Astana ınvestıtsııa úshin aıtarlyqtaı perspektıvaly múmkindikter ashady - Aptalyq sholý
Sondaı-aq, QR Prezıdenti janyndaǵy Shetel ınvestorlary keńesiniń 26-shy otyrysy, ASTEX-2013 halyqaralyq kórme-konferentsııasy syndy iri sharalar uıymdastyryldy. Olardyń barlyǵyn qamtý múmkin bolmaǵandyqtan, nazarlaryńyzǵa eń negizgi degen málimetterdi usynýdy jón kórdik.
Sonymen, Úkimet otyrysynda baıandama jasaǵan QR Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstri Asqar Jumaǵalıevtiń aıtýynsha, 23,5 myń shaqyrymǵa sozylǵan respýblıkalyq júıedegi joldardyń 79 paıyzy qanaǵattanarlyq jaǵdaıda. Al 21 paıyzy qanaǵattanarlyqsyz deńgeıde kórinedi. Sonymen qatar, vedomstvo basshysy jergilikti mańyzdaǵy joldardyń jaǵdaıy birshama nashar ekendigin atap ótti. Máselen, bul joldardyń 37 paıyzynyń jaǵdaıy syn kótermeıtin bolyp shyqty.
Sonmen qatar, mınıstr bıyl «Batys Eýropa - Batys Qytaı» halyqaralyq kólik dáliziniń taǵy 806 shaqyrymy tapsyrylatyndyǵyn málimdedi. Esterińizge sala keteıik, halyqaralyq dálizdiń 915 shaqyrymy kólik qozǵalysy úshin ashylyp, qazirde halyq onyń ıgiligin kórýde.
Taǵy bir aıta keterligi, mınıstr «Almaty-Qorǵas», «Shymkent-Jambyl oblysy shekarasy», «Tashkent-Shymkent» ýchaskelerinde 483 shaqyrym aralyqta qurylystar bastalatynyn jetkizdi.
Al Úkimet otyrysyna qatysqan Almaty oblysynyń ákimi Ańsar Musahanovtyń málimetinshe, qashyqtyǵy 65,5 shaqyrymdy quraıtyn Úlken Almaty aınalma avtomobıl jolynyń qurylysy úshin 6 mlrd. teńgege 237 jer telimi satyp alynǵan. «Satyp alýdy qajet etetin ýchaske - 724 . Onyń ishinde 237 jer telimi 6 mlrd. teńgeden astam qarjyǵa satyp alyndy», - dedi oblys ákimi.
Baıandamashylardy tyńdap bolǵan soń, Úkimet basshysy Serik Ahmetov elimiz joldarynyń qazirgi kúıi men bolashaǵy týraly biraz máselelerdi kóterip, qatysty vedomstvolarǵa birqatar tapsyrmalar berdi.
Úkimet basshysy Astana men Býrabaı aralyǵyndaǵy avtoban jaıynda sóz qozǵaı kele, «Bul másele jobaǵa qatysty bolyp otyr. «Astana-Býrabaı» jolynyń qurylysy kezinde qar toqtatý sharalary nege qarastyrylmaǵan? ıAǵnı, jobada jappaı kógaldandyrý, sondaı-aq qardy toqtatýdyń qoldan jasalǵan qurylǵylary eskerilmegen», - dedi.
Osy oraıda S. Ahmetov qardyń túsýi ár jyly árqalaı bolatynyn jáne avtoban paıdalanýǵa berilgennen keıingi tórtinshi jyly, naqty aıtqanda, bıylǵy naýryzda qardyń qalyńdyǵy jol ústinde 4 metrge deıin jetkendigin eske salyp ótti. Qalyń qar biraz ýaqyt memleketaralyq joldy basyp qalǵandyǵyn synǵa aldy. Avtomobıldik jańa joldardy ásirese, halyqaralyq mańyzdaǵy joldardy josparlaý kezinde barlyǵyn eskerý kerektigin shegelep aıtty.
Osydan keıin, Premer-Mınıstr joldardy saqtaý máselesine toqtaldy. Onyń paıymynsha, kólik joldarynyń jaǵdaıyn tıisti deńgeıde ustaý úshin olardy aqyly etý kerek. «Avtomobıl salasyn reformalaý úshin bizge tólem aqysyn engizý kerek. Sebebi, tólemdi engizbeı avtokólik joldaryn kútip ustaýdy birde-bir bıýdjet kótere almaıdy. Atap aıtqanda, bul turǵyda jergilikti, sondaı-aq respýblıkalyq bıýdjetke de qıyn túsedi», - dedi Úkimet basshysy.
