Almaty oblysynda sýarmaly alqaptardyń kólemi artty
Búgingi tańda Almaty oblysynyń Eńbekshiqazaq, Talǵar, Qarasaı aýdandarynyń sýarmaly