Astana kelisimi buzyldy: Sırııada ne bolyp jatyr
ASTANA. KAZINFORM — Taıaý Shyǵystan taǵy da maza ketti. Izraıl men Lıvan toptary qarýly qaqtyǵysty toqtatý rejımi jaıly ýaǵdalastyqqa kelgen sol-aq edi kelesi kúni Sırııanyń qarýly toptary úkimettik kúshterge qarsy uzaq jyldardan bergi eń qýatty shabýylyn bastap ketti. Senbi, 30 qarasha kúni olar Sırııadaǵy kólemi jaǵynan ekinshi orynda turǵan Aleppo qalasynyń basym bóligin baqylaýǵa aldy. Kazinform agenttiginiń menshikti tilshisi Arsen Óteshov oqıǵanyń qalaı órbip jatqanyn baıandaıdy.
«Basqynshylyqty tejeý» operatsııasy
Tutqıyl shabýyl sársenbi, 27 qarasha kúni Aleppo ólkesiniń soltústik bóligindegi Sırııanyń úkimettik armııasynyń bekinisine basqynshylyqpen bastaldy. Al operatsııanyń ózi «Basqynshylyqty tejeý» degen ataý aldy.
Shabýylǵa «Haııat Tahrır ash-Sham» áskerılendirilgen ıslamshyl toby basshylyq jasady. Bul top uzaq jyldarden beri Sırııa janjalyna qatysyp keledi. Sırııadaǵy azamattyq soǵys jyldarynda ol «Djebhat an-Nýsra» degen ataýmen (Qazaqstanda tyıym salynǵan uıym — avt.) tanymal boldy jáne «Ál-Kaıdanyń» (bul uıymǵa da elimizde tyıym salynǵan — avt.) burynǵy sırııalyq bólimshesi sanaldy.
Keıinirek «Djebhat an-Nýsra» «Ál-Kaıdadan» alshaqtaýǵa tyrysyp, ataýyn «Haııat Tahrır ash-Sham» dep ózgertti. Bul uıym azamattyq soǵys jyldarynda Sırııa prezıdenti Bashar Asadqa qarsy shyqqan toptardyń ishinde eń tıimdi ári joıqyn salatyn uıym retinde sanalyp keldi. Toptyń qozǵaýshy kúshi — jıhad ıdeologııasy.
2020 jyldyń naýryzynda sırııalyq oppozıtsııalyq qarýly kúshterdi qoldaıtyn Túrkııa men Bashar Asadta dem berip otyrǵan Reseı ýaqytsha bitimge ýaǵdalasqan edi. Ótken aptaǵa deıin qaqtysty toqtatý birshama saqtalyp keldi desek te bolady. «Haııat Tahrır ash-Sham» sodyrlary Sırııalyq soltústik-batys bóligin — Idlıb ólkesiniń basym bóligin baqylaýda ustap tur. Olar jaqsy bekinis aýdandaryn jasqatap, tipti is júzinde jergilikti ákimshilik quryp aldy desek te bolady.
Aleppo basyp alyndy
«Haııat Tahrır ash-Sham» toptary men onyń odaqtastar kúshteri Bashar Asadtyń úkimettik áskerine qarsy shabýyly qarqyn ala tústi. Úkimetke qarsy kúshter ólkedegi birqatar strategııalyq pozıtsııany baqylaýynda ustap otyr. Al senbi kúni olar 2016 jyldan beri alǵash ret aıtarlyqtaı qarsylyq kórmesten Aleppo qalasynyń basym bóligin basyp aldy. Serakıb, Maaret-en-Nýýman, Han-Sheıhýn jáne Idlıb ólkesindegi Kafr-Nabl qalalary «Haııat Tahrır ash-Sham» toptary men onyń odaqtastarynyń qaramaǵyna ótti.
