«Altyn adam» – baı adam emes - anımatsııa rejısseri
- «Altyn adam» týraly anımatsııalyq fılm túsirý oıyńyzǵa qaıdan keldi?
- «Altyn adam» – bizdiń tarıhymyzdaǵy eń qundy jádigerdiń biri. Birinshiden, ony óskeleń urapaqqa nasıhattaý qajet. Ekinshiden, balalarda «Altyn adam» beınesi qandaı?» degen suraq týyndaıdy. Fılm arqyly balalarǵa onyń syrty jyltyraǵan, altynmen aptap, kúmispen kúptelgen «baı» adam emes ekenin jetkizgimiz keledi. Bul jerdegi basty maqsat – «Altyn adamnyń» janyn, rýhanııatyn altyn etip kórsetý. Osy tusta oǵan tán tórt qasıet bar: erlik, ádilet, parasat jáne izgilik. Atalǵan qasıetter adamnyń boıynda toǵysqan kezde ádiletinen taımaǵan, árdaıym erlik jasaı biletin, júreginde izgiligi bar parasatty adam beınesi paıda bolady. Ol – altyn saýytty kııýge, el bıleýge laıyq adam. Ár qazaqtyń, ár saqtyń balasy sol altyn saýytqa laıyq bolyp ósýge tyryssyn, boı túzesin degen maqsatpen fılmniń sıýjetin, oqıǵany solaı órbittik.
- Keıipkerlerdi balalar tańdaǵany ras pa?
- Iá, biz balalarǵa keıipkerlerdiń kórsetilimin jasadyq. «Kishkentaı kórermender qandaı keıipker kórgisi keledi?» degen suraqtyń jaýabyn izdedik. Balalar daýys berdi. Bizdiń kózqarasymyz ben balalardyń tańdaýy bir jerde toǵysty. Fılmde sıýjet boıynsha taqyryp birden ashyla qoımaıdy. Birtindep, qyzyqty oqıǵalar men kedergiler arqyly baıandalady. Mysaly, bas keıipker Ańqyl, ol – Altyn adam. Keıipkerdiń ataýy tarıhı negizderge súıenip, oıdan shyǵarylǵan. Ańqyldyń janynda Jupar jáne Barys esimdi serikteri bar. Ańqyl men Jupar – uzaq oılanyp tabylǵan attar. Ony aýystyrýǵa usynys bolǵan kezde, kóp oılandym. Elordamyzdaǵy ortalyq mýzeıde «Tas dombyra» degen myńjyldyq tarıhy bar jádiger tur. Sol jerde «jupar kúı ańqıdy» degen tirkes bar. Biri jupar bolsa, biri ańqıdy. Ekeýi bir uǵym. Bir-birin tolyqtyryp turady.
- Anımatorlarǵa toqtalyp ótseńiz?
- Kóbi jas anımatorlar. Biraq, alpystan asqan úlken kisiler de bar. Mysaly, Ámirjan Qazıev, Rústem jáne Arystanbek sekildi aǵalarymyz jumys istep jatyr. Eski mektep pen jańa tolqyn jastarynyń anımatsııaǵa degen kózqarastary ártúrli. Biraq, soǵan qaramastan ortaq sheshimge kelemiz. Fılmdi daıyndaýǵa qyryq shaqty maman tartyldy.
- «Altyn adam» anımatsııalyq fılminiń ekinshi rejısseri bar ma?
- Álbette. Ol – Tilek Tóleýǵazy. Bul Tilek ekeýimiz birge jumys jasaǵan alǵashqy fılm emes. Osynyń aldynda «Muzbalaqty» shyǵardyq. Oǵan deıin de birigip qysqametrajdy fılm daıyndaǵanbyz. Birimizdiń oıymyzdy birimiz tolyqtyryp otyratyn bolǵannan keıin birge rejısser bolyp jumys isteýge kelistik. Aldaǵy ýaqytta tájirıbemiz artyp, árqaısymyz óz aldyna bólek jobalardy qolǵa alatyn ýaqyt ta keler. Biraq, Tilekpen jumys isteý múlde qıyndyq týdyrmaıdy. Ekeýimizdiń kózqarasymyz ben oılarymyz bir jerden shyǵady. Oǵan qosa, qazaqı mentalıtet, aramyzda syılastyq pen árbir jobaǵa degen jańa kózqaras bar. «Kelisip pishken ton kelte bolmaıdy» deıdi ǵoı qazaq. Sondyqtan, kelisip istegen nárse kem bolmaıdy. Onyń nátıjesin «Muzbalaq» fılminen kórip jatyrmyz.
- Fılmniń prezentatsııasyn Táýelsizdik kúnine oraı josparlaǵan ekensizder, úlgeresizder me?
- Qıyn suraq. Jyldyń basynan bastaǵanda úlgeretin edik. Qazir tym asyǵys bolmaq. Fılmniń sapasyna kóp mán berý kerek. Barynsha tyrysyp kóremiz. Biraq, jyldyń aıaǵynda kórsetilim jasaımyz dep aıta almaımyn. Ol múmkin emes. Osy qarqynmen toqtamaı jumys istesek, kelesi jyldyń naýryz aıynda bitip qalady.
- Hronometrajy qansha?
- Negizi biz jobany usynǵanda 75 mınýt degen edik. Keıin qarjyǵa baılanysty 70 mınýtqa qysqardy.
- «Altyn adam» kartınasy «Muzbalaqtyń» jetistigin qaıtalaıdy dep oılaısyz ba?
- «Muzbalaqty» jasaý barysynda erkin, asyqpaı qozǵaldyq. Eshqandaı kedergi bolǵan joq. Bizge tolyq senim artty. Eshqandaı shekteý bolmady. Nátıjesinde jaqsy fılm shyqty. «Altyn adamda», sózdiń shyny kerek, kedergi kóp boldy. Túrli kózqarastar týyndady. Soǵan qaramastan, barymyzdy salyp jatyrmyz. Onyń baǵasyn kórermen beredi. Ázirge, dóp basyp eshteńe aıta almaımyn.
- Qazaq anımatsııa birlestigi ashylǵaly jatyr, sol jaıynda aıtyp ótseńiz?
- Iá, anımatsııalyq fılmniń atasy Ámen Qaıdarovtyń armany bolǵan qazaq anımatsııasynyń shańyraǵy kóteriledi. Buryndary shyǵarmashylyq ortalyq bolǵan. Jabylyp, qaıta ashylyp jatyr. Kúter úmit kóp. Memleket tarapynan qomaqty qarjy bólinbek. Bul – kóńil qýantarlyq jaıt. Demek, bolashaqta jobalar kóbeıedi. Qazaq balalaryn qýantsaq, árbir jobamyz oń nátıjesin kórseteri anyq.
- Suhbatyńyzǵa raqmet!
