Assambleıa - birliktiń kıeli besigi

ASTANA. QazAqparat - Búgin elordadaǵy Beıbitshilik pen kelisim saraıynda Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń tóraǵalyǵymen Qazaqstan halqy Assambleıasynyń HHV mereıtoılyq sessııasy ótti. «Jańǵyrýdyń negizi - turaqtylyq, birlik, kelisim» atty taqyryppen ótken alqaly jıynǵa elimizdiń barlyq óńirlerinen kelgen delegattar qatysyp, Ult kóshbasshysynyń Assambleıanyń jumysyn Qazaqstandaǵy barlyq etnostardy birlikke, yntymaqqa uıystyrý, jat dinı aǵymdarǵa toıtarys berý, elimizdiń úzdik ádebı shyǵarmalaryn Birikken Ulttar Uıymynyń resmı 6 tiline aýdarý, jastardy tárbıeleý syndy baǵyttarynda damytýǵa qatysty oılaryn tyńdap, óz pikir-usynystaryn da bildirdi.

«Bıylǵy Assambleıanyń sessııasy erekshe mezgilde ótkeli otyr. Elimizdiń úshinshi múshelge aıaq basýmen birge bul asa kúrdeli kezeń. Qazirgi álemdegi ahýal el tynyshtyǵy turaqty damýdyń eń mańyzdy sharty ekendigine kózimizdi taǵy da jetkizip otyr. Qıyn kezeńde birligimizdiń uıytqysy, bastaýy retinde qurylǵan Assambleıamyz ózine júktelgen qasterli mısııany óte úlken dárejede oryndap kele jatyr. Búgingi Assambleıa tarıhy ol turaqtylyqtyń, tatýlyqtyń, beıbitshilik pen kelisimniń shejiresi bolyp sanalady. Birliktiń kıeli besigi, eldi ortaq maqsatqa jumyldyratyn biregeı tetigi», - dedi sessııa otyrysyn ashqan Prezıdent.

Memleket basshysynyń aıtýynsha, aldymyzǵa qoıyp otyrǵan eń basty maqsat órkendep ósip, 2050 jyly eń joǵary dárejedegi 30  eldiń qataryna qosylyp, sol dárejege elimizdi kóterip, halqymyzdyń turmys jaǵdaıyn kóterý bolyp otyr.

«Sondyqtan biz álemdik ahýal qandaı bolsa da alǵa qaraı umtylýymyz kerek. Kórip otyrsyzdar, qansha daǵdarystan ótip kelemiz. Eshqaısysynda biz súringenimiz joq, ekonomıkamyzdy tómen túsirmedik. Bıyl elimiz keshendi jańǵyrýǵa kiristi. Oshaqtyń úsh aıaǵyndaı bolatyn ekonomıkalyq, saıası jáne rýhanı baǵyttyń qaı qaısysy da aıryqsha mańyzdy. Qazaqstannyń úshinshi jańǵyrýy degen ekonomıkalyq túleýdiń basyn men ózim Joldaýymda aıttym. Memleketti basqarýdy jetildire túsken konstıtýtsııalyq  reformalar - saıası jańǵyrýdyń negizi. Al «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty maqalaǵa ózek bolǵan jobalar rýhanı kemeldenýdiń bastaýy», - dedi Elbasy. 

QR Prezıdentiniń atap ótýinshe, Assambleıanyń qoǵamdyq kelisim keńesi búginde qoǵam men adamnyń suhbat alańy bolyp otyr. Máselen, 2016 jyly keńes 2 myńnan astam adamnyń problemasynyń sheshilýine óz septigin tıgizdi. Jergilikti ózin ózi basqarýdy damytý isine de mol úles  qosyp otyr. Degenmen aldaǵy ýaqytta bul keńes elimizdiń jastarynyń jat dinı aǵymdardyń arbaýyna túsip qalmaýyn qadalaǵap qoımaı dinı ekstremızm men terrorızm kórinisterine qarsy jumys isteıtin bolady. Mundaı tapsyrmany Elbasy búgingi jıyn barysynda naqty bergen de edi.