Syrian National Army (SNA) FPV drone strike on large group of Assad regime forces near the Defense Factories axis in Aleppo pic.twitter.com/TXWahRc4wY
— Clash Report (@clashreport) December 2, 2024
Senbi kúni Sırııa áskerıleri senbi kúni sodyrlardyń Aleppp qalasynyń «basym bóligine» kirgenin jáne urys qımyldary barysynda ondaǵan jaýyngerdiń ólgenin nemese jaraqat alǵanyn rastady. Málimdemede «qarsy shabýylǵa daıyndalý úshin» áskerdiń Aleppo qalasynan ýaqytsha shyǵarylǵany aıtylady.
Úkimetke qarsy toptardyń bir bóligi Idlıbtiń ońtústigindegi kelesi biri iri sırııalyq qala — Hamaǵa baǵyt alǵan. Aleppodaǵy urys qımyldary barysynda ırandyq brıgada generaly Kıýmar Pýrhashemı mert boldy. Sondaı-aq Aleppodaǵy Iran konsýldyǵy da shabýylǵa ushyrady.
Sırııa armııasy qarsy shabýylǵa shyqty
Senbi kúni Sırııa arab armııasy Aleppo men Idlıb ólkerindegi Haııat Tahrır ash-Sham» toptary men onyń odaqtastarynyń pozıtsııalaryna qarymta shabýyl bastady.
Dál sol ýaqytta reseılik avıatsııa sırııalyq áskerılermen birge Atarıb, Darat-Izza aýdandaryndaǵy jáne irgeles aýyldardaǵy, sonymen qatar oppozıtsııa baqylaýynda ustap otyr Idlıb ólkesindegi aýdandardaǵy sodyrlar pozıtsııasyna áýeden shabýyl jasady. Jeksendi kúni sırııalyq armııa sodyrlardy yǵystyrý úshin Aleppo men Idlıb qalalarynda birneshe ret qarymta shabýyl júrgizdi. Sırııalyq telearnalar sońǵy úsh kúnniń ishinde úkimettiń áskerdiń myńǵa jýyq sodyrdyń kózin joıǵanyn habarlaýda.
بعد سيطرة الفصائل المسلحة على مطار النيرب العسكري في حلب.. كاميرا الحدث ترصد الأوضاع من محيط المطار #سوريا #حلب #الحدث pic.twitter.com/h97uwdWsSG
— ا لـحـدث (@AlHadath) December 2, 2024
Astana kelisiminiń buzylýy
Iran Syrtqy ister mınıstriniń ókili E.Bakaı Sırııaǵa shabýyldyń AQSh pen Izraıl uıymdastyrǵanyn málimdedi. Ol Sırııada tákfirlik lańkestik toptar qyzmetiniń jandanýy múmkin ekendigin eskertip, óńirde terrorızmniń taralýynyń aldyn alý úshin batyl ári úılesimdi sharalar qabyldaýǵa shaqyrdy.
Iran syrtqy saıası vedomstvosynyń ókili Astana protsesiniń úsh kepilger memleketi (Iran, Túrkııa jáne Reseı) arasyndaǵy qoldanystaǵy kelisim negizinde Sırııanyń Aleppo jáne Idlıb ólkeleriniń shetkeri jaqtary deeskalatsııa aımaqtary retinde belgilengenin málimdedi. Osyǵan baılanysty atalǵan aýmaqtarǵa lańkestik toptardyń shabýyldary Astana kelisimderin soraqy jáne óreskel buzý sanalady.
Túrik bıligi sońǵy aptalarda oppozıtsııanyń baqylaýyndaǵy aımaqtarǵa úkimettik ásker shabýyldaryn toqtatý maqsatynda shekteýli kóterilisshiler shabýyly josparlanǵan dep málimdedi. Biraq úkimet áskeri shegine bastaǵan kezde ol ulǵaıa tústi.
