Arheologtar SQO-dan Orta ǵasyrǵa jatýy múmkin jádigerlerdi tapty
PETROPAVL. KAZINFORM – Soltústik Qazaqstan oblysy Dolmatovo eldi mekeniniń mańynda ornalasqan Aq Irıı qalashyǵynda jumys istegen arheologtar buǵan deıin beımálim bolǵan biregeı qurylymdardy tapty.
M.Qozybaev atyndaǵy Soltústik Qazaqstan ýnıversıteti baspasóz qyzmetiniń málimetinshe, joǵary oqý ornynyń arheologııalyq ekspedıtsııasy Dolmatovo aýyly mańynda qazba jumysyn júrgizdi.
1968 jyly arheolog Anatolıı Pleshakov ashqan Aq Irıı qalashyǵyndaǵy dalalyq lagerde 50-ge jýyq stýdent ǵylymı zertteýmen aınalysty. Munda qazba jumystary tek 36 jyldan keıin ǵana júrgizile bastaǵan. Erte temir dáýirine jatatyn ejelgi adamdardyń biregeı qonysy – saq kezeńine jatatyn el aýmaǵyndaǵy eń soltústik qalashyq. Bekinis retinde qoldanylǵan. Ol bıik úshburyshty múıistiń ústinde ornalasqan, eki jaǵynda jaý óte almaıtyndaı Esil ózeniniń bıik jartasy jatsa, aldyńǵy jaǵynda bekinis salynǵan eken.
Bastapqyda ǵalymdar qalashyqtyń ózinde qazba jumystaryn júrgizdi. Nátıjesinde turmystyq zattar, janýarlardyń súıegi, ydys-aıaq synyqtary t.b. jádigerler tabyldy. Qazir arheologtar odan shalǵaı jatqan qurylymdardy zerttep jatyr.
«Birinshi qurylymda onyń aýmaǵy men kúmbezdi qabyrǵalary óte anyq kórinedi. Ázirge eskertkishtiń qaı kezeńge jatatynyn naqty aıtý qıyn, biraq kirpishterge qaraǵanda bul Orta ǵasyr bolýy múmkin. Qurylymnyń túbine jetý úshin 3 jyl qatarynan qazyp jatyrmyz. Qazirdiń ózinde, munda ejelgi adamdardyń metall óndirisimen aınalysqanyn aıta alamyz. Sondaı-aq, jaqyn jerden tabylǵan sıyr men jylqynyń qaldyqtarynan bul jerde etti ystaý protsesi qoldanylǵanyn kórýge bolady. ıAǵnı nysandy metall balqytý jáne et ystaý maqsatynda paıdalanǵan sııaqty. Óz basym Eýrazııa aýmaǵynda mundaı qurylymdardy kórgen joqpyn. Bul - eskertkishtiń jańa túri. Alda aýqymdy jumys tur», - deıdi ýnıversıtettiń professory Anatolıı Pleshakov.
Ǵylymı zertteýler Á. Marǵulan atyndaǵy Arheologııa ınstıtýty jáne Soltústik Qazaqstan oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıimen birlesip júrgizilip jatyr. Stýdentter úsh apta lagerde turyp, qazba jumystaryn júrgizdi. Osylaısha jastar ejelgi artefaktilermen jumys istep, zertteý daǵdylaryn qalyptastyrdy. Bolashaq tarıhshylardan basqa, olarmen birge astrofızıkter de tájirıbeden ótti. Olar juldyzdy aspandy zertteıdi, baqylaý jáne derekterdi jınaý protsesin meńgerdi.
Buǵan deıin SQO-daǵy balabaqshalardyń birinde bıýdjetten 11,2 mln teńge urlanǵanyn jazǵan edik.