Sondaı-aq, S. Ahmetov QR Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstrligine ákimdiktermen birlese otyryp, avtomobıl joldarynyń ýaqytyly jáne sapaly qurylysyn qamtamasyz etýdi tapsyrdy.
Osy oraıda Úkimet basshysy jaýapty mınıstrlikke «Batys Eýropa - Batys Qytaı», «Astana - Almaty», «Astana - Pavlodar», sondaı-aq basqa da jobalardy belgilengen merzimde júzege asyrýdy júktedi. Jáne de bólingen qarjynyń ýaqytyly ıgerilýi men jol qurylysyndaǵy sapa máselesine aıryqsha nazar aýdarýdy tapsyrdy.
Osy otyrysta, sondaı-aq, 2013 jylǵy jazǵy maýsymda oqýshylardy saýyqtyrý, olardyń bos ýaqytyn, demalysyn uıymdastyrý boıynsha baıandama jasaǵan QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Baqytjan Jumaǵulov Qazaqstanda 755 orynǵa eseptelgen 5 jańa saýyqtyrý demalys nysany ashylatyndyǵyn jetkizdi. Onyń aıtýynsha, Respýblıkanyń 7 óńirinde mektep janyndaǵy lagerler sany kóbeıdi. Jalpy, maýsym bastalý qarsańynda respýblıkada 775 orynǵa eseptelgen 5 saýyqtyrý demalys nysany ashylady. Atap aıtqanda, olar Qostanaı men Pavlodarda bir-birden, al Batys Qazaqstanda 3-eý bolmaq eken.
Mınıstrdiń atap ótýinshe, jekemenshik 221 lagerdiń 82-si jekemenshik-memlekettik áriptestik aıasynda jumys isteıtin bolady. Sondaı-aq, turǵyndardyń áleýmettik qorǵalmaǵan bóliginen shyqqan balalarǵa erekshe nazar aýdarylady. «Aǵymdaǵy turmysy tómen jáne kópbalaly otbasylarda turatyn 680 myń bala, múgedek balalar men jetim balalardyń 450-ge jýyǵy nemese 65,4 paıyzy jazǵy demalyspen qamtylady», - dedi B. Jumaǵulov.
Al osy kúni, ıaǵnı 21 mamyrda QR birinshi vıtse-premeri, Óńirlik damý mınıstri Baqytjan Saǵyntaev jáne QR Kólik jáne kommýnıkatsııa mınıstri Asqar Jumaǵalıev ASTEX 2013 halyqaralyq kórme-konferentsııasynyń jumysymen tanysty. Halyqaralyq kórme aıasynda otandyq jáne sheteldik kompanııalarmen qatar otandyq ǵalymdar men Halyqaralyq IT ýnıversıtetiniń stýdentteri de ózderiniń noý-haýlaryn kópshilikke usyndy. Atap aıtsaq, kórme qonaqtarynyń nazaryna birden birneshe otandyq robot usynyldy. Budan basqa, ulttyq startap jobalary baıqaýynyń jeńimpazdary da óz jobalaryn tanystyrdy. Olardyń qatarynda Web RTC tehnologııasy negizinde jumys isteıtin IP telefonııa servısi men Shoppy.kz portalyn aıtýǵa bolady. ASTEX 2013 halyqaralyq kórmesi aıasynda QR Premer-Mınıstriniń birinshi orynbasary Baqytjan Saǵyntaevtyń jáne Kólik jáne kommýnıkatsııa vıtse-mınıstri Sáken Sársenovtiń, sondaı-aq álemdik AKT naryǵynyń kóshbasshy kompanııalary ókilderiniń qatysýymen konferentsııa bolyp ótti. Onda túrli baǵyttaǵy mysaly, elektrondyq úkimet, densaýlyq saqtaý, bilim berý, bıznes salalaryndaǵy ınnovatsııalyq jańashyldyqtar talqyǵa tústi.
Konferentsııaǵa qatysýshylar qatarynda bıznes-jattyqtyrýshylar men ǵalymdar, sheteldik kompanııa basshylary da boldy. Atap aıtsaq, olar - Braıan Kameron - AQSh úkimetiniń keńesshisi, Fılıpp de Marselıak - IDC vıtse-prezıdenti, doktor Ang Mon Sýg - Ońtústik Koreıa Prezıdenti janyndaǵy elektrondyq úkimet boıynsha arnaıy komıtettiń tóraǵasy.
