Almatyda qolǵa alynǵan «Halyq qatysatyn bıýdjet» baǵdarlamasynyń sharttary qandaı
- «Halyq qatysatyn bıýdjet» baǵdarlamasyna qatysýǵa ótinim qalaı beriledi jáne mamandar onymen qalaı jumys isteıdi?
- Qala turǵyndarynan ótinimder budget.open-almaty.kz. saıty arqyly beriledi. Ol ashyq ári qoljetimdi. Daýys berý kezeńinen soń, saraptamalyq keńester bıýdjet qarajatynan iske asyrylatyn jobalardyń tizbesin qalyptastyrady. Bul tizbeler boıynsha aýdandyq ákimdikter jobalardyń naqty smetalaryn esepteıdi. Sebebi, turǵyndar ótinim bergen kezde shamamen esepteýlerdi kórsetedi.
Jeńimpaz jobalardyń jalpy bıýdjeti belgili bolǵan soń, aýdandyq ákimdikter kelesi jyly olarǵa bastamalardy iske asyrý ári qarajat bólý úshin ózderiniń bıýdjettik ótinimderin Almaty qalasynyń qarjy basqarmasyna beredi.
- Joba boıynsha keńes alý úshin adamdar qaıda júgine alady?
- Turǵyndar «Halyqtyń bıýdjetke qatysýy» máselesi boıynsha kez-kelgen aýdan ákimdiginen, ákimdiktiń Open Almaty qoǵamdyq qabyldaýynan 224 39 29 (ishki. 203) nemese 1308 nemese budget.open-almaty.kz saıtynan keńes ala alady.
Joba boıynsha ózekti aqparat, jıi qoıylatyn suraqtarǵa jaýaptar Almaty qalasy ákimdiginiń «Almaty jobalary» Instagram (@almaty, jobalary) akkaýntynda jarııalanady.
Sondaı-aq, barlyq nıet bildirýshiler úshin tegin onlaın-trenıngter ótkiziledi. Munda mamandar joba týraly, ótinimdi resimdeýge qoıylatyn talaptar, «Halyqtyń bıýdjetke qatysýy» sanattary, merzimderi men kezeńderi týraly áńgimeleıdi.
- Ótinimder qandaı krıterııler boıynsha irikteledi?
- Qala turǵyndarynyń bastamalary belgili bir ólshemderge sáıkes kelýi kerek. Mysaly, bir avtor bir tutas jobany iske asyrýǵa bir ǵana ótinim bere alady. Bul rette joba bireýdiń jeke menshiginde joq jer ýchaskesinde ornalasýy, sondaı-aq Almaty turǵyndary úshin qandaı da bir shekteýsiz – ortaq paıdalanýdy bildirýi tıis. Sondaı-aq, taǵy bir talap, ıdeıany júzege asyrý ákimdiktiń quzyretinde bolýy kerek.
Ótinim bergen kezde avtor óz jobasynyń ataýyn qysqasha kórsetýi, jobanyń naq osy aýlada, aýdanda ne úshin qajet ekendigi, onyń qandaı maqsatqa arnalǵany, jalpy qalalyq damýǵa jáne abattandyrýǵa qalaı áser etetini týraly qysqasha sıpattama berýi qajet.
Dızaın usynysynyń eskızi men smetasy boıynsha avtorlarda kóptegen suraqtar týyndaıdy. Munda smeta da, eskız de naqty bolýy múmkin ekenine nazar aýdarý kerek. Mysaly, joba saıtynda ashyq qoljetimdilikte ornalastyrylǵan ótken jyldardaǵy jobalar boıynsha baǵdarlaýǵa bolady. Sondaı-aq, ınternetten nemese kez-kelgen basqa ashyq kózderden eskızder nemese shamamen esepteýler júrgizýge ruqsat etiledi.
Sondaı-aq, ótinimdi qaraýǵa ruqsat alýy úshin ol segiz sanattyń birine túsýi qajet. Olardyń ishinde: balalar, sport alańdaryn salý, demalýǵa arnalǵan keńistikti uıymdastyrý, kógaldandyrý, trotýarlar, pandýstar, aryqtar, jaryqtandyrý jáne t.b. salý nemese jóndeý. Tolyq tizimmen jobanyń budget.open-almaty.kz saıtynda tanysýǵa bolady.
- Ótinim irikteý kezinde qandaı baǵdarlamalar basymdyqqa ıe?
- «Halyq qatysatyn bıýdjet» qala turǵyndarynyń ózderi ótinimderdiń basymdylyǵyn anyqtaýǵa baǵyttalǵan. Saraptamalyq komıssııalar turǵyndardyń usynystaryn tek talaptar men krıterıılerge sáıkestigin tekseredi. Al qandaı da bir joba iske asyryla ma, joq pa, ony qala turǵyndary ashyq daýys berý arqyly sheshedi.
Almatynyń árbir turǵyny daýys berýdiń ózine yńǵaıly tásilin tańdaı alady. Mysaly, úıden shyqpaı-aq ETsQ men sms-kod arqyly nemese kez kelgen aýdan ákimdigine nemese Open Almaty front-ofısine (Abaı dańǵyly, 90) kelý arqyly.
Daýys berý nátıjeleri boıynsha eń kóp daýys jınaǵan jobalardy ákimdik kelesi jyly iske asyrady.