«Din isteri jáne azamattyq qoǵam mınıstrligine oblys ákimdikterimen, Assambleıanyń barlyq deńgeıdegi qoǵamdyq kelisim keńesterimen birlesip, 2017-2018 jyldarǵa arnalǵan dinı ekstremızmge, terrorızmge qarsy is-qımyl josparyn ázirleýdi tapsyramyn. Adamdar bárin biledi, eshteńeni jasyrý múmkin emes», - dedi Memleket basshysy.

Rasynda da búginde terrorızm úreıli búkil álem eline kezip júrgeni anyq jaıt. Tipti álemniń eń qaýipsiz qalalary atanǵan Parıj, London, Nıtstsa, Sankt-Peterbýrg, Nıý-Iork lańkestik shabýyldyń basty nysanyna aınalǵany belgili. Osy rette elimizdiń búkil óńirinde ókildikteri bar Assambleıany dál osy zulymdyqpen kúreske jumyldyrý óte oryndy.

«Bizdiń barlyǵymyz da 25 jyl boıy Qazaqstanda etnosaralyq jáne basqa da janjaldardyń bolmaǵandyǵyna boı úıretip aldyq. Sonyń nátıjesinde keıbir memlekettik organdar, múmkin bizben sizderde de «Bári osylaı bola bermek» degen ózin ózi jubatarlyq sezim bar shyǵar. Biraq, máselen, men únemi qaýiptenip otyramyn. Bizdiń barlyǵymyz da bul turǵyda barynsha abaı bolýǵa tıispiz. Ekstremızm kórinisin baıqaý jáne ony joıý -barlyǵymyzdyń da mindetimiz. Sol kezde biz ósip-órkendeıtin bolamyz», - dedi Nursultan Nazarbaev.

Kelesi kezekte Elbasy memlekettiń damýyna kedergi jasaıtyn máseleler tóńireginde oı órbitti.

«Bizdiń damýymyzdy qandaı nárse tejeıdi? Birinshiden, artqa qarap, alǵa qaraı júrýge bolmaıdy. Olaı kez kelgen tasqa súrinip, basty jaryp alýǵa bolady. Solaı emes pe? Bul degenimiz, zaman talabyna saı kelmeıtin nárseden bas tartý qajet. Bizdiń sanamyzda bar taptaýryn túsinikterden de arylý mańyzdy. Máselen, qazir arab elderin alyp qaraıyqshy, halyqty orta ǵasyrǵa tartqannan ne paıda? Sol sebepti men jastarǵa ylǵı aıtamyn, keritartpalyq jasamaý qajet. Qara oramaldy jamylýdyń qajeti joq. Ol - qazaqqa jat nárse. Osy ispetti atrıbýttardy myna jerge ákelmeý kerek. Áıtpese, memlekettiń damýyna kedergi jasaımyz», - dedi Nazarbaev.

Aıta keterligi, sessııa barysynda jat dinı aǵymnyń jetegine erip, opyq jegen tórt balanyń anasy Ásel Bazarbaeva sóz sóılegen bolatyn. «Qazir sol kezdi eske alsam, janym túrshigedi. Din arqyly ondaı manıpýlıatsııany jasaýǵa bolatynyn oılaǵan da joqpyn. Men adamnyń oıyna kirmeıtin nárseden óttim. Kemsitý, jábirleý, moraldy turǵyda qysym kórsetý - bári-bári boldy. Alaıda men úshin eń asyl adamdar - ata-analardan bas tartýyń kereksiń dep aıtqanda ol senimniń din emes ekenin túsindim. Sol tyǵyryqtan shyǵýǵa batylym jetti», - dedi ol.

