Amnıstııasyz-aq túrmedegilerdiń sany azaıyp keledi - baspasózge sholý
***
Keshe Prezıdent janyndaǵy Ortalyq kommýnıkatsııalar qyzmetinde Tabıǵı monopolııalardy retteý jáne básekelestikti qorǵaý komıtetiniń tóraǵasy Serik Jumanǵarınniń qatysýymen baspasóz máslıhaty ótti. Onda tarıftik saıasat jáne áleýmettik mańyzy bar taýarlarǵa baǵalardyń negizsiz ósýine jol bermeý sharalary týraly aıtyldy. Osy jaıt arqaý bolǵan maqala «Egemen Qazaqstan» gazetinde «Qysyltaıań shaqta qymbatshylyq qınamas pa eken?» degen taqyryppen berildi. «Qazirgi ýaqytta, árıne, ekonomıka jaǵdaıyna baılanysty baǵalar óse bastady. Olar - azyq-túlik taýarlary, janar-jaǵarmaı jáne dári-dármek baǵalary. Jýyrda Elbasy áleýmettik mańyzy bar taýarlardyń baǵalaryna monıtorıng júrgizý, qajet bolǵan jaǵdaıda áleýmettik álsiz toptarǵa kómek kórsetý týraly aıtty. Mundaǵy bizdiń pozıtsııamyz óńirlerdegi birinshi qajetti taýarlardyń baǵalaryn tekserý jáne nátıjesi boıynsha tekseris júrgizý. Tekseristiń basty maqsaty - baǵalardy ósirýge negiz bar ma, joq pa, sony bilý. Mysaly, biz 75 tekserýdi aıaqtadyq. Basqasha aıtqanda, 186 sýbektige qatysty janar-jaǵarmaı boıynsha - 23 tekseris, 170 naryq sýbektisine qatysty azyq-túlik taýarlaryna, onyń ishinde, qant, un, kúrish jáne taǵy basqa - 48 jáne dári-dármek naryǵyndaǵy 18 sýbektige qatysty 4 tekseris aıaqtaldy», - dedi S.Jumanǵarın.
Sońǵy jyldary elimizdiń Bas prokýratýrasy memlekettik múdde men azamattardyń quqyǵyn qorǵaýda birqatar bastamany júzege asyryp, aıtarlyqtaı nátıjege qol jetkizdi. Solardyń ishinde túzeý mekemelerinde jazasyn óteýshilerdiń sanyn azaıtý boıynsha jetistikter kóńil qýantady. Atap aıtqanda, túrme ındeksi boıynsha Qazaqstannyń kórsetkishi táýelsizdiktiń alǵashqy jyldarymen salystyrǵanda, eki esege azaıdy. Sondaı-aq, «100 naqty qadam» Ult josparynda aıtylǵan tıisti mindetterdi júzege asyrýda da atalǵan vedomstvonyń belsendiligi baıqalady. Halyqaralyq quqyqtyq yntymaqtastyq salasynda da eleýli ister qolǵa alyndy. Osyǵan oraı «Egemen Qazaqstan» gazeti Prokýratýra kúni qarsańynda Qazaqstan Respýblıkasy Bas Prokýrorynyń orynbasary Jaqyp Asanovpen arnaıy kezdesip, atalǵan jobalar jóninde áńgimelesken. Basylym tilshisiniń barlyq saýaldaryna tuşymdy jaýap bergen ol: «Rasymen, búgingi barlyq jazanyń 80 paıyzy - ákimshilik aıypul. Desek te, sony ýaqytynda tólemeı, memleketke zııanyn tıgizip júrgender bar. Sózimizdiń dáleli retinde, sońǵy 5 jylda 201 mıllıard teńge ákimshilik aıyppul óndirilmegenin aıtsaq jetkilikti. Osyndaı olqylyqty eskerip, biz ákimshilik aıyppuldardy óndirýdiń «Jol kartasyn» daıyndadyq. Sebebi, búgin jaýapkershilikten qashyp, zańdy belden basqandarǵa qarsy shara qoldanbasaq, erteń olar budan da aýyr qylmystarǵa barýy ábden múmkin. Prezıdent aıtqan «nóldik tózimdilik» qaǵıdasyna saı, dárejesine qaramastan kez kelgen qylmystyq fakti boıynsha kináli adam jaýapqa tartylýy tıis», - deıdi. Suhbat «Amnıstııasyz-aq túrmedegilerdiń sany azaıyp keledi» degen taqyryppen berilgen.
