bul tujyrymdama búkil qoıylym úshin birdeı. A.Jubanov pen L.Hamıdıdiń «Abaı», M.Tólebaevtyń «Birjan — Sara», E.Brýsılovskııdiń «Qyz Jibek» syndy operalarynda tarıhı qaǵıdalardy qatań ustaný baıqalady, sondaı-aq stıl qalyptastyrý tásili qoldanylady, bul mýzeı jumystarynda jasalatyndaı shamadan tys rekonstrýktsııalaýǵa ketip qalmaýǵa múmkindik beredi. Repertýardaǵy basqa da spektaklderde, máselen E.Rahmadıevtiń «Alpamys», B.Qydyrbektiń «Qalqaman — Mamyr» operalarynda keıipkerlerdiń beıneleri sekildi kostıýmderdiń tarıhı naqtylyǵy talap etilgen joq. Mundaı spektakldermen jumys árdaıym belsendi júredi, matanyń tekstýrasymen qyzý tájirıbe jasalady.
Dızaınerdiń aıtýynsha, operalarǵa ulttyq kostıýmder jasaýdyń qyr-syry olardyń kóp quramdylyǵyn kórsetý múmkindigimen erekshelenedi. Al baletke kıim jasaýda kúrdeli horeografııalyq nómirlerdi oryndaý kezinde ústerindegi kostıýmderi ártisterdi qımyldatpaı tastamas úshin tehnologııalyq jańartý, bólshekterdi ózgertý jumystaryn jasaý qajet bolady.
— Kostıýmderdi tigý tehnologııasy teatr qaǵıdalaryna sáıkes keledi, óıtkeni sahnaǵa arnalǵan kıimderdi jasaý kúndelikti kıim óndirisinen edáýir erekshelenedi. Árbir keıipkerge nemese ártister toby úshin mata men fýrnıtýrany tańdaý jumystary bólek júrgiziledi. Ulttyq operalyq spektaklder úshin kóbinese tabıǵı matalar qoldanylady. Mundaı materıaldar anaǵurlym ekologııalyq, kııýge jeńil, sonymen qatar sahnada jaryqpen jáne dekoratsııalarmen áreketteskende túsi men pishinin saqtaıdy, — dep atap ótti maman.
Dızaınerdiń aıtýynsha, teatr kostıýmderin jasaý kezinde sýretshiniń vızýaldy iske asyrýda, materıaldar, faktýralar men tústerdi tańdaýda belgili bir erkindigi bar. Ol óziniń boıaý tústeri men túrlerin qoldanyp, olardy sahnanyń basqa da elementterimen, proportsııalarmen jáne aýqymdarmen úılesimdi sáıkestirýge tyrysady, osylaısha sahnada keıipkerlerdi túr men tús, jaryq arqyly jandandyrady, ártisterdiń qımyl plastıkasyn matalardyń sozylǵyshtyǵy nemese qattylyǵy arqyly kórsetedi, sándik bólshekterdiń kómegimen erekshelikter qosyp, keıipkerlerdiń minezderi men beınelerdiń ózgeshelikterin pash etedi.
— Kostıýmder boıynsha sýretshi shyǵarmashylyq jumysty jasaıdy, ol jerde mýzykamen, operalyq jáne balettik oryndaýmen, dekoratsııalarmen jáne jaryqpen ansamblde keıipkerler anaǵurlym kórnekti, jandy, kelisti ári shynaıy bola túsedi, — deıdi ol.
Qazaqsha kostıýmder merýertpen jáne asyl tastarmen jıi bederlenip, kúmispen, altynmen bezendiriledi. Bul elementterdi býtafor tsehynda arnaıy ázirleıdi. Máselen, E.Rahmadıevtiń «Alpamys» spektakli úshin jalpy alǵanda shamamen myń metall elementter men áshekeıler daıyndaldy. Olar jeke zergerlik buıym retinde de qoldanyldy, sondaı-aq jabdyqqa áshekeı retinde de tigildi. Sondaı-aq ulttyq kıim-keshek qoldan toqylǵan keste, applıkatsııa, prınt, bıser, tastarmen jáne qazaq mádenıetinde tumardyń rólin atqaratyn basqa da kóptegen zattarmen bezendiriledi.
— Ulttyq kostıýmde oıý-órnek aıryqsha mańyzǵa ıe, bul — ata-babalarymyzdyń materıaldyq-mádenı murasynyń jeke aýqymdy bóligi. Naqty tarıhı derektilikti saqtaý maqsaty bolmasa da, bul taqyrypty jaqsy túsiný mańyzdy, — dep áńgimeledi Darıǵa Taıshyqova. — Kıimde qandaı, al kilem, ydys-aıaq pen basqa buıymdarda qandaı oıý-órnekti qoldanýǵa bolatynyn túsiný qajet.
Teatr kostıýmderi — stsenografııanyń eń mańyzdy elementteriniń biri ekeni sózsiz. Olardy jasaýmen úlken shyǵarmashyl top, qolónerdiń qupııasy men syryn biletin ozat sheberler jumys isteıdi. Alaıda qazaq halqynyń biregeı materıaldyq jáne rýhanı murasyn quraýshy qundy bilimdi saqtaý jáne jetkizý de solardyń mindeti bolyp tabylady.
