Amanǵalı Qaısaǵalıev: Kórisý – erteden kele jatqan ata saltymyz
Onyń paıymdaýynsha, Kórisý – kóne zamannan beri qalyptasqan dástúr.
«Qazaq halqy áýelden jasy úlken aǵaıyn-týmany jaqsy syılaǵan. Onyń ústine 14 naýryz týa, alty aı qys boıy bir-birimen kórispegen halyq qýana qushaq jaıǵan. Osy kúni aqsaqaly bar úıdi betke alyp, «Armysyz, ata!» nemese «Assalaýmaǵalaıkúm, abzal aǵa!» dep, qolyn berip, tós túıistirip, úlkennen bata alǵan», - deıdi Amanǵalı Qaısaǵalıev.
Kórisý kúni adamdar úıindegi taza kıimin kıip, táýir dúnıelerin shyǵaryp, qabyrǵaǵa ilip qoıady. Bar taǵamyn ázirlep, kelgen qonaǵyn kútedi.
Kórisý ǵurpynyń shyǵýy qazaq halqynyń kóshpeli turmysymen tikeleı baılanysty. Qazaqtyń qys qystaıtyn, jaz jaılaıtyn jerleri bólek bolǵany málim. Kóktem shyǵa mal jaıylymǵa ketkende, moıyndary bosap, el bir-birimen amandyq-saýlyq surasyp, saǵynyshyn basqan.
Kórisý kúni dastarhanǵa quran oqytý da jónsiz emes. Ata-babany eske alyp, barsha adamdarǵa amandyq tilep, qurmet kórsetýdiń artyqtyǵy joq.
Syılastyq – qazaqtyń teńdesi joq salty. Kóne túrkiler zamanynan beri jalǵasyp kele jatqan dástúr. Úlkenge tanymasa da, sálem berý – kishiniń mindeti.
«Kórisýdiń erteden kele jatqan deýdiń taǵy bir dáleli bar. Ertede qazaqtar jyldy 40 shildege (kúnge) bólgen. Sonda aptasy 9 kún bolǵan. Sol 9 sanyn eskerip otyrý úlkenderimizdiń arasynda áli de kezdesedi. Aıdyń jańasy 14-i bolsa, 29-yn aqyr toǵyz dep, sol kúni kelgen kisige kórispeıdi. Qonaqqa barmaıdy, jolǵa shyqpaıdy», - deıdi aqsaqal.
«Kórisý meıramy – Ulystyń uly kúni. Sondyqtan jańa jyl qutty bolsyn dep aıtyp, jamaǵatqa jaqsy sózin arnap, bata, tilek aıtý árkimniń paryzy bolsa kerek. Halqymyzdy yntymaqqa bastap, yrysymyzdy molaıtýǵa shaqyratyn merekeni el bolyp toılasaq, utylmaımyz», dep túıindedi oıyn A.Qaısaǵalıev.
Oral qalasynda turatyn belgili ǵalym, fılologııa ǵylymdarynyń doktory, professor Murat Sabyrdyń pikirinshe, 14 naýryz – kórisý kúni emes, Kórisý aıty. Óıtkeni ol bir kúnmen shektelmeıdi. Ejelden kúlli qazaq dalasynda bolǵan mereke, keıin umyt qalyp, Qazaqstannyń Batys aımaǵynda ǵana saqtalyp qalǵan. Máshhúr Júsip Kópeev jazbalarynda ertede «14 naýryz, eskishe 1 naýryz kóktemniń birinshi kúni dep qazaq «Naýryzdama» toılaıtyn edi. Ol 8-9 kúnge sozylatyn edi» deıdi. Bylaısha aıtqanda, 22 naýryz – kún men túnniń teńelýi, merekeniń shyńy. Qystan aman shyqqan qazaqtar «Bir jasyńmen!» dep, 14 naýryzdan bastap bir aıǵa deıin bir-birin izdep kelip, kórisetin bolǵan.
