Ár gektarǵa 250 dollar – qazaqstandyq fermerler passıv tabys taba alady

ASTANA. KAZINFORM – Qazaqstandyq fermerler keleshekte topyraqty uqypty ustaǵany úshin ár gektarǵa 250 AQSh dollaryna deıin passıv tabys ala alady. Bul týraly QR Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi Jer resýrstaryn basqarý komıtetiniń tóraǵasy Murat Temirjanov aıtyp berdi. 

Onyń aıtýynsha, qazir Parlamentte «Topyraqty qorǵaý týraly» zań jobasy qaralyp jatyr. Bul qujat jańa yntalandyrý sharalary úshin quqyqtyq negiz qalyptastyrady.

− Biz Parlamentte topyraqty qorǵaý týraly zańdy qarap jatyrmyz. Onda topyraqtyń tozýymen kúresý jáne ony saqtaý boıynsha jańa ádister men normalar engizilýde. Atap aıtqanda, fermerlerdiń, jer paıdalanýshylar men sharýalardyń osy tehnologııalarǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyratyn yntalandyrý normalary qarastyryldy. ıAǵnı, sharýa nemese fermer jańa tehnologııalardy durys qoldanyp, topyraqqa uqypty qarasa, ol úshin qosymsha passıv tabys alady, − dedi ol Astanada ótken «Aýyl, orman sharýashylyǵy jáne ózge de jer paıdalanýdaǵy karbon jobalary» atty trenıngte.

Fermer tabys alý úshin júıede birneshe kezeń bolady. Birinshi qadam — zańnamaǵa ózgerister engizý.

— Biz onda termınologııany bekitip, osy mehanızmniń jumys isteýi úshin quqyqtyq baza qalyptastyramyz. Fermer úshin bolashaqta passıv tabys alýdyń basty sharty — jerge arnalǵan memlekettik aktiniń bolýy. Bul birinshi shart, - dedi QR AShM ókili. 

Kelesi kezeńde jer paıdalanýshynyń tsıfrlyq kabıneti iske qosylady. Bul — komıtettiń aqparattyq júıesindegi arnaıy bólim. Ol fermerlerge óz jer telimderiniń jaǵdaıyn tolyq kórip otyrýǵa múmkindik beretin tegin qural bolmaq.

— Onda fermerdiń jer ýchaskesi týraly barlyq aqparat kórsetiledi. ıAǵnı, bastapqy núktede topyraqtyń sapalyq jaǵdaıy – qozǵalmaly kalıı, fosfor mólsheri, geobotanıkasy týraly málimetter engiziledi. Olardyń birjyldyq ne kópjyldyq shópterdi ekkeni, agrohımııalyq quramy — osynyń bári júıede saqtalady. Dınamıkada jaıylym aınalymy bar ma, ony fermer saqtap otyr ma, sony baqylap otyramyz, - dep túsindirdi M. Temirjanov. 

Eger osy málimetter ýchaskedegi topyraq jaǵdaıynyń jaqsarǵanyn rastasa, kelesi tekserý (verıfıkatsııa) kezeńi bastalady. 

— Bizdiń zerthana mamandary jer telimine baryp, tekserý júrgizip, fermerge sertıfıkat beredi. Sertıfıkat alǵan soń fermer negizgi kezeńge — nátıjeni monetızatsııalaýǵa óte alady. Bolashaqta fermer ár gektardan 1–250 AQSh dollary aralyǵynda passıv tabys alýy múmkin, - dedi Murat Temirjanov. 

Ekologııa salasyndaǵy sarapshy Gúlmıra Ismaǵulovanyń aıtýynsha, elimizde usaq fermerler óte kóp. Sondyqtan olardy biriktiretin, ne isteý kerektigin aıtyp, olarǵa qarjy bóletin agregator-kompanııalar qajet. Al passıv tabysty erikti kómirtek naryqtary arqyly tabýǵa bolady.

− Búginde jahandyq qarjy sektory jaýapty ınvestıtsııa qaǵıdalaryn ustanady. Sondyqtan kóptegen kompanııalar ózderiniń kómirtektik izin azaıtýǵa umtylady. Olar basqa jobalarǵa ınvestıtsııa salyp, keıin kómirtek sertıfıkattaryn alyp, óz shyǵaryndylaryn ótegenin dáleldeı alady. ıAǵnı «Men ózimniń shyǵaryndylarymdy ótedim, olardy meılinshe azaıttym jáne nóldik kómirtek izine qol jetkizdim. ıAǵnı, men klımatqa jaýapkershilikpen qaraıtyn uıymmyn» degen messedj kórsetedi. Bul olarǵa bedel, senim, ınvestıtsııalyq tartymdylyq beredi, ıaǵnı básekege qabiletti arttyrady, - deıdi Gúlmıra Ismaǵulova.

Aıta keteıik, Qazaqstan álemdik kórsetkishpen salystyrǵanda klımattyń ózgerýine qatty ushyrap otyr. Keıingi jarty ǵasyrdaǵy baqylaýlarǵa sáıkes, Qazaqstanda jerge jaqyn aýa temperatýrasy 10 jyl saıyn orta eseppen 0,32 gradýsqa kóterilip keledi. Al álem boıynsha bul kórsetkish 0,18 gradýstan aspaǵan. Jahandyq jylyný saldaryn azaıtý úshin ǵalymdar karbondy jobalardy kóbeıtip, klımattyń ózgerýinen týyndaıtyn naqty shyǵyndardy esepteýdi usynyp otyr.