Arystaǵy zardap shekkenderdiń qatary kóp bolýy múmkin edi – sarapshy pikiri
«Arystaǵy jaǵdaıdy baqylaı otyryp, halyq arasyndaǵy zardap shekkenderdiń sany anaǵurlym kóp bolýy múmkin degen qorytyndyǵa keldim. Sózimdi bylaı túsindireıin. Birinshiden, jarylys óte joıqyn boldy. Ol tipti, janynan ushyp ótken ushaqtardyń terezelerinen kórindi. Ekinshiden, qazaqstandyq baspasóz betterin aqtara otyryp, arsenal mańyndaǵy taıaý jerde jeke menshik úıler ǵana emes, sonymen birge, negizinen halyq meken etken kóp qabatty úıler ornalasqanyn bildim», - deıdi sarapshy.
Tájik sarapshysy halyq arasynda kóp adamnyń zardap shegýine jol bermeýge múmkindik bergen jaǵdaıǵa túsinikteme berdi.
«Zardap shekkenderdiń kóp bolmaýyna qazaqstandyq áskerılerdiń septigi tıdi. Halyqty kóshirýdegi jınaqy is-qımyl, tótenshe jaǵdaıdy joıýdaǵy joǵary deńgeıde uıymdastyrylǵan protsess, Qorǵanys mınıstrliginiń birinshi basshylyǵy tarapynan udaıy baqylaý men jiti qadaǵalaý bolǵany anyq. Arystaǵy oryn alǵan oqıǵa saldarynan zardap shekkenderdiń az bolýy qazaqstandyq áskerılerdiń tıimdi is-áreketiniń jemisi.
Jarylystan keıin birden áskerılerdi kináli qylýǵa tyrysqandaryna tańǵaldym. Iá, sózsiz, jarylys úshin jaýapkershilik arsenalǵa tikeleı qatysy bar barlyq laýazymdy adamdardyń moınyna júkteledi. Alaıda, oq-dárilermen jumys jasaý – bul árqashan qaýip-qater, al olardy saqtaý protsesin uıymdastyrý tártibi óte kúrdeli ekenin umytpaǵan jón. Onyń ústine, mundaı arsenaldarda saqtaý jáne kádege jaratý kezinde máseleler týǵyzatyn esepten shyǵarylǵan oq-dáriler de saqtalady. Sondyqtan kináliler týraly sóz qozǵaýǵa áli erte. Qazirgi kezde jappaı jumys jasap jatqan arnaıy komıssııa barlyǵyn anyqtaıtyn bolady.
Arystaǵy tótenshe jaǵdaıǵa oralatyn bolsaq, qoımalardaǵy oq-dárilerdiń saqtalý protsesi joǵary deńgeıde uıymdastyrylǵanyn júz paıyz senimmen aıta alamyn. Áıtpese, jarylys saldary odan beter bolar edi. Onyń ústine, jarylys pen órt shyǵý sııaqty oqıǵalar áldeqaıda jıi oryn alýshy edi. Máselen, Ýkraınany alaıyq. Onda árqashan barlyǵyn esepten shyǵarsa da mundaı oqıǵalar jyl saıyn bolyp turady.
2015 jyldan bastap áskerı qoımalarda bes oqıǵa oryn aldy. Onda halyq arasyndaǵy zardap shekkenderdiń sany áldeqaıda asyp túsedi. Eń myqty qarýly kúshteri men áskerı bıýdjetteri bar elderdiń, ıaǵnı, AQSh, Qytaı jáne Reseıdiń áskerı qoımalarynda da jarylystar men órt oqıǵalary bolyp turady. Saqtanǵan kúnniń ózinde mundaı kútpegen jaǵdaılar bolady», — deıdi tájik áskerı sarapshysy.
Abdýlmadjıd Davlatov Arystaǵy tótenshe jaǵdaıdy BAQ-ta jarııa etken kezde aqparattyq salanyń qalǵan qyzmetkerleri de negizinen sezimge berilip, dáıektilik týraly múldem umytyp ketkenin atap ótti.
«Sondaı-aq keıbir qazaqstandyq jýrnalıster, blogerler men ózge de aqparattyq sala qyzmetkerleri Arystaǵy jaǵdaıdy jarııa ete otyryp, dáıektilikti múldem esten shyǵardy degen qorytyndy jasadym. Elimizdiń túkpir-túkpirinen oqıǵanyń túrli nusqalary aıtylyp jatty, biraq meniń oıymsha, birde-bireýi shyndyqqa janaspaıdy. Qazaqstan armııasynyń qolbasshylyǵyn ǵana emes, úkimetti de, barlyǵyn synǵa aldy. Arysty álemdik aýqymdaǵy qaıǵyly oqıǵamen salystyrdy.
Arystaǵy tótenshe jaǵdaıdyń saldarynan úsh adamnyń qaza tapqanyn atap ótkim keledi. Onyń ishinde, bir ǵana azamattyq adam. Halyq arasyndaǵy zardap shekkenderdiń resmı statıstıkasyna, mysaly, JKO men demalystaǵy qaıǵyly oqıǵalarǵa eshkim nazar aýdarmaıdy. Sol baıaǵy qazaqstandyq blogerler 2019 jyldyń alty aıy ishinde 850 adam qaza boldy degen aqparatty jelilerge taratady. Bul JKO, sýda shomylý jáne abaısyzdyqtan oryn alatyn zardap shegýshilerdiń sany únemi ósip kele jatqanyn kórsetedi. Osyndaı kezde daý shyǵaryp, sharalar qabyldaý qajet», — dedi sarapshy.
Sarapshy sondaı-aq qoımalarda órt shyǵý sebepterine qatysty oıymen bólisti.
«Oqıǵanyń sebepterin arnaıy komıssııa anyqtaıdy. Bul adamı faktor, órtke qarsy qaýipsizdik erejeleriniń buzylýy nemese tehnıkalyq olqylyqtar bolýy múmkin. Sondyqtan eshkimge, onyń ústine, áýesqoılarǵa osy jaǵdaıǵa qatysty qorytyndy shyǵarýǵa asyqpasyn dep qaıtalap aıtqym keledi. Núktesin qoıatyn arnaıy komıssııa jumysynyń resmı nátıjelerin kútken abzal», - dep Abdýlmadjıd Davlatov qorytyndy jasady.
