Arap Espenbetov: Abaı — qazaqtyń asyl minezin álemge tanytqan qaıratker
SEMEI. KAZINFORM — Abaıdyń 180 jyldyq mereıtoıyna oraı uıymdastyrylǵan konferentsııada fılologııa ǵylymdarynyń doktory Arap Espenbetov «Abaı jáne Alash» taqyrybynda baıandama jasady.
— Abaıdyń 180 jyldyq mereıtoıy — tek qazaqtyń emes, alys-jaqyndaǵy dostarymyzdyń ortaq qýanyshy. Abaı kim? Ol zamanynyń qýanyshy men bolmysyn, ádet-ǵurpyn, qandastarynyń qaıǵysy men muńyn, halqynyń asyl minezin júrek túkpirinde saralap, álemge tanytqan, sonymen birge oǵash qylyqtaryn ashyq synaǵan dańqty qaıratker. Hakimniń esimi XIX ǵasyrda tanyla bastalyp, sodan beri talaı zertteýler jasaldy. Abaıtanýdyń ǵylymı-teorııalyq, ádistemelik ustanymdy negizdegen Muhtar Áýezov pen Qudaıbergen Jubanovty atap ótý paryzymyz, — deıdi ol.
Professordyń aıtýynsha, alashtyq ıdeıanyń qordalanǵan máıegi — Abaıdyń shyǵarmashylyǵynda.
— Keńes kezeńinde Abaı men Alash baılanysyn barynsha jasyryp keldi. Tipti olardy bir-birine qarsy qoıdy. Al Alash ardagerleri Abaıdy jandaryndaı súıip, qurmettedi. Dese de alashtyqtar aqyn murasyn nasıhattaýda ǵylymı zertteýdi murat etpegen. Sondyqtan Alashtyń aqıyqtary Abaıtanýdyń bastaýynda turǵan joq. Abaı shyǵarmalarynyń jaryq kórýi Álıhan Bókeıhanmen baılanysty ekenin bilesizder. Hakim qaıtys bolǵannan keıin onyń balalaryna ózi hat jazǵan. Sóıtip, uly aqynnyń jınaǵy 1909 jyly shyqqanymen 1913 jylǵa deıin ony oqýshy bolmaǵan. Sodan keıin Ahmet Baıtursynulynyń «Qazaqtyń bas aqyny» maqalasy jaryq kórdi. Mine, sol maqaladan soń ǵana Abaıdy oqıtyndar kóbeıdi, — deıdi Arap Espenbetov.
Eske salsaq, osyǵan deıin «Adamzattyń Abaıy: rýhanııat, parasat, tanym» atty halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferentsııada Túrkııadaǵy Pamýkkale ýnıversıtetiniń professory Nergız Bıraz baıandama jasaǵany jaıly jazǵanbyz.