Bazarbaeva qazirgi kezde dinı ekstremızmniń qurbanyna aınalǵan azamattarǵa kómek kórsetetin arnaıy ortalyqtardy kóptep ashý qajettigin aıtyp, onyń bul bastamasyn Prezıdent tolyqtaı qoldaǵan bolatyn. «Ondaı ortalyqtar kóp bolýy kerek. Ár óńirde qoldaý qajet. Ákimder, mınıstrlikter óz kómekterin berýi tıis», - dedi Nursultan Nazarbaev.

Munan bólek, QR Prezıdenti elimizdiń uly jazýshylarynyń shyǵarmalaryn BUU-nyń resmı alty tiline aýdarý qajettigin de atap ótti. Este bolsa, Elbasy óziniń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty baǵdarlamalyq maqalasynda «Jahandaǵy zamanaýı qazaqstandyq mádenıet» jobasyn iske asyrýǵa tıistigimizdi, otandyq mádenıetimizdi BUU-nyń alty tili  aǵylshyn, orys, qytaı, ıspan, arab jáne frantsýz tilderinde sóıletýimiz kerektigin aıtqan bolatyn.

«Biz mádenıetimizdi búkil álemge kórsetýimiz qajet. Qazaqstandyqtardyń úzdik shyǵarmalaryn oqýy, bilýi úshin BUU-nyń alty tiline aýdarý kerek. Máselen, M.Áýezovtiń «Abaı jolyn», Á.Nurpeıisovtiń «Qan men terin» jáne basqa da shyǵarmalardy aýdarýǵa bolar edi», - dedi Elbasy.

Memleket basshysy bul máseleni taıaýda qalamgerlermen kezdesýi barysynda talqylaǵandyǵyn, olardyń qoldaý kórsetkendikterin basa aıtty.

«Úzdigin tańdaý barysynda problemanyń týyndaıtyndyǵy da shyndyq. Óıtkeni, bizde jaman jazýshy joq. Árqaısysy ózinshe uly. Osy rette meniń oıyma myna bir anekdot túsip otyr. Stalınge kelgen Berııa: «Joldas Stalın, Sholohov qatty ishedi. Sımonov qydyrympaz», deıdi. Sonymen qatar birneshe jazýshynyń atyn ataıdy. Al oǵan Stalın: «Joldas Berııa, mende basqa jazýshylar joq qoı», depti. ıAǵnı, olar kim bolsa da biz komıssııa arqyly ártúrli etnostardyń ókiliniń úzdik shyǵarmalaryn iriktep alýymyz jáne búkil álemge kórsetýge tyrysýymyz kerek», - dedi Nazarbaev.

Sessııa barysynda óńirlerden kelgen delegattar, QHA músheleri, sheteldik qonaqtar, jumysshy mamandyqtarynyń, jastar uıymdarynyń, azamattyq qoǵamnyń ókilderi sóz sóıledi. Osydan keıin Memleket basshysy QHA múshesi, Aqtóbe oblystyq Qoǵamdyq kelisim keńesiniń tóraǵasy Sergeı Vıshnıak pen QHA Keńesiniń múshesi, «Ázerbaıjandyqtar qaýymdastyǵy» respýblıkalyq qoǵamdyq birlestiginiń tóraǵasy Abılfas Hamedovty Assambleıa Tóraǵasynyń orynbasarlary etip taǵaıyndaý týraly ókimge qol qoıdy.

XXV sessııanyń qorytyndysynda Assambleıa qoǵamdyq sananyń jańǵyrýy zańdy bolyp tabylatyny jáne obektıvti túrde qajet ekendigi, Qazaqstannyń búkil damý strategııasyna tutastyq beretini atap kórsetilgen úndeý qabyldady. Óz úndeýinde QHA Qazaqstan halqyn Memleket basshysynyń qoǵamdyq sananyń jańǵyrýy boıynsha bastamalaryn iske asyrýdy qoldaýǵa shaqyrdy.