Astana ákimdigi kólik keptelisin azaıtý úshin tsıfrlyq basqarýdy engizedi
ASTANA. KAZINFORM – Astanada kólik júktemesi artyp keledi, ásirese tańǵy jáne keshki ýaqytta keptelis kóbeıedi. Aldaǵy jyldary ákimdik kólik aǵynyn jedel basqarýǵa jáne júktemeni azaıtýǵa kómektesetin birqatar tsıfrlyq quraldar engizýdi josparlap otyr.
Elordada keptelis eń kóp baıqalatyn 6-7 kóshe bar, olar: Turan, Máńgilik el, Qabanbaı batyr, Syǵanaq, Saraıshyq, Qonaev jáne Dostyq ýchaskeleri.
– Bul problemalyq kósheler kópirlerge qaraı baǵyttalǵan. Negizgi keptelistiń barlyǵy sol jaǵalaýda, Esil jáne Nura aýdandarynda bolady. Onyń bári ortalyq memlekettik organdardyń, ulttyq kompanııalardyń jáne basqa da mekemelerdiń jumysymen baılanysty, – dedi elorda ákimi Jeńis Qasymbek Nura aýdanynyń turǵyndarymen kezdesýde.
Ákimdik Kazinform suraýyna jaýap retinde kólik aǵyndaryna taldaý únemi júrgiziletinin atap ótti. Qazir problemalyq ýchaskelerdegi júktemeni azaıtýǵa baǵyttalǵan sharalar kesheni ázirlenip jatyr.
– Qala tsıfrlyq sheshimderdiń jeke ázirleýshilerimen ózara derekter almasý jáne keıin basqarýshylyq sheshimder qabyldaý úshin jumys júrgizýde. Bul sharalar Astananyń 2035 jylǵa deıingi kólik júıesin damytý jónindegi keshendi baǵdarlamasynda kózdelgen, – dep habarlady kólik jáne jol-kólik ınfraqurylymyn damytý basqarmasy.
Ákimdik Kazinform saýalyna bergen jaýapta kólik aǵyndaryna únemi taldaý júrgiziletinin atap ótti. Qazir problemalyq ýchaskelerdegi júktemeni azaıtý úshin sharalar ázirlenip jatyr.
– Qala ózara derekter almasý men basqarýshylyq sheshimder qabyldaý úshin jeke tsıfrlyq sheshimder ázirleýshilerimen jumys isteı bastady. Bul sharalar Astananyń 2035 jylǵa deıingi kólik júıesin damytý týraly keshendi baǵdarlamasynda kózdelgen, – deıdi kólik jáne jol-kólik ınfraqurylymyn damytý basqarmasy.
Joldardyń júktemesi qalaı baqylanady
Búginde Qazaqstannyń 10 qalasy men úsh oblysynda Sergek ITS ıntellektýaldy júıesi jumys isteıdi. Segiz qalada – Almaty, Shymkent, Túrkistan, Taraz, Atyraý, Semeı, Aqtaý jáne Qonaevta joldardyń júktemesi men jol júrý ýaqyty týraly derekter jınalady. Onda jeke derekter joq.
Kompanııanyń málimetinshe, eń joǵary júkteme respýblıkalyq mańyzy bar Astana, Almaty jáne Shymkent qalalarynda baıqalady, al óńirler ishinde Semeıde keptelis kóbirek.
Bul júıe qozǵalys qarqynyn jáne kólikter tyǵyzdyǵyn, ortasha jyldamdyqty jáne júrip ótken qashyqtyqty taldaıdy, jol júrý ýaqytyn jáne kezek uzyndyǵyn anyqtaıdy. Qajet bolǵan jaǵdaıda analıtıkter jeke derekter jasyrylǵan málimetterdi quqyqtyq statıstıka komıteti, jol qozǵalysyn uıymdastyrý ortalyqtary jáne basqa da qurylymdarǵa bere alady.
Kompanııa kólik analıtıkasy bar qoǵamdyq platforma qurý máselesi ázirge kóterilmegenin aıtady. Alaıda ákimdikter nemese memlekettik organdar bastamashylyq etse, mamandar ony iske asyrý múmkindigin qarastyrýǵa daıyn.
