Arnaıy reportaj: Bozjyra da qoqys alańyna aınala ma

AQTAÝ. QazAqparat – Tabıǵat ınspektorlary Mańǵystaý óńirindegi Jabaıushqan qaýmaly turmystyq qatty qaldyqtarǵa tolyp bara jatqanyn aıtyp dabyl qaǵýda. Buǵan sebep jan-jaqtan esepsiz aǵylyp jatqan kelýshilerdiń kóptigi deıdi qoryqshylar. Sondyqtan Bozjyrany tamashalap kelgen týrısterge jaǵdaı jasaý suralyp otyr. QazAqparat tilshisi Bozjyraǵa arnaıy baryp qaýmaldyń búgingi jaǵdaıyn kórip qaıtty.

Mamyr aıy bastalǵaly «Bozjyra» shatqalyna baratyn týrıster sany artqan. Búginde shatqalǵa kúnine ortasha eseppen 70-80 adam keledi eken. Sáýir aıynyń ózinde 1070 adam osynda tabıǵatty tamashalap, demalǵan. Al sol kelýshilerge jaǵdaı jasalmaǵan. Sebebi saıahattaýshylar beı-bereket qaldyrǵan turmystyq qaldyqtar jer-jerde shashylyp jatyr.

«Bozjyra» shatqaly oblys ortalyǵy Aqtaýdan 300 shaqyrym jerde ornalasqan. Aldymen Jańaózenge, sosyn Qyzylsaı aýylynyń irgesimen júresiz.

Odan ári 20 shaqyrymdaı jolsyz jer bastalady. Bir kúnge jaıly jol talǵamaıtyn kólikpen barý aqysy 80 myń teńgeden bastalady.

Bozjyraǵa kelgende alystan 1-2 kólikti kózim shaldy. Bul Qaraǵandydan arnaıy kelgen týrıster eken.

«Qaraǵandy oblysynan otbasymyzben keldim. Bári tamasha. Bir ǵana kemshiligi - demalatyn orynda tamaq ishkende qoqys tastaıtyn jer bolsa keremet bolýshy edi. Qonaqúıler salynyp jatsa, endi taǵy kelýge bolady eken», - dedi Janqanat Yrzyqbaı.

Mamyr aıy bastalǵaly kelýshiler sany 800-ge jýyqtaǵan. Týrıster shatqalǵa jazyq jerdegi 10-nan astam dala súrleýi arqyly jetedi. Al kelýishilerdiń tabıǵatty búldirip, ań-qusyna zııan keltirmeýin «Qyzylsaı» memlekettik óńirlik tabıǵı parki» kommýnaldyq mekemesiniń ınspektorlary qadaǵalaıdy. Mekemede 10-ǵa tarta ınspektor bar. «Jabaıushqan» qaýmalyn 2 ınspektor bir aptadan kezekpen baqylaıdy. Alatyn jalaqysy 100 myń teńgedeı.

«Endi barynsha eskertip jatyrmyz. Nusqaýlyq beremiz. Bul jerde ot jaǵýǵa bolmaıdy, qoqys tastaýǵa bolmaıdy. Biraq týrısterdiń barlyǵyna birdeı baqylaý qoıa almaı otyrmyz. Tirkelmeı, bizdiń yrqymyzǵa kónbeı kelip te jatqan týrısterdiń qatary óte kóp. Sonyń dáleli - osy qoqys. Júk kóligi bar. Sonymen aptasyna 2 ret jınap ketemiz», - dedi «Qyzylsaı» memlekettik óńirlik tabıǵı parki» KMM qyzmetkeri Naýryz Ánesov.

Inspektorlardyń aıtýynsha, Bozjyranyń ústinen jáne astynan baratyn eki súrleýdi baqylaýǵa shama jetedi. Basqa baǵyttaǵy joldardy qadaǵalaý úshin jol talǵamaıtyn kólik te, qyzmetker de tapshy. Máseleni sheshýdiń bir joly – shatqalǵa jaqyn jerden týrısterdi qabyldaý ortalyǵyn salyp, joldy asfalttaý –deıdi mamandar.

«Ótkende kelgende sonaý eki azý tis turǵan jerdiń baýraıyna mashınanyń órmelep salǵan izi jatty. «Jabaıy týrızm» degenimiz osy. Týrısterdi qabyldaý úshin aldymen joǵarydan jol salynýy kerek. Beket ata jolynan osy panoramaǵa deıin nebári 10 shaqyrym. Ol joba jasalyp jatyr. Tómen Josalyǵa qaraı túsetin 18 kılometr jol taǵy bar. Mine, osyny asfalttaý kerek. Týrıster ortalyǵyna kelip, kóligin tastap, myna alqapqa tek qana velosıpedpen, atpen, tipti kóremin dese áýe sharymen kóterilýge bolady», -dedi ekolog Orynbasar Toǵjanov.

Jabaıushqan tabıǵı qaýmalyna naýryzdan beri ár adam 291 teńge tólep kiredi. Sońǵy eki aıda kelýshilerdiń sany 2000-ǵa jýyqtaǵanyn eskersek, jaz aılarynda bul jerge kelýshilerdiń sany 3-4 esege artady degen boljam bar. Alaıda týrıster úshin múldem jaǵdaı jasalmaǵan. Bozjyra basynda ne dárethana, ne jýynatyn oryn joq. Joldyń joqtyǵy taǵy bir másele.