Alpamys Shárimov: Dombyra - ulttyq brend, odan trend jasaýymyz kerek
- Alpamys Óskenbaıuly, «Bastaý» dombyrashylar toby búginde ulttyq aspabymyzdy shetelge tanytyp, onyń qońyr únimen talaı qulaqtyń quryshyn qandyryp júr. Ózińiz jetekshilik etip júrgen dombyrashy juptyń maqsat-baǵdary qandaı?
- «Bastaý» dombyrashylar toby qazaqtyń ulttyq dombyrasyn álemdik arenaǵa pash etý jolynda eńbek etip júrgen, mýzyka áleminde dombyranyń skrıpkadaı ózindik ornyn qalyptastyrsaq degen nıetpen qurylǵan top. Temirlan Oljabaı men Ernat Naýryz atty eki jigit jáne men prodıýseri retinde birge bir jyldan beri jumys istep kelemiz. Bul jigitter jaı ǵana oryndaýshy emes, óz jandarynan zamanǵa saı jańa kúıler shyǵarady. Qazaqtyń barlyq kúılerin 100 paıyzǵa biledi dep senimmen aıta alamyn jáne olardy estradalyq baǵytta óńdep, Qazaqstan men shetel sahnalarynda halyqqa jetkizip júr.
Ekeýi de Qazaq ulttyq óner ýnıversıetiniń stýdentteri. Jigitterge ýnıversıtet rektory Aıman Qojabekqyzy Musaqojaeva dem berip, qoldap otyr. Ónerli jastar bos ýaqytynda ýnıversıtet qabyrǵasynda shyǵarmashylyq jumystarymen aınalysady.
- Mýzykalyq dýettiń óz baǵytyn aıqyndap, ónerge «Bastaý» bolyp qadam basqanyna mine, bir jyl toldy. Osy ýaqyt ishinde qandaı jetistikke jetti? Halyq arasynda qanshalyqty tanymaldylyqqa ıe bola aldy?
- «Bastaý» dombyrashylar toby Amerıka Qurama Shtattarynyń Qazaqstandaǵy Elshiligimen birge Astana qalasynda jeke kontserttik kesh uıymdastyrdy. Almatyda ótetin dástúrli «Gákký» festıvalinde eń alǵashqy dombyrashy top retinde ónerin kórsetti. Búginde «Bastaý» dombyrashylar toby - elimizdegi kóptegen ataýly merekelik sharalardyń, otandyq telearnalar men radıobaǵdarlamalardyń turaqty qonaǵy. Otandyq estrada juldyzdarymen birge óner kórsetip, Qazaqstannyń kóptegen qalalary men eldi mekenderinde jeke kúı keshin ótkizip turady.
Shetelge keletin bolsaq, bıyl naýryz aıynda Latvııa astanasy Rıgada ótken «Eýropa mýzykalyq aspaptar» baıqaýynyń bas júldesin ıelenip, Gollıvýdqa joldama aldyq. Buıyrsa, shilde aıynda jolǵa shyǵamyz.
Mamyr aıynda Izraıl eli, Ierýsalımde ótken «Álem mýzykasy» halyqaralyq mýzyka festıvalinde bas júldege ıe boldyq. Bul saıysta qazylar alqasynyń quramynda bolǵan Nobel syılyǵy komıtetiniń múshesi shvetsııalyq Mıhaıl Kazınık, Nıý Iorktegi ataqty «Metropolıten opera» teatrynyń bas solısi Mıhaıl Svetlov, ızraıldik tanymal kompozıtor Vıacheslav Ganelın «Bastaý» dýetiniń ónerine erekshe tańdanystaryn jetkizdi.
Sonymen qatar «Bastaý» toby Túrkııada ótken BRIDE TV telearnasynyń mýzykalyq festıvalinde «Eń úzdik mýzykalyq top» degen arna marapatyn ıelendi. Áıgili telearna sahnasynda olar qazaqtyń dombyrasyn qolǵa alyp, álemdik juldyzdarmen qatar óner kórsetti.
Bul baǵyndyrǵan belesimiz ketken ýaqyttyń qunyna tatıdy dep oılaımyn. Jigitter dombyranyń qudiretimen úlken jetistikterge jetip jatyr. Bastysy, top óz tyńdarmandaryn tapty. Qazaqstannyń ár aımaǵynan, tipti shetelden jankúıerleri bar. Olar áleýmettik jelilerde jankúıerlik paraqsha ashýmen ǵana shektelmeıdi, toptyń merekelik sharalaryna atsalysyp, ártisterdiń týǵan kúnderinde tosyn syılar uıymdastyrady.