22 mamyr kúni Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń tóraǵalyǵymen QR Prezıdenti janyndaǵy Shetel ınvestorlary keńesiniń 26-shy otyrysy bolyp ótti. Onda QR Premer-Mınıstriniń orynbasary - Indýstrııa jáne jańa tehnologııalar mınıstri Áset Isekeshev sheteldik ınvestorlardy tehnologııalar transferti ortalyǵyn qurýǵa qoldaý kórsetýge shaqyrdy. «Bizdiń mınıstrlikterge, damý ınstıtýttaryna, ulttyq kompanııalarǵa jáne kásiporyndarǵa tehnologııalar transferti ortalyǵyn qurýǵa qoldaý kórsetýdi suraımyn», - dedi mınıstr. Mınıstrdiń atap ótýinshe, elimizge kremnıı alqaby syndy ortalyqtar kerek. «Sizderdiń elderińizdiń jetekshi ınnovatsııalyq ortalyqtarymen baılanys ornatý qajet», - dedi Á. Isekeshev.
Onyń atap ótýinshe, elimizde shetel ınvestıtsııasyn tartý baǵytynda belsendi jumystar júrgizilip, Ulttyq jospar ázirlengen. Qazirgi tańda ekonomıkaǵa 171 mlrd. dollar tikeleı shetel ınvestıtsııasy quıyldy. Onyń 48 paıyzy nemese 82 mlrd. dollary sońǵy tórt jylda tartyldy. Mınıstrdiń atap ótýinshe, ótken jyly Qazaqstan ekonomıkasyna quıylǵan shetel ınvestıtsııasynyń kólemi 22,5 mlrd. AQSh dollaryn quraǵan. Bul eń joǵarǵy kórsetkish bolyp esepteledi. Indýstrııalandyrý baǵdarlamasy júzege asyrylǵan sońǵy tórt jylda 40-tan astam ınvestıtsııa óńdeý ónerkásibi salasyna salyndy. Al qurylys jáne elektrmen jabdyqtaý salasyna tartylǵan ınvestıtsııa 1,5 esege artypty.
Sondaı-aq, Á. Isekeshevtiń paıymynsha, shetel ınvestorlaryna ınnovatsııa men zertteý jumystary máselelerin zerdeleýde arnaıy jumys tobyn qurý qajet. Oǵan korporatsııalardyń ınnovatsııa men zertteý jumystaryna jaýapty joǵary laýazymdy qyzmetkerleri kirýi tıis kórinedi. Sondaı-aq mınıstr óz sózinde atalǵan jumys toby aýqymynda 6 aılyq merzimde ınnovatsııa salasyndaǵy jobalardan týyndaıtyn máselelerdi ınvestorlyq qoǵamdastyqpen tyńǵylyqty zerdeleýge daıyn ekendikterin jetkizdi.
Al endi ÚІ Astana ekonomıkalyq forýmyna keler bolsaq, 22-24 mamyr aralyǵynda ótken bul sharada Úkimet músheleri kóptegen máselelerdiń basyn ashyp, birqatar sheshimder qabyldady. Forým aıasynda ótken «Álemdik naryqqa shyǵý úshin kóliktik ınfraqurylymdy jáne transkaspıılik baǵdarlardy damytý» atty sessııada QR Premer-Mınıstriniń birinshi orynbasary - Óńirlik damý mınıstri Baqytjan Saǵyntaev 2020 jylǵa qaraı Qazaqstan arqyly tranzıttik tasymal kólemin 2 esege arttyrý josparlanýda ekendigin alǵa tartty.
«Bizdiń sharamyzdyń Qazaqstannyń astanasynda Shyǵys pen Batys elderin qosatyn Uly Jibek joly ornalasqan jerde ótýiniń nyshandyq máni bar. Búginde bizdiń elimiz Uly Jibek jolynyń tarıhı rólin qaıta órletýde. QR Prezıdenti Nursultan Nazarbaev Shetel ınvestorlary keńesiniń ótken jylǵy otyrysynda «Jańa jibek joly» jobasyn júzege asyrý bastalǵandyǵyn jarııa etti», - dedi ol.
B.Saǵyntaevtyń atap ótýinshe, atalǵan joba eldiń basty kólik dálizderinde halyqaralyq deńgeıdegi habtardyń biryńǵaı keshenin qurýdy kózdeıdi. Bul maqsattarda Qazaqstan aýqymdy ınfraqurylymdyq jobalardy júzege asyryp, taýar aınalymy kólemin qarqyndy túrde arttyrý ústinde. Sońǵy 10 jyldyń ishinde eldiń syrtqy saýda aınalymy 8 ese ósip, jylyna 135 mlrd. AQSh dollaryn qurady. Al eldiń syrtqy saýda áriptesteriniń qatary 100 elden asyp tústi.
Qazaqstanda kóliktik-kommýnıkatsııalyq keshendi damytýǵa sońǵy 3 jyldyń ishinde 14 mlrd. AQSh dollarynan astam qarjy quıyldy. Onyń 5 mlrd. dollardan astamy halyqaralyq qarjy ınstıtýttarynyń zaımy bolyp sanalady. Qazaqstan aýmaǵy arqyly júk tasymalynyń búgingi tańdaǵy kórsetkishi jylyna 17 mln. tonnadan asyp tústi. Al kiris jylyna shamamen 1 mlrd. dollardy qurady.
Sonymen qatar, B. Saǵyntaevtyń málimetinshe, 2020 jylǵa qaraı Aqtaý portynyń júk ótkizý múmkinshiligin 18 mln. tonnaǵa deıin jetkizý josparlanýda. «Azııadan Eýropaǵa qaraı baǵyttaǵy qashyqtyqty 500 shaqyrymǵa qysqartýǵa jáne Qytaıdan Eýropa men Azııa elderine tasymaldanatyn júk aǵyny kólemin arttyrýǵa múmkindik beretin «Jetigen-Qorǵas» jobasy júzege asyrylýda. «Ózen-Túrkimenstan memlekettik shekarasy» jobasy eki eldiń prezıdentteriniń qatysýymen ashyldy», - dedi ol. B.Saǵyntaevtyń atap ótýinshe, Qazaqstannyń eýropalyq jáne azııalyq óńirlerdegi avtomobıl joldary jelisine shyǵý arqyly iri kólik toraby men termınaldaryna yqpaldasý úderisi belsendi júrgizilýde. Bul turǵyda uzaqtyǵy 8 myń shaqyrymnan asyp túsetin «Batys Eýropa - Batys Qytaı» joly basty joba bolyp sanalady. Atalǵan joldyń 2700 shaqyrymy Qazaqstan jeri arqyly ótedi.
«Sonymen qatar biz Túrkııa, Grýzııa, Ázirbaıjan jáne Qazaqstannyń keden qyzmetkerleri men tasymal úderisine qatysýshylar arasynda aqparat almasý júrgiziletin «Silk Wind» atty mańyzdy jobaǵa da atsalysýdamyz. Halyqaralyq dálizder toǵysynda ornalasqan Aqtaý portyn keńeıtý jáne jańǵyrtý kózdelýde. 2020 jylǵa qaraı Aqtaý portynyń júk ótkizý múmkinshiligin 18 mln. tonnaǵa deıin jetkizý josparlanýda», - dedi B.Saǵyntaev.
Sonymen qatar, birinshi vıtse-premer «Bıznestiń jol kartasy-2020» baǵdarlamasy aıasynda 136 myń jumys orny saqtalyp, 34 myńnan astam jańa jumys orny ashylǵandyǵyn atap ótti. Elimizde azamattardyń óz kásibin júzege asyrý úshin barlyq jaǵdaı jasalǵandyǵyn basa aıtqan B.Saǵyntaev: «Barynsha jemisti ári aýqymdy sharalardyń biri - «Bıznestiń jol kartasy-2020» baǵdarlamasy. Onyń mańyzdy aspektisi qoldanystaǵy jumys oryndaryna qoldaý kórsetýmen qatar jańa jumys oryndaryn qurýǵa baǵyttalýynda boldy», - dedi. Onyń aıtýynsha, nebári 3 jyldyń ishinde tólengen sýbsıdııalardyń jalpy kólemi 31,5 mlrd. teńgeni qurap otyr.
Al VI Astana ekonomıkalyq forýmy aıasynda ótip jatqan «Astana Invest-2013» ІV Halyqaralyq ınvestıtsııalyq forýmy barysynda QR Premer-Mınıstri Serik Ahmetov Astana ınvestıtsııa úshin aıtarlyqtaı perspektıvaly múmkindikter ashatyndyǵyn basa aıtty. «Astanada búkil qoǵam ómiriniń barlyq máseleleri talqylanatyn shynaıy dıalog alańy qalyptasty. Eń birinshi kezekte bul memleketter ekonomıkasyna baılanysty máseleler ekeni aıqyn. Al Astana ekonomıkalyq forýmy aıasynda jasalatyn usynystar álbette kóptegen memleketterge jetedi. Óıtkeni, munda álemniń 100-den astam memleket ókilderi qatysyp otyr», - dedi Úkimet basshysy.
«Elimizdiń jas Astanasy búgingi Qazaqstannyń biregeı ózgeristeriniń progresine aınaldy. Elorda búkil elimizdiń ekonomıkalyq damýyna qýatty serpin berip otyr. Memleket basshysynyń qoldaýy arqasynda qala iri saıası-ekonomıkalyq ortalyq qana emes, óńirdegi asa mańyzdy halyqaralyq oqıǵalar ortalyǵyna aınaldy. Sondyqtan da Astana ınvestıtsııa úshin aıtarlyqtaı múmkindikter ashady», - dedi S. Ahmetov.
