Ankarada ıAdrolyq synaqtarǵa qarsy halyqaralyq kún atap ótildi
Іs-shara jergilikti ýaqytpen saǵat 11:05-te ıadrolyq qarýdan zardap shekkenderdi eske alýǵa arnalǵan bir mınýt únsizdikpen bastaldy.
Qazaqstannyń Túrkııadaǵy Elshisi Abzal Saparbekuly óz sózinde 2009 jyly Qazaqstan úkimetiniń bastamasymen BUU Bas Assambleıasynyń sessııasynda 29 tamyzdyń ıAdrolyq synaqtarǵa qarsy halyqaralyq kún bolyp bekitilgenin jáne osy sheshimge 10 jyl tolyp otyrǵanyn atap ótti.
Elshi A.Saparbekuly álemdegi eń iri polıgondardyń biri sanalatyn Semeı ıadrolyq polıgonynda tek 1949-1963 jyldar aralyǵynda júrgizilgen ıadrolyq synaqtardyń jalpy kúshi Hırosımaǵa tastalǵan atom bombasynyń qýatynan 1,2 myń ese asyp túskendigine toqtala otyryp, «Elý jylǵa jýyq ýaqytqa sozylǵan ıadrolyq synaqtardyń saldarynan Qazaqstannyń shyǵys bóliginde turatyn 1,3 mıllıon adam zardap shekti. Qazaqstan táýelsizdigin jarııalamaı turyp-aq Tuńǵysh Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń sheshimimen 1991 jylǵy 29 tamyzda Semeı polıgony resmı túrde jabylyp, artynsha elimiz álemdegi tórtinshi orynda bolǵan ıadrolyq qarý arsenalynan bas tartty. 2012 jyldyń tamyz aıynda Qazaqstan ıadrolyq qarýsyzdaný jáne jahandyq qaýipsizdik salasyndaǵy halyqaralyq ATOM jobasyn bastady»,- dedi.
Jıyn professor Kýrshat Zorlýnyń sózimen jalǵasty. Zertteýshi ǵalym Kýrshat Zorlý mundaı eske alý rásimderiniń álemniń túkpir-túkpirinde 11.05-te uıymdastyrylyp jatqandyǵyna nazar aýdardy. Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń ıadrolyq qarýǵa qatysty qabyldaǵan sheshiminiń Qazaqstannyń bolashaǵy jáne álemdegi beıbitshilik úshin mańyzdylyǵyn tilge tıek etip, óziniń Nursultan Nazarbaevqa arnaǵan kitabynda «ıAdrolyq qarýdan bas tartqan kóshbasshy» atty bólim jazǵandyǵyn aıtty. Professor Kýrshat Zorlý bul sheshimniń sol kezeńdegi jas Qazaqstannyń halyqaralyq arenada «óz pikirin ashyq jarııa etýi» retinde baǵalaı otyryp, atalǵan sheshimniń Qazaqstan táýelsizdiginiń kepildigi ekendigine senimin bildirdi.
«Qazaqstan memleketiniń jáne Elbasynyń bul sheshimi búkil álemge úlgi ekendigi sózsiz» degen K.Zorlý Nıý-Iorkte ótken jıynda Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti Nazarbaevtyń sózin álemniń kóptegen buqaralyq aqparattary tikeleı efırde kórsetkendigin atap ótti. Sondaı-aq K.Zorlý óz sózinde, ıadrolyq qarýsyzdaný úderisindegi QR Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaevtyń mańyzdy eńbegin atap ótti. Zertteýshi-ǵalym «Qazaqstan bolashaqta da osyndaı sheshimder qabyldap, halyqaralyq arenadaǵy óziniń mańyzdy ornyn qorǵaıdy» - degen pikirin bildirdi.
Іs-sharaǵa qatysqan Túrkııa Prezıdentiniń Bas keńesshisi ıAlchyn Topchý QR Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Nazarbaevtyń álemdik deńgeıde ıadrolyq qarýsyzdaný úderisine qosqan úlesi ólsheýsiz ekendigin baıandaı otyryp, Elbasy sheshiminiń adamzat úshin mańyzdylyǵyn tilge tıek etti. ıAdrolyq qarýǵa qarsy kúres protsesinde Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń jáne Eýrazııanyń úlken memleketi, qazirgi tańda álem memleketteri arasynda mańyzdy orynǵa ıe Qazaqstannyń róli erekshe ekendigine toqtaldy.
«ıAdrolyq synaq jasaý maqsatynda adamzattyń apatyna sebepker bolǵan kisilerdi aıyptaımyn» - dep, álemge beıbitshilik tilegen Topchý, «álemniń tolyq beıbitshilikke qol jetkizýi úshin Nazarbaev sııaqty kóshbasshylar qajet» dep tujyrymdady.
1991 jyldyń 29 tamyzynda Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti jáne Túrki áleminiń aqsaqaly mańyzdy qujatqa qol qoıǵandyǵyn eske sala otyryp, osy sheshiminiń arqasynda álemdegi eń iri ıadrolyq synaq polıgondarynyń biri jabylǵandyǵy týraly sóz etti.
«Álemdegi beıbitshilik úshin qabyldanǵan bul sheshim Qazaqstandy álem tarıhyna altyn áriptermen jazdy» - deı kele, «keleshekte «ıAdrolyq qarýdan alǵash kim azat etti?- degen saýaldyń jaýaby «memleket retinde Qazaqstan, halyq retinde qazaq baýyrlarymyz, kóshbasshy retinde Aqsaqalymyz N.Nazarbaev» bolatyndyǵyna senimin bildirdi. Qazaqstan álemdi jáne halyqtardy ıadrolyq qarýdan azat etý jáne adamzatty beıbitshilik, senim jáne ádilettilik ornaǵan álemge jetkizý úshin mańyzdy kúsh-jiger jumsap otyrǵandyǵyn tilge tıek etti.
Sóz sońynda ıA.Topchý Semeıdegi ıadrolyq synaqtar saldarynan qaıtys bolǵan sheıitterge raqym, álemge beıbitshilik tiledi.