Eýropanyń Jasmın esimdi tanymal dızaıneri bizdiń jigitterdiń ónerine tánti bolyp, dombyramen shyrqaǵan kúıin súısine tyńdady. Olarǵa óziniń kıimin usynyp, stılin qalyptastyrýda qoldaýyn kórsetip jatyr. Tipti dızaıner 1 shildede ulttyq dombyra kúni atalyp ótiletinin estip, Astanaǵa kele jatyr.
- Dombyra degende aıtys óneri nemese dástúrli ánshi-kúıshiler oıǵa keledi. Dombyrany tórge ilip qoıýdan bólek, kelinniń betin ashatyn aspap retinde tanımyz. Jastardyń nazaryn ulttyq aspapqa qalaı aýdarýǵa bolady? Dombyranyń úni qaıtkende jańǵyrady?
- Elbasynyń Jarlyǵymen bekitilgen, Ulttyq dombyra kúni qaıta jańǵyrý jolyndaǵy alǵashqy qadam der edim. Osydan keıin ulttyq ónerimiz bıik deńgeıge shyǵady. Osy jolda ter tógip júrgen Bolat Majaǵulov sekildi aǵalarymyz bar. Dombyrashylarmyzdy tórge shyǵaryp, basynan sıpap júrgen osyndaı azamattardyń barynda ónerimiz ólmeıdi.
Bizde sheteldi moıyndatyp kelip, óz elimizde tanylatyn qaǵıda qalyptasqan . Biz rok pen djazdy aıtyp álemdi moıyndata almaımyz. Sheteldi ulttyq ónerimizben ǵana tańqaldyra alamyz. Sebebi Batys moıyndatqan dúnıelerdi ózderinen artyq eshkim qaıtalaı almaıdy. Al qazaqtyń dombyrasyn qazaqtan asyp eshkim tarta almaıdy. Tek ony zaman talabyna saı beıimdeý kerek. Beıimdeý degenimiz - áýenge jańa notalar qosyp, zaman aǵymyna saı etip jańartý.
Dombyrany ulttyq kıimde, basta bórik kıip oınaý kerek degen stereotıp qalyptasqan. Olaı emes, Dolce Gabanna, Versaceniń kıimin, Louis Vuitton týflıin kıip otyryp ta dombyrada oınaýǵa bolady. Trend pen stıldi qosý kerek.
Máselen, shetelde BRIDE TV arnasynyń premııasy kezinde «Bastaý» toby sahnaǵa Jasmınnyń kıimderimen zamanaýı stılde, dombyra kúıine klýb mýzykasyn aralastyryp remıks túrinde oryndap shyqty. Sol kezde halyq nazar aýdardy, kelip rızashylyǵyn bildirdi. Tipti ýkraınalyq Estradarada toby dýet jazýǵa usynys bildirdi. Ony da jazdyq. Jaqynda jaryq kóredi.
- Qazir estradamyzda «Q-pop» baǵytyndaǵy mýzykalyq toptar tanymaldylyqqa ıe. Demek olar «trendte». Brendke aınalǵan dombyradan trend jasap, ulttyq qundylyqty joıyp almaımyz ba?
- Trend kerek. Dombyra - babadan qalǵan mura. Biraq joǵaryda aıtqan stereotıppen qalyp qoıýǵa bolmaıdy. Ár urpaq óz jańǵyrýyn jasaıdy. Men Bastaýdyń jigitterine ázildep aıtamyn,
«Tyńdaǵansha «Q-popty»
Tyńdatamyz kúı-popty »,-dep. Mýzykalyq janr kóp. Árqaısysynyń óz tyńdarmany bar .Trendke aınalǵan «Q-popty» qazaqtyń dombyrasyna salýǵa bolady. Osy stılde án aıtatyn ártistermen birge dombyramen kompozıtsııa jazsaq, jastar tyńdaıdy. Dombyraǵa ózindik boıaý bere bilý kerek. Bárin aıt ta birin aıt, men sizge bir shyndyqty aıtaıyn - kez kelgen qazaqty qasyńyzǵa otyrǵyzyp qoıyp dombyra tartyńyzshy. Delebesi qozyp, «orystanyp ketken» qazaqtyń óziniń júrek túkpirigndegi mahabbaty oıanady.
- Bir jyldyqty qalaı toılaǵaly jatyrsyzdar? Qandaı josparlar bar?
- Jankúıerlik klýb músheleri ár túrli merekelik sharalardy daıyndap jatqan bolýy kerek. Biraq biz jaqynda Gollıvýdqa issaparmen attanamyz. Jigitter shetelde óner kórsetedi. Aldaǵy ýaqytta klıp te, kontsertte bola jatar. Bári ýaqyttyń enshisinde!
- Saparlaryńyz sátti bolsyn! Oljaly oralyńyzdar!