***
«Aıqyn» gazetiniń jazýynsha, aqparattyq qaýipsizdik dál búgingi kúnniń basty taqyrybyna aınalyp tur. Ásirese, mundaǵy «maıdan» álemde kóbeıgen ystyq núktelerdegi oqıǵalardyń ózin on orap alatyndaı alapat tasqynmen jaıpap keledi. Aqparattyń soǵystyń tym asqynǵany sonsha, búginde halyqaralyq aýqymdaǵy janjaldardy ońtaıly sheshýge emes, kerisinshe, shıelenistirýge qaraı súırelep barady. Kerek deseńiz oǵan tikeleı qatysy joq qazaqstandyq qoǵamnan da onyń yzǵary men ystyǵy seziledi. Árıne, munyń barlyǵy aqparattyq shabýyldaýlardan bizdiń eldiń de tys qalyp jatpaǵanyn kórsetedi. Demek, odan qorǵaný joldaryn qarastyrmasaq, qıyn jaǵdaıǵa ushyrarymyz anyq pa? Basylymnyń atap ótýinshe, keshe elordada L.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıtetinde «Nur Otan» partııasynyń qoldaýymen ótken III Astana ınternet forýmy dál osy taqyrypty talqyǵa saldy. Forýmnyń ashylýynda sóılegen «Nur Otan» partııasy Tóraǵasynyń birinshi orynbasarynyń keńesshisi Berik Ýálı kıberkeńistiktegi qaýipsizdik pen qazaqtildi saıttardyń damýy úshin osyndaı sharalardyń orny erekshe ekendigine toqtaldy. «Nur Otan» partııasy azamattyq bastamalardy damytýǵa, qoldaýǵa árqashan daıyn. Onyń ústine Saıası doktrınaǵa sáıkes, ınternettiń qazaqstandyq segmenti jáne aqparattyq keńistiktiń qaýipsizdigi basty nazarda. Elimizde qazir ınternet jýrnalıstıka damý ústinde. Endi ol salada blogerlerdiń de belsendiligi baıqalyp jatyr. Degenmen, barlyǵymyz elimizdi aqparattyq shabýyldardan qorǵaýdy oılastyrýymyz kerek. Óıtkeni, qazirgideı almaǵaıyp zamanda ınternette qyrǵı-qabaq soǵystar bastalyp ta ketti. Biz soǵan tótep bere alamyz ba? Forým aıasynda osyndaı mańyzdy saýaldarǵa jaýap izdeıtin bolamyz», - dedi B.Ýálı. Maqala basylymnyń búgingi sanynda «Aqparattyq qaýipsizdik qandaı deńgeıde?» degen taqyryppen berilgen.
«Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 2013 jyly qabyldanǵan «Jasyl ekonomıkaǵa kóshý» jónindegi tujyrymdamasy men el Úkimetiniń «Turmystyq qatty qaldyqtardy basqarý júıesin jańǵyrtýdyń 2014 - 2050 jyldarǵa arnalǵan baǵdarlamasyn» basshylyqqa alǵan Almaty oblysy boıynsha ekologııa departamentiniń mamandary birqydyrý is-sharalardy naqty júzege asyryp keledi. Eń bastysy, olar oblys aýmaǵyn turmystyq qaldyqtarmen lastaǵan sharýashalyqtardy anyqtap, olardy zań júzinde jaýapqa tartýdy tıisti memorgandardan qatań talap etýde. Munyń ózi jer jannaty sanalatyn Jetisý aımaǵy ekologııasyn saqtap qalýǵa izgi yqpal etýde», - dep jazady «Aıqyn» gazeti senbilik sanyndaǵy «Ekologııa tazalyǵy - densaýlyq kepili» degen taqyryptaǵy maqalasynda. Basylymnyń jazýynsha, Almaty oblysy boıynsha ekologııalyq departamentiniń mamandary ústimizdegi jyldyń ótken on aıy ishinde departament qyzmetkerleri tabıǵat qorǵaý salasyndaǵy zań talaptarynyń oryndalýyn baqylaý maqsatynda oblys aýmaǵynda ornalasqan 219 mekemege arnaıy tekserý júrgizgen. Tekserýdiń nátıjesinde, 253 zańbuzýshylyq anyqtalyp, olardy joıý úshin 247 nusqama berilip, onyń 218-i der kezinde oryndaldy. Atalǵan departamenti basshysy Qonysbek Baıedilovtyń pikirinshe, tabıǵatty tutynýshylar jibergen mundaı qatelikter elimizdiń Ekologııalyq kodeksi talaptarynyń buzylýyna ákep soǵýda. Osy zańnyń 321-babyna sáıkes tabıǵatqa keltirgen zalal úshin aıypty tulǵa zalal mólsherine sáıkes aıyppul tóleýge mindetti. Zańnyń osy tarmaǵyn júzege asyrý barysynda oblystyq ekologııa departamenti ústimizdegi jyldyń ótken 10 aıy ishinde zańdy óreskel buzǵan 59 mekemege 142 mıllıon 87 myń teńge aıyppul saldy. Buǵan qosa, 44 mekeme jalpy somasy 16 mıllıon 780 myń teńge kólemindegi aıyppuldy qazynaǵa quısa, 124 mıllıon 685 myń teńge aıyppuldy óteýden bas tartqan 18 mekemeniń isi sot qaraýyna jóneltildi. Departamenttiń zerthana analıtıkalyq baqylaý bóliminiń mamandary bıyl 24 kásiporyn men 30 sý (ózen, sý qoımalary) nysandaryn tekserip, 1262 synama alyp, 4339 anyqtama ázirledi.
