Aral balyq kombınatynyń tarıhy Orynbor — Tashkent temirjolynan bastaý alady
QYZYLORDA. KAZINFORM — Aral teńiziniń baılyǵyn ıgerýde erekshe mańyzǵa ıe bolǵan Aral balyq kombınatynyń qurylǵanyna bıyl 100 jyl tolyp otyr. Tarıhshylar bul joldaǵy alǵashqy qadam HH ǵasyrdyń bas kezinde jasalǵanyn aıtady.
1905 jyly Orynbor — Tashkent temirjolynyń salynýy balyq aýlaý isine betburys boldy. Bul balyq kásipshiliginiń ortalyǵy sanalǵan Aral kalasynyń irge tebýine tikeleı áser etti.
— 1921 jyly halqy ashyqqan Edil boıyna Aral halqynyń kómegi, balyqshylardyń zor azamattyq erligi, Lenın jazǵan hat jáne soǵan qatysty atqarylǵan sharýa tarıhtyń eleýli oqıǵasy ekeni ras. Keńes ókimetiniń alǵashqy jyldary balyq kásipshiligine erekshe kóńil bólindi. 1923 jyly Aral qalasynda balyq aýlaý ınspektsııasy quryldy. 1925 jyly Qazaq avtonomııalyq respýblıkasynyń halyq komıssarıaty búkil Aral teńizi jáne Ámýdarııa boıynda balyq aýlaý jáne ony qorǵaý týraly ereje qabyldady. 1925 jyldyń 21 qazanynda Qazaq KSR halyq sharýashylyǵy ortalyq keńesiniń qaýlysymen Aral memlekettik balyq tresi quryldy, — dedi Aral qalasyndaǵy Balyqshylar mýzeıiniń ǵylymı qyzmetkeri Tumar Ómirzaqqyzy.
Túrkistan respýblıkasy halyq komıssarlar keńesiniń buıryǵymen balyq kásipshilikteri, kemeler men qural-jabdyqtar Aral depýtattary keńesine berildi.
Al qazan aıynda Túrkistan ólkesiniń balyq ónerkásibi basqarmasy quryldy.
— 1930 jyldary Aral teńizinde 38 balyq kolhozy boldy. 1940 jyldary balyq sharýashylyqtary ońtústik jáne soltústik bolyp ekige bólindi. Qaraqalpaq Respýblıkasyna 13, al Soltústik Aralǵa Qaratereń, Bógen, Qarashalań, Shevchenko, Qasqaqulan, Qyzylbalyqshy, Aqshataý, Stalın joly, Amanótkel, Raıym, Shómishkól, Birlestik, Tastúbek, Jambyl, Lenın, Balyqshylar, Jańajol sııaqty 22 kolhoz qarady. Bulardyń barlyǵynda 1940-1950 jyldary 8 myń balyqshy, 6,5 myń jumysshy men qyzmetker eńbek etip, balyq aýlaý tehnıkasy, ádisi árbir kezeńde jańaryp otyrdy. Zaýyttyq ýchılışe men oqý kombınaty balyq júıesine qajet mamandar daıyndady. Jyl saıyn matros, keme kapıtany, mehanık, sheber, usta, balyq tońazytýshy jáne suryptaýshy sekildi júzdegen maman oqyp shyǵatyn, — deıdi Tumar Ómirzaqqyzy.
Aral balyq tresi balyqshylarǵa qajet ónimdi Máskeýden alyp turdy. Trest basshylyǵynyń buıryǵymen bular ár zaýytqa, eldi mekenderge jiberilip turatyn.
— Kásiporyn aldyna qoıylǵan maqsat-mindetterdi sheshý úshin Aral balyqshylar tutyný odaǵy quryldy. Ol balyqshylardy tutynatyn zattarmen, tamaq ónimderin qamtamasyz etip otyrdy. Balyq tresiniń, keıin balyq kombınatynyń qurylýy óndiriske tyń serpin ákeldi. Aral balyq kombınaty jergilikti balyqshylardyń qarashańyraǵyna aınaldy. Alaıda naryq ekonomıkasy tusyndaǵy jekeshelendirýdiń jeleýimen Araldyń atyn álemge tanytqan ataqty kásiporyn 1990 jyldary jumysyn toqtatty, — dedi mýzeı ókili.
Buǵan deıin biz qıyn-qystaý zamanda Edil boıy men oǵan jaqyn aýmaqtaǵy ashtyq qysqan jurtqa kómek retinde Araldan jóneltilgen balyq toly 14 vagonnyń biri Aral aýdanyndaǵy Balyqshylar mýzeıiniń aýlasynda turǵanyn jazǵanbyz.