Sheteldik qoldaý
Reseı men Irannyń Syrtqy ister mınıstrleri senbide telefon arqyly kelissóz júrgizip, kóterilisshilerge qarsy kúreste Sırııany qoldaýǵa ýádelesti jáne Sırııa, Reseı, Iran jáne Túrkııa arasyndaǵy áreketterdi úılestirý qajettiligin atap ótti. Áńgime barysynda Iran SІM basshysy Abbas Arakchı bul shabýyl «aımaqty turaqsyzdandyrý jónindegi amerıkalyq-sıonıstik jospardyń» bóligi ekenin aıtty.
Qarýly toptardyń shabýylyna jaýap retinde Máskeý 72 saǵat ishinde Damaskige qosymsha áskerı kómek kórsetýge ýáde berdi. Reseıdiń jańa áskerı tehnıkasy Sırııanyń jaǵalaýyndaǵy Latakııa qalasynyń janynda ornalasqan Reseıdiń Hmeımım áýe bazasyna kele bastady.
Sonymen qatar, dúısenbige qaraǵan túni Irannyń qoldaýymen Iraktyń qarýly toptary Sırııamen shekarany kesip ótip, kóterilisshilermen kúresip jatqan Sırııa armııasyn kúsheıtý úshin eldiń soltústigine qaraı bet aldy, dep habarlady Reuters.
Óz kezeginde A.Arakchı aımaqtyq týryn bastady. Onyń aıasynda ol Damask pen Ankaraǵa bardy.
Asad keńsesiniń málimdemesine sáıkes, Irannyń Syrtqy ister mınıstri Abbas Arakchı Damaskige sapary kezinde Sırııa basshysyn Tegeran úkimettiń qarsy shabýylyn qoldaýǵa daıyn dep sendirdi.
Irak premer-mınıstri M.as-Sýdanı Iraktyń Damaskige tolyqqandy kómek kórsetýge daıyn ekenin málimdedi.
Arab basshylary, onyń ishinde Iordanııa Koroli Abdalla II men Birikken Arab Ámirlikteriniń prezıdenti sheıh Muhammed bın Zaıd Ál Nahaııan da Asadqa ózderiniń yntymaqtastyqtaryn bildirý úshin qońyraý shaldy.
Sırııa prezıdentiniń málimdemesi
Senbi kúni keshkisin Bashar Asad oryn alǵan jaıtqa baılanysty birinshi ret málimdeme jasady.
— Sırııa barlyq lańkes pen olardy qoldaýshylar aldynda óziniń turaqtylyǵy men aýmaqtyq tutastyǵyn qorǵaýyn jalǵastyrady. Ol dostary men odaqtastarynyń kómegimen lańkestik shabýyldar qanshalyqty belsendi bolǵanyna qaramastan, olardy jeńýge jáne joıýǵa qabiletti, — dedi Asad Birikken Arab Ámirlikteriniń basshylyǵymen telefon arqyly sóılesken kezinde.
Alaıda, Sırııa kóshbasshysy kamera aldynda kórinbedi. Sırııa Prezıdentiniń ornalasqan jeri týraly birneshe kún boıy senimdi aqparat bolǵan joq. Senbide Damaskidegi yqtımal áskerı tóńkeris týraly qaýeset tarady. Biraq sırııalyq BAQ bul aqparatty joqqa shyǵaryp, qala Úkimettiń baqylaýynda ekenin málimdedi.
Munan ary ne bolmaq?
Sarapshylar sodyrlardyń mundaı jyldam ilgerileýi sebepteriniń biri — Sırııa-Iran odaǵy men «Hezbollanyń» aımaqtaǵy ızraıldik shabýyldardyń saldarynan álsireýi bolǵanyn aıtady. Janjal Reseı men Túrkııanyń da bul iske aralasý qaýpin týdyrady. Olardyń árqaısysynyń Sırııada qorǵalýy tıis múddeleri bar.
Qazirgi ýaqytta Asad pen onyń odaqtastarynyń kúshteri áýe keńistigin baqylaýda ustap turǵan jaǵdaıda kóterilisshiler basyp alǵan Sırııa aýmaǵyn qaramaqtarynda ustap qala ma, joq pa belgisiz.