Almatyda jyl bastalǵaly 14 bala tamaqtan ýlanǵan

ALMATY. QazAqparat – Kóktem kelisimen dúken sóreleri túrli jemis-jıdek, kókónistermen tolatyny belgili. Degenmen, jyldyń osy mezgilinde azyq-túlikterdi baıqap tutynǵan durys. Nege deseńiz, ishek ınfektsııasyn juqtyryp alýyńyz ábden múmkin. Bul týraly QazAqparat tilshisine Almaty qalasy sanıtarlyq-epıdemıologııalyq baqylaý departamentiniń tamaqtaný obektilerin baqylaý jáne qadaǵalaý bóliminiń basshysy Kenjegúl Qonysbaeva aıtyp berdi.

- Tamaqtan ýlanýdyń as qorytý júıesiniń buzylýyna ákelýi múmkin túrleri bar ma?

- Tamaqtan ýlanýdyń negizgi eki sebebi bar dese bolady. Birinshi, aǵzanyń kúndelikti taǵam ratsıonnyan ózgeshe tamaq ónimderine degen ózge reaktsııasy, ekinshisi, buzylǵan taǵammen adam aǵzasyna enýi múmkin patogendik flora (bakterııalar, sańyraýqulaqtar), vırýstar jáne toksınder. Jalpy, jyly mezgilde tamaqtan ýlanýdyń qaýpi artady, óıtkeni, taǵamdy saqtaý merzimi azaıyp, bakterııalar tez kóbeıedi. Kóktem, jaz mezgilderinde qaýyn, qarbyz, búldirgen jáne t.b. tutyný tamaqtan ýlanýdyń qaýpin týdyrýy múmkin. Tamyz aıynan kóktemge deıin konservilengen ónimder men marınadtalǵan sańyraýqulaqtardy tutynǵan jaǵdaıda, botýlızmmen ýlaný qaýpi bar.

- Adam ómirinde bul jaǵdaılar qalaı kezdesedi, mysalyn aıtsańyz?

- Mysaly, durys saqtalmaǵan, merzimi ótken nemese búlingen tamaq ónimderin tutynǵan jaǵdaıda, eski, bakterııa nemese zeńdermen lastanǵan taǵamdardy daıyndaý ústinde, ýly ósimdikterdi, jıdekterdi, janýarlardyń múshesiniń bólikterin jegende, stafılokokk tasymaldaýshysymen daıyndalǵan ónimder jáne t. b. Eń bastysy, tamaq daıyndaǵanda jáne tamaqtaný kezinde gıgıena men taǵam daıyndaý tehnologııasyn saqtalmaǵan kezde kezdesedi.

- Almatyda kóktem kelgeli balalar men eresekter arasynda tamaqtan ýlanýdyń jaǵdaıy boldy ma, sany qansha?

- 2022 jyldyń birinshi toqsanynda taǵamdyq toksıkoınfektsııanyń 16 jaǵdaıy tirkeldi, onyń onyń ishinde 14-i bala. Botýlızmniń 8 jaǵdaıy boldy, onyń ishinde 1 adam ólimi kezdesti. Barlyq naýqastar konservilengen, baklajan, kabachkı, sút qospasy, jumyrtqa jáne t. b. sekildi sapasyz taǵamdardy tutynǵan.

- Tamaqtan ýlanýdyń saldarymen qalaı kúresýge bolady?

- Tamaqpen ýlanǵan jaǵdaıda, ózin-ózi emdeýmen aınalysý óte qaýipti. Eń bastysy kóp ýaqyt ótkizip almaý kerek. Sebebi, qanǵa neǵurlym kóp toksın túsken saıyn, soǵurlym ýlanýdyń zardaby qatty bolady.

Sańyraýqulaqpen ýlanýdyń barlyq jaǵdaıynda dárigerge qaralý qajet, óıtkeni, bul ýlaný aýyr zardaptarǵa ákelýi múmkin.

- Tamaqpen ýlanýdy aldyn alý úshin ne isteý kerek?

- Tamaqtaný aldynda nemese tamaq daıyndaý kezinde jeke gıgıena erejelerin saqtaý, ıaǵnı, qoldy, ydysty, jemister men kókónisterdi muqııat jýý qajet.

As úı gıgıenasyn únemi aýystyryp otyrý (súlgiler, ydys-aıaqqa arnalǵan gýbkalar).

Krannan jáne basqa lastanǵan kózderden sý ishpeńiz. Tamaq daıyndaý jáne tamaqtaný oryndarynda únemi tazalyq saqtaý. Ónimderdi kýlınarlyq óńdeý erejelerin saqtańyz. Taǵamnyń ıisine, konsıstentsııasyna, túsi men dámine nazar aýdaryńyz.

Kógerip ketken ónimderdi tastańyz.

Іsingen paketter men konservilerdi, sondaı-aq, zaqymdalǵan qaptamadaǵy ónimderdi joıý kerek.

- Suhbatyńyzǵa rahmet.