Aral teńizinde balyq jappaı qyrylýy múmkin – depýtat

ASTANA. QazAqparat – Aral teńizinde sýdyń tuzdylyǵy kóbeıse, balyq jappaı qyrylady. Bul týraly Májilistiń jalpy otyrysynda depýtat Marhabat Jaıymbetov aıtty, dep habarlaıdy QazAqparat tilshisi.

«Qazirgi kezde Soltústik Aral teńiziniń tartylý jaǵdaıy óńir halqyn qatty alańdatyp otyr. Keıingi 12 jyl ishinde teńiz kólemi 8,5 mlrd tekshe metrge azaıǵan. ıAǵnı, úshten birinen aıyryldy. Sýy tartylǵan teńizdiń ornynan kóterilgen tuz búkil Ortalyq Azııa elderine zııanyn tıgizetin ekologııalyq apatqa aınaldy. Saldarynan sýdyń tuzdylyǵy 8-den 13 gramm/lıtrge artqan. Al eger sýdyń tuzdylyǵy 15 gramm/lıtrge jetse, balyq jappaı qyryla bastaıdy. 2020-2021 jyldary Aral aýdanynyń aýmaǵynda qýańshylyq beleń alyp, 95 paıyz jaıylymǵa shóp shyqpaı, jaýyn-shashyn múldem bolmaǵan. Onyń ústine, teńizge Syrdarııa ózeni arqyly quıatyn sý kólemi kúrt azaıdy», - dedi M. Jaıymbetov Úkimet basshysynyń birinshi orynbasary Roman Sklıardyń atyna joldaǵan saýalynda.

Onyń aıtýynsha, teńizdiń tartylýy saldarynan 3 myńǵa jýyq balyqshy kúndelikti nápaqasynan aıyrylyp, 9 balyq óńdeý zaýyty men 14 shaǵyn tsehtiń ýaqytsha toqtap qalý qaýpi bar.

«Teńizge jyl saıyn keminde 3 mlrd tekshe metr sý túsýi qajet. Alaıda, teńizge sýdyń túsýi, ásirese vegetatsııalyq kezeńde qaldyq prıntsıpi boıynsha júzege asyrylyp keledi. Osyǵan oraı, «AMANAT» partııasy Araldy alańdatatyn barlyq máseleler boıynsha tolyq sheshimin tabý úshin kelesi is-sharalar iske asyrylý qajet dep sanaıdy.

Birinshiden, Ózbekstan, Qyrǵyzstan, Tájikstan memleketterimen vegetatsııalyq kezeńde teńizge bólek sý lımıtin belgileý jóninde jáne Farhad sý torabynan tómenge sanıtarlyq sý jiberý máselesi boıynsha kelissózder júrgizip, yntymaqtastyqty uzaq jyldarǵa josparlaýǵa qol jetkizý kerek.

Ekinshiden, memleketaralyq kelisimdi «kepildendirilgen kelisim» statýsyn berýge qatysý mańyzdy. Sebebi, Aral teńizine bólingen lımıttiń saqtalýyn jáne oryndalýyn baqylap otyrǵan eshqandaı organ joq deýge de bolady.«Qaraózek» arnasy boıyndaǵy kólder júıesinde 1 mlrd tekshe metrge jýyq qysqy-kóktemgi tasqyn sýdy jınaqtaý múmkindigi bar. Ol úshin Qaraózek arnasynyń boıyndaǵy 3 sý tospasyn qalpyna keltirý mańyzdy», - dedi depýtat.

Onyń paıymynsha, «Óńirlik damytý jáne Aral teńiziniń soltústik bóligin qalpyna keltirý» jobasyna Dúnıejúzilik Banktiń qaıtarymsyz granty esebinen (1,5 mln AQSh dollary) Soltústik Aral teńiziniń aýmaǵyn ulǵaıtýdyń nusqalary boıynsha tıimdi sheshim jasap, jobany jalǵastyrý boıynsha ýákiletti organdar tıisti sharalar qabyldaǵan jón.