- Ótinim irikteý kezinde komıssııa qandaı mamandardan turady?
- «Halyq qatysatyn bıýdjetti» iske asyrý kezeńinde árbir aýdan ákimdigi janynan qurylatyn segiz saraptama komıssııasynyń quramyna máslıhattyń ókilderi, qalalyq qoǵamdyq keńestiń músheleri, qurylys jáne sáýlet salasyndaǵy sarapshylar, sondaı-aq, ártúrli qoǵamdyq uıymdar kiredi.
Árbir berilgen ótinim boıynsha komıssııalardyń sheshimi hattamalarda resimdeledi jáne joba saıtynda ashyq qoljetimdilikte ornalastyrylady. Avtorlar kez kelgen ýaqytta «jobalar boıynsha materıaldar» bólimine kirip, tizimnen ózine unaǵan aýdandy tańdap, berilgen joba boıynsha aqparatpen tanysady, jiberilgen nemese qabyldanbaǵan ótinimderdiń sanyn, ótinimder somasyn, qabyldamaý sebepterin nemese pysyqtaýǵa joldamany jáne t.b. bile alady.
- Qarapaıym adamnyń jobanyń qunyn esepteı almaıtyny belgili. Osy jerde sizderdiń mamandaryńyz kómekke keletin shyǵar?
- Árıne, jobanyń naqty smetasyn jasaý úshin tıisti daǵdylar men bilim qajet. Sondyqtan erejeler belgilengen smetalardy usynýdy qarastyrady. Mysaly, avtor ashyq kózderden alynǵan uqsas jobanyń smetasyn paıdalanady nemese iske asyrýǵa jiberilgen ótken jyldardaǵy jobalardy baǵdarlaı alady. Atap ótkenimdeı, olardyń smetalary kórsetilgen tizim budget.open-almaty.kz saıtynda ornalastyrylǵan ashyq ári qoljetimdi.
- Bıyl qansha joba kútesizder?
- Aıtyp ótkenimdeı, berilgen jobalardyń jalpy sanynyń tórtten bir bóligi orta eseppen iske asyrý kezeńine kóshýde. Mysaly, 2020 jyly 1,2 mlrd teńge somasyna 49 joba, 2021 jyly – 5,4 mlrd teńge somasyna 256 joba iske asyrylǵan jáne 2022 jyly 8,5 mlrd teńge somasyna 237 joba iske asady.
Kórip otyrǵanyńyzdaı, 2022 jyly iske asyrý josparlanǵan jobalardyń jalpy somasy aldyńǵy jylmen salystyrǵanda kóp. Biraq, jobalardyń sany az. Sebebi, jobalar sanattarynyń kombınatsııasy ár jyly qala turǵyndarynyń aǵymdaǵy qajettilikterine baılanysty ózgerip otyrady. Mysaly, bir bıýdjetke birneshe iri jobalar – vorkaýttar, aryqtar salý nemese kóptegen shaǵyn jobalar – ýrnalar, oryndyqtar ornatý iske asyrylýy múmkin.
Sondyqtan, «Halyq qatysatyn bıýdjet» aıasynda júzege asyrylýy múmkin jobalardyń sanyna emes, naqty aýlanyń, kósheniń, aýdannyń qandaı qajettilikterin jabýǵa, qalany neǵurlym jaıly ári yńǵaıly etýge nazar aýdarǵan durys dep sanaımyn.
- «Halyq qatysatyn bıýdjet» baǵdarlamasy jyl saıyn jetildirilip jatyr ma? Qazir qandaı jańalyqtar bar?
- «Halyq qatysatyn bıýdjet» eldiń barlyq iri qalalarynda bar. Memleket basshysynyń 2021 jylǵy 1 qyrkúıektegi Qazaqstan halqyna Joldaýynda jobanyń sátti engizilýi jáne bıýdjetti ulǵaıtý qajettiligi atap ótildi. Sondyqtan biz kelesi jyldan bastap bir jobanyń ruqsat etilgen shekti qunyn 25 myń AEK-ke deıin, al iske asyrý kezeńine jiberý úshin qajetti daýystardyń eń az sanyn-10-nan 50-ge deıin arttyrýdy josparlap otyrmyz.
Basqasha aıtqanda, qala turǵyndarynyń bastamalary aýqymdy bolýy múmkin. Alaıda olardy iske asyrý úshin keminde 50 qala turǵynynyń pikirin bilý qajet.
Jalpy, «Halyq qatysatyn bıýdjettiń» sharttary qarapaıym. Sondyqtan almatylyqtardyń osy jobaǵa qatysýlaryna, kórshilerine aýdandy abattandyrý múmkindigi týraly aıtýlaryna bolady.
Qalalyqtardan Almatyny damytý jónindegi ıdeıa nemese bastama ǵana talap etiledi, ony budget.open-almaty.kz saıtyna 20 shildege deıin jiberýge úlgerý kerek. Árkim óz ıdeıasyn júzege asyrý úshin 31 tamyzdan 19 qyrkúıek aralyǵynda barlyq kórshilerin, áriptesterin, týystar men dostaryn onlaın-daýys berýge shaqyra alady. Almatyny damytýda árbir bastama, árbir daýys mańyzdy.
- Áńgimeńizge rahmet.
