Almatyda «Qazaq-qyrǵyz – Alashtan» atty halyqaralyq ǵylymı konferentsııa ótip jatyr
Atalǵan shara túrki áleminiń ortaq maqtanyshy, qazaq-qyrǵyz baýyrlastyǵyn bekemdeýge zor úles qosqan jyr alyby Jambyl Jabaevtyń 175 jyldyǵy, sonymen birge, qyrǵyz halqynyń kórnekti tulǵalary, alash qaıratkerleri Júsip Ábdirahmanov pen Qasym Tynystanovtyń týǵanyna 120 jyl tolýyna oraı uıymdastyrylyp otyr.
Halyqaralyq konferentsııaǵa QR Memlekettik hatshysy Qyrymbek Kósherbaev, Qyrǵyz Respýblıkasynyń Memlekettik hatshysy Súıúnbek Kasmambetov, QR Mádenıet jáne sport mınıstri Aqtoty Raıymqulova, Qyrǵyz Respýblıkasynyń mádenıet, aqparat jáne týrızm mınıstri Azamat Jamankýlov, Halyqaralyq Túrki akademııasynyń prezıdenti Darhan Qydyráli, QazUÝ rektory Janseıit Túımebaev, sondaı-aq eki eldiń zııaly qaýym ókilderi men tanymal ǵalymdar qatysty.
Alqaly jıyn barysynda quttyqtaý sóz sóılegen QR Memlekettik hatshysy Qyrymbek Kósherbaev qyrǵyzstandyq áriptesterine Qazaqstanǵa arnaıy sapary úshin rızashylyǵyn bildirip, qazaq pen qyrǵyzǵa ortaq tulǵalardy ulyqtaýǵa arnalǵan jıyn eki eldiń rýhanı baılanysyn bıik beleske kóteretin ıgi bastama ekenin atap ótti.
«Azattyǵymyzdyń altyn besigi, araıly Almatyǵa qosh keldińizder! Ózderińiz bilesizder, bıyl birtýǵan elderimizdiń Táýelsizdigine 30 jyl tolyp otyr. Alataýdyń qos qaptalyn qatar jaılaǵan qazaq pen qyrǵyz halqynyń rýhanı jaqyndyǵynyń tamyry tereńde. Búgingi alqaly jıynnyń Alataýdyń baýraıynda, Dostyq úıinde ótýiniń sımvoldyq máni bar. Qyrǵyz delegatsııasyn arnaıy bastap kelgen áriptesim, Qyrǵyz Respýblıkasynyń Memlekettik Hatshysy Kasmambetov Súıúnbek Saparbekulyna shynaıy rızashylyǵymdy bildiremin.
Bıyl, Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń Jarlyǵymen jyr alyby Jambyl Jabaevtyń 175 jyldyǵy jarııalanyp, elimizben birge birqatar shet memleketterde keńinen atalyp ótildi.
Uly jyraýdyń mereıtoıy baýyrlas Qyrǵyzstanda bastaý alyp, mine búgin qazaq-qyrǵyz yntymaqtastyǵy aıasynda qorytyndylanyp otyr.Bul oraıda, týystas elderdi tabystyryp, yntymaǵyn jarastyratyn – tuǵyrly tulǵalardyń shynaıy dostyǵy, baıandy birligi ekeni belgili. Kúni keshe eki halyq Manas dastanyna qatar uıyp, Jambyl men Toqtaǵuldyń jyrlaryn qatar jyrlaýy osynyń jarqyn kýási.
Jambyldyń rýhanı murasy qazaqqa qalaı qadirli bolsa, qyrǵyz eli úshin de dál solaı qasterli. Sondyqtan, eki el úkimetteriniń qoldaýymen arqaly aqynnyń baı murasyn nasıhattaǵan birqatar mádenı-rýhanı sharalar uıymdastyryldy. Osy oraıda, jyr dúldili Jambylǵa kórsetken qurmeti úshin týysqan qyrǵyz Úkimetine aıryqsha alǵysymyzdy aıtamyz», - dedi Qyrymbek Kósherbaev.
Sonymen qatar, ol Toqtaǵul men Jambyldan bastaý alǵan tulǵalar yntymaǵy Alashorda zamanynda jalǵasyn taýyp, dostyqtyń dánekerine, syrbaz syılastyqtyń saltanatty úlgisine aınalǵanyn tilge tıek etti.
«Ahmet Baıtursynov bastaǵan Alashtyń aıaýly perzentteri Tórequl Aıtmatov, Tórequl Januzaqov, Ishenaly Arabaev syndy qyrǵyz zııalylarymen tize qosyp, ult úshin yntymaqta qyzmet etti. Bul týraly belgili ǵalym Zaınıddın Kurmanovtyń búgin tusaýy kesilgeli otyrǵan «Kyrgyzskıı fılıal partıı «Alash» atty eńbeginde de jaqsy kórinis tapqan. Osyndaı kórnekti qyrǵyz qaıratkerleriniń biri – Júsip Ábdirahmanov 1920 jyldary Almaty qalasynda turyp, qalalyq komıtettiń jaýapty hatshysy, keıinnen Taldyqorǵanda komıtet hatshysy qatarly laýazymdy qyzmetter atqardy. Osyndaı qyzmetterde júrip, Oraz Jandosov, Turar Rysqulov syndy memleketshil tulǵalarmen birlesip, halyqqa rııasyz eńbek etti.
Sondyqtan, Júsip Ábdirahmanovtyń Almaty qalasynda qyzmet istegen, turǵan meken-jaıyn anyqtap, eskertkish taqta ornatý, sonymen birge elimizdegi kóshelerdiń birine er esimin berý qajet dep esepteımin. Bul Alash zııalylaryna kórsetilgen zor qurmet ári eki eldiń rýhanı baılanysyn nyǵaıtatyn ıgi shara bolary anyq», - dedi ol.
Qyrymbek Kósherbaevtyń aıtýyngsha, alashtyń taǵy bir qaıratkeri, aǵartýshy, aqyn – Qasym Tynystanov ta biz úshin aıryqsha qadirli. Qasym aqynnyń Maǵjan shyǵarmalarynan nár alǵan daýylpaz jyrlary men ǵajaıyp prozalary qajyǵan halyqqa rýhanı dem berip, tyń serpin syılady.
«Qasym Tynystanov ult ustazy Ahmet Baıtursynovtarmen murattas bolyp, 1926 jyly Bakýdegi I túrkologııalyq sezge qatysqany belgili. Aǵartýshy ǵalym osy rýhanı baılanys nátıjesinde qyrǵyz álipbıiniń negizin qalady. Al, qyrǵyz halqynyń folklorlyq murasy - «Manas» dastanyn jınaqtap, M. Áýezovtermen birge Bishkektegi tuńǵysh Búkilodaqtyq konferentsııada manastaný máselesin kóterýi túrki mırasyna jasaǵan úlken qamqorlyǵy dep bilemiz.
Minekı, búgin qyzmetin qazaq baspasózinde bastap, Maǵjanǵa eliktep qazaqsha óleńder jazǵan aqynnyń 1925 jyly qazaq jáne qyrǵyz tilderinde jaryq kórgen «Qasym jyrlary» jınaǵy Halyqaralyq Túrki akademııasy tarapynan túrik tiline aýdarylyp, faksımılesimen qatar jarııanyp otyr», - dedi konferentsııa barysynda QR Memlekettik hatshysy.