Drondar, «Qorǵaý»: QR ІІM tsıfrlyq sheshimderi
Elimizdiń Іshki ister mınıstrligi de joldaǵy jaǵdaıdy baqylaýǵa qatysady. Vedomstvonyń málimetinshe, avtomatty tirkeý kameralary arqyly shamamen 7 mln ákimshilik quqyqbuzýshylyq tirkelgen, al mobıldi keshender 729 myńnan astam zańbuzýshylyqty anyqtaǵan.
Apat qaýpi joǵary ýchaskelerde monıtorıng úshin drondar qoldanylady, sondaı-aq qaýipti júrgizýshilerdi anyqtaýǵa arnalǵan «Qorǵaý» ıntellektýaldy júıesi iske qosylǵan. Júıe kómegimen 43,3 myń ákimshilik quqyqbuzýshylyq tirkelgen, onyń ishinde:
· saqtandyrýsyz kólik aıdaý – 20,9 myń jaǵdaı;
· memlekettik nómirsiz júrý – 6,3 myń;
· jalǵan nómirmen júrý – 638;
· júrgizýshi kýáliginen aıyrylǵan tulǵalardyń kólik aıdaýy – 1,3 myń.
Ákimdik málimetinshe, sońǵy bes jylda elordadaǵy kólik júktemesi únemi ósip keledi. Oǵan negizgi sebep – halyq sanynyń artýy jáne avtomobılderdiń kóbeıýi bolyp otyr.
Keptelisten qandaı shyǵyn keletinin zertteý kerek
Qazaq jol qozǵalysy qaýipsizdigi ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń dırektory Arystan Masanovtyń aıtýynsha, Qazaqstanda ázirge kólik keptelisinen keletin ekonomıkalyq shyǵynǵa qatysty júıeli baǵalaý júrgizilmeıdi. Eń joǵary júkteme Astana men Almatyda baıqalǵanymen, ýaqyt, janarmaı jáne aýaǵa zııandy shyǵaryndylardyń naqty shyǵyny týraly derek joq.
– Kólik keptelisin turaqty ólshemeı, joldardy, jolaıryqtardy nemese ıntellektýaldy qozǵalys basqarý júıelerin josparlaý qıyn. Keptelisterdi tıimdi azaıtý úshin aldymen dál dıagnozyn qoıý qajet: keptelis qaı jerde, qashan jáne ne sebepten paıda bolatynyn, negizgi júktemeni kim qalyptastyratynyn anyqtaǵan jón, – dep túsindirdi sarapshy.
Maman keptelistiń saldary júrgizýshilerdiń qolaısyzdyǵymen ǵana shektelmeıtinin atap ótti. Bul – qarajattyń joǵalýy, janarmaıdyń artyq jumsalýy, logıstıkanyń tejelýi, aýa lastanýynyń artýy, sondaı-aq apat kóbeıip, adamdar kúızeliske ushyraıdy.
Máseleni sheshý úshin sarapshy júıeli tásildi usynady:
- qysqa merzimde (1 jylǵa deıin) – beıimdelgish baǵdarshamdar, jasyl shamdy birizdilikpen qosý, qoǵamdyq kólikke arnalǵan aqyly jolaqtar jáne ortalyqtaǵy kólik turaǵyn retteý;
- orta merzimde (1-3 jyl) – «aqyldy» turaq júıesin engizý, júk kólikterine arnalǵan logıstıkalyq ýaqytty belgileý, biryńǵaı jol qozǵalysyn basqarý platformasy;
- uzaq merzimde (3-10 jyl) – ortalyqqa kirý qunyn retteý, qoǵamdyq kólikti jáne relsti baǵyttardy damytý, kólik júıesin qalalyq josparlaýmen ıntegratsııalaý, jeke avtokólikke táýeldilikti azaıtý.
– Eń bastysy – bul úzdiksiz protsess: keptelisterdi ólsheımiz, sheshimderdi engizemiz jáne olardy naqty derekterge sáıkes túzetemiz. Bul bolmasa, eń zamanaýı tehnologııalardyń ózi mardymdy nátıje bermeıdi, – dep qortyndylady A. Masanov.
Aıta keteıik, Astanada kólik keptelisin azaıtý úshin birqatar uıymnyń jumys kestesi ózgertilgen edi.