Apattan keıingi úshinshi kún: Arys qalpyna kele bastady
Qala apattan keıin endi ǵana es jıyp keledi. Turǵyndar úılerin tiktep, malyna azyq bere bastady. Ara-arasynda sumdyq apatty eske alyp qoıady.
«Jaı kúnderdiń biri edi. Jumys istep jatqanbyz. Kenet jarylys boldy. bárimiz úreılene jan-jaqqa qashtyq. Óz basym eshteńe túsingen joqpyn. Endigári ondaı apat qaıtalanbas dem úmittenemiz. Bul bir sumdyq oqıǵa boldy», - deıdi qala turǵyny Sultanǵalı Kókenov.
Qańyrap bos qalǵan qalada qıraǵan úıler, meıramhanalar, keńseler kóp, mal, ıtter kezip júr. Blokpostardan ótip, úıin kórý úshin kelgen adamdar snarıadtar opyryp túsken jerlerden shoshynýda.
«Biz úıde otyr edik. Bir kezde alapat jarylystyń daýysy estildi. Jan-jaǵymyzǵa snarıadtar túsip jatyr, bas saýǵalaı qashtyq. Snarıadtardyń biri bizdiń úıdiń tóbesin julyp ketti, úıdiń qabyrǵasyn da jaryp jiberdi. Osynyń bári túnde bolǵanda ne bolýshy edi?! Oılaýdyń ózi qorqynyshty. Qazir úı mańyn tekserip shyǵý úshin saperlardy kútip otyrmyz», - deıdi qalanyń taǵy bir turǵyny Ǵalymjan Áripov.
Qala áli tolyq tazartylǵan joq. Qazir áskerı qyzmetshiler qarqynmen jumys istep jatyr.
Buǵan deıin Túrkistan oblysynyń ákimi Ómirzaq Shókeev qalany tazartýǵa úsh kún qajettigin aıtqan bolatyn. Sodan keıin turǵyndardy qalaǵa kirgizý týraly sheshim qabyldanady.
Eske sala ketsek, Arys qalasyndaǵy áskerı bólimniń qoımasynda 24 maýsym kúni tańerteń jarylys boldy. Saldarynan úsh adam qaza tapty - Arys turǵyny men eki áskerı qyzmetshi. 170-ke jýyq adam zardap shekti. 20-ǵa jýyq úı, 9 qora-qopsy janyp, dalaly aýmaqta 14 oshaq tutandy. Úı-jaılar men ǵımarattardyń 80-90 paıyzyna ártúrli deńgeıde zaqym keldi. Birqatar óńirde shuǵyl jeliler quryldy.
Túrkistan oblysyna arnaıy barǵan Qazaqstan Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Arystaǵy áskerı bólimshedegi oq-dári qoımasyndaǵy jarylystan zardap shekken qala turǵyndarymen kezdesip, qalanyń qalpyna keltiriletinine ýáde berdi. Sondaı-aq Elbasy Nursultan Nazarbaev Arystaǵy jaǵdaıǵa alańdaýshylyq bildirdi. Tuńǵysh Prezıdenttiń tóraǵalyǵymen Qaýipsizdik keńesiniń otyrysy ótip, onda Arys qalasyndaǵy ahýal talqylandy.
Úkimet otyrysynda Premer-Mınıstr Asqar Mamın jarylys saldarynan kóz jumǵandardyń týǵan-týystaryna kóńil aıtyp, turǵyndarǵa barlyq kómek kórsetiletinin aıtty. Keltirilgen zalaldyń kólemi baǵalanyp, Úkimet rezervinen aqsha bólinedi.
Evakýatsııalaý kezinde myńnan astam ata-ana balarynan kóz jazyp qaldy. Sábılerdiń barlyǵy týys-týǵandaryna din-aman tapsyryldy.
Fakti boıynsha qylmystyq is qozǵady.
Qaladaǵy tótenshe jaǵdaı jolaýshylar poıyzdarynyń kestesine de áser etti, onyń ishinde halyqaralyq poıyzdar bar.
25 maýsym, saǵat 12.00-degi jaǵdaı boıynsha áskerı bólim aýmaǵynda jarylystar toqtady. Degenmen, oq-dáriler saqtalatyn qoımalardyń aýmaǵynda byqsyǵan ottyń oshaqtary baıqalǵandyqtan, QR Іshki ister mınıstrligi jarylystardyń qaıtalaný qaýpi saqtalyp otyrǵanyn eskertti.
Osy ýaqytta QR Qorǵanys mınıstrliginiń áskerı-ınjenerlik qyzmetshileri Arys qalasyn mınadan tazalaý jumystaryn júrgizip jatyr. Snarıadtardyń deni turǵyn úı alqaptaryna túsken.
Arys turǵyndaryna kómek qolyn sozý maqsatynda elimizde «Arys, biz birgemiz» aktsııasy bastaý aldy.
27 maýsym, keshki ýaqyttaǵy jaǵdaı boıynsha, Arysta órt oshaqtary tolyǵymen sóndirildi. Bul týraly jýrnalısterge arnalǵan brıfıngte málim etildi. Oǵan Túrkistan oblysynyń ákimi Ómirzaq Shókeev, «Nur Otan» partııasy Tóraǵasynyń birinshi orynbasary Máýlen Áshimbaev, QR Qorǵanys mınıstriniń orynbasary Baqyt Qurmanbaev, QR ІІM Tótenshe jaǵdaılar komıtetiniń tóraǵasy Vladımır Bekker, elimizdiń bas sanıtary Jandarbek Bekshın, prokýratýra jáne veterınarııa salasynyń ókilderi qatysty
«Qaladaǵy negizgi kósheler men alańdardyń bári tekserilip, tazalandy. Saper mamandarymyz 500-deı snarıad qaldyǵy men jarylǵysh zattardy taýyp, zalalsyzdandyrdy. Qorǵanys mınıstrligi tarapynan turǵyndardyń qaýipsizdigin saqtaý baǵytynda tıisti sharalar atqarylýda. Endi biz qaladaǵy barlyq úıdiń aýlasyn tolyq tekseremiz. Dál qazir qalaǵa eshkimdi kirgize almaımyz. Buǵan turǵyndardyń túsinistikpen qaraýyn ótinemiz. Arystyqtardyń qaýipsizdigi basty nazarda bolýy tıis», - dedi Baqyt Qurmanbaev.
Bas sanıtarlyq dáriger qalada radıatsııanyń mólsheri qalypty normada ekenin aıtty. Qoǵamdyq oryndar, qoqys konteınerleri, nysandar tolyq tazalanyp, dezınfektsııa júrgiziledi. Jarylǵan qoımada radıoaktıvti oq-dáriler bolmaǵanyn Qorǵanys mınıstrligi de málim etti. Qoımalarda boljammen 30-50 jarylys boldy. Qorǵanys vıtse-mınıstri Tımýr Dandybaev strategııalyq arsenal nelikten Arystaǵy turǵyn úı keshenine jaqyn ornalasqanyn túsindirdi.
Túrkistan oblysynyń ákimi Ómirzaq Shókeevtiń sózinshe, arystyqtar úılerine aptanyń sońynda orala alady.
