Árbir besinshi qazaqstandyq bıznes salasynda jumys isteıdi

ASTANA. KAZINFORM – Prezıdenttiń shaǵyn jáne orta bıznesti qoldaý jónindegi tapsyrmalaryn júzege asyrý – Úkimettiń basym baǵyttarynyń biri. Qabyldanǵan sharalardyń arqasynda sońǵy jyldary elimizde ShOB sýbektileriniń el ekonomıkasyna qosqan úlesi turaqty túrde artyp keledi. Primeminister.kz elimizdiń 2025 jylǵy damýy týraly jazdy.

Memleket basshysy óziniń jyl saıynǵy Qazaqstan halqyna Joldaýynda shaǵyn jáne orta kásipkerlikti ekonomıkalyq ósýdiń qozǵaýshy kúshi bolýy tıis ekenin aıqyndap berdi. Ulttyq statıstıka bıýrosynyń derekteri búginde árbir besinshi qazaqstandyq bıznes salasynda jumys isteıtinin, shaǵyn jáne orta kásipkerliktiń ekonomıkadaǵy jalpy qosylǵan qunynyń úlesi qazirdiń ózinde 40%-ǵa (39,8%) jaqyndaǵanyn rastaıdy.

2025 jylǵy ІІ toqsannyń qorytyndysy boıynsha JІÓ-degi orta bıznestiń jalpy qosylǵan qunynyń úlesi 7,9%-dy qurady, bul ótken jylǵy deńgeıden joǵary. Bul – orta bıznes sektorynyń nyǵaıyp, qundylyq qurýǵa qosqan úlesin arttyrý degen sóz.

2022-2024 jyldar aralyǵynda boıy orta bıznestiń JQQ 6,7%–6,9% deńgeıinde turaqty bolyp qalady, al kásiporyndar sany 3 myńnan astam deńgeıde saqtalady, bul orta býynnyń jetilgendigi men turaqtylyǵyn kórsetedi.

Búgingi tańda barlyq kásipkerlik sýbektisiniń 99,9%-y – mıkro jáne shaǵyn kompanııalar. Olar ekonomıkanyń «tiri tinin» qalyptastyrady jáne 4,4 mln-nan astam adamdy jumyspen qamtamasyz etedi, bul bir jyl burynǵy deńgeıden 3,9%-ǵa artyq. ıAǵnı, bir jyl ishinde sektorda ondaǵan myń jańa jumys orny paıda boldy degen sóz. ShOB elimizdegi barlyq ekonomıkalyq belsendi halyqtyń jartysyna jýyǵyn quraıdy – 45,5%, bul salanyń azamattardyń ál-aýqatyn jaqsartý jáne eńbek naryǵynyń turaqtylyǵyn saqtaýdaǵy mańyzdylyǵyn kórsetedi.

Úkimet Prezıdent tapsyrmasyna sáıkes, kásipkerlikti qoldaý sharalaryn dáıekti túrde keńeıtýde. Kásipkerlerge óndiristi damytýǵa, tehnologııalardy jetildirýge, eksportty keńeıtýge jáne qarjylandyrý kózderin tartýǵa múmkindik beretin 117 quraldan turatyn tizilim quryldy. Vaqylauda.qoldau.kz qyzmeti qoldaý sharalaryna qol jetkizýdiń ámbebap núktesine aınaldy, ony qazirdiń ózinde 222 myńǵa jýyq adam paıdalanǵan, bul – atalǵan quraldardyń qajettiligi men qoljetimdiliginiń dáleli.

Elimizde 2024 jyldan beri bıznes jasaýǵa teń jaǵdaı týǵyzý, kompanııalardy irilendirýge yntalandyrý jáne orta bıznestiń rólin kúsheıtý baǵytynda keshendi saıasat júzege asyrylýda. Maqsat – kásipkerler úshin boljamdy jáne ádil orta qurý.

Buǵan qosymsha bızneske qoıylatyn barlyq talaptardy tsıfrlandyryp, bir retke keltirgen Mindetti talaptar tizilimi paıda boldy. Bul ashyqtyqty qamtamasyz etip, kásipkerlerge mindetti normalardy oryndaýdy jeńildetip otyr. Nátıjesinde Qazaqstanda ShOB-ty qoldaý bıznes-qoǵamdastyq úshin júıeli ári túsinikti bola tústi.

Sonyń ishinde:

• biliktilik talaptary qaıta qaralýda jáne ruqsat berý protsedýralary ońtaılandyrylýda, bul bıznesti bastaý men júrgizýge kedergilerdi azaıtady;
• iri kásiporyndar ShOB-pen uzaq merzimdi sharttar jasasýǵa mindeteldi, bul shaǵyn jáne orta bıznes úshin kepildi ótkizý naryqtaryn ashady jáne ósýge jańa múmkindikter týǵyzady;
• jańa Salyq kodeksinde arnaıy salyq rejımderiniń sany 7-den 3-ke deıin qysqardy. Bul tásil usaqtalý shemalaryn shekteıdi jáne kompanııalardy damýǵa jáne keń aýqymda qanat jaıa túsýge yntalandyrady.

Orta bıznesti kúsheıtý jáne irilendirý maqsatynda Ulttyq ekonomıka mınıstrligi EQDB-men birlesip kásiporyndardy damytýdyń naqty josparyn ázirleýde, ol óndiris kólemin 2-3 esege arttyrýǵa baǵyttalǵan. Bul keń aýqymda qanat jaıý protsesin sapaly jańa deńgeıge kóterýge jáne ekonomıkadaǵy joǵary ónim shyǵaratyn kompanııalardyń úlesin arttyra túsýge batyl qadam jasalyp jatqanyn bildiredi.

Osylaısha, orta bıznes birtindep óńirlerdiń ǵana emes tutastaı elimizdiń de turaqty damýyn qamtamasyz etýge qabiletti ekonomıkalyq ósimniń negizgi draıverleriniń birine aınalýda.

Memleket basshysynyń «Jasandy ıntellekt dáýirindegi Qazaqstan: ózekti máseleler jáne ony túbegeıli tsıfrlyq ózgerister arqyly sheshý» atty halyqqa Joldaýyn júzege asyrý jónindegi Jalpyulttyq is-sharalar josparyn oryndaý sheńberinde Úkimet EQDB-men birlesip kompanııalardyń tereń dıagnostıkasyn júrgizýde, olardyń ınvestıtsııalyq áleýetin baǵalaı otyryp, jeke-jeke ósý josparlaryn ázirleýde. Qazirdiń ózinde 20 kásiporynmen jumys bastaldy, al 2030 jylǵa deıin baǵdarlamaǵa qatysýshylardyń sany keminde 70-ke jetpek, bul – ósýge daıyn kompanııalardyń myqty tobyn qalyptastyrmaq.

Elde bıznesti retteý qaıta iske qosylýda. «Taza paraqtan» retteý qaǵıdaty boıynsha talaptar qaıta qaralady, eskirgen normalar alynyp tastalady jáne memlekettik baqylaý júıesi jańartylady. Nátıjesinde Qazaqstanda bıznesti júrgizý úshin jaǵdaılar aıtarlyqtaı jeńildetiledi.

Osy jyly «Órleý» jeńildetilgen qarjylandyrý baǵdarlamasy iske qosyldy. 482 mlrd teńge somasyna 1 700-den astam joba qarjylandyryldy, bul osy quraldyń joǵary suranysy men tıimdiligin kórsetedi. «Damý» Qorynyń bazasynda kásipkerlerdiń qarjylandyrýǵa qoljetimdiligin keńeıtetin eki kepildik qory quryldy:

• Kepildik qory — 1 kepildikterdi portfeldik ádispen beredi, nesıeleý qarjylandyrý somasy 7 mlrd teńgege deıingi jobalar boıynsha ekinshi deńgeıli bankter arqyly júrgiziledi. Qazirgi ýaqytta Qor 417,7 mlrd teńgege 2 384 jobany qoldap, 229,9 mlrd teńgege kepildik berdi;
• Kepildik qory — 2 iri ınvestıtsııalyq jáne ınfraqurylymdyq jobalarǵa baǵyttalǵan. KQ-2 boıynsha quny 7,1 mlrd teńge bolatyn alǵashqy iri jobany júzege asyryp, 2,8 mlrd teńgege kepildik berdi. Taǵy bir joba qol qoıý kezeńinde daıyn tur.

Bolashaqta salalyq jáne óńirlik erekshelikterdi eskere otyryp, neǵurlym ataýly jáne naqty baǵytty qoldaýǵa kóshý josparlanýda, bul bıznestiń ártúrli segmentteriniń áleýetin tıimdi ashýǵa múmkindik beredi.

Osylaısha, kásipkerlikti qoldaý úzdiksiz damyp jáne ıdeıanyń paıda bolýynan keńeıtýge deıingi barlyq kezeńderdi qamtıdy. «Órleý» baǵdarlamasy jáne basqa da sharalar óndiris kóleminiń ósýi úshin berik negiz qalyptastyrady. Óz kezeginde bıznestiń belsendiligi Qazaqstannyń kásipkerlik ortasy anaǵurlym jetilgen, turaqty jáne serpindi bolyp kele jatqanyn kórsetedi.

Aıta keteıik, Qazaqstanda shaǵyn jáne orta bızneste bir mıllıonnan astam áıel basshy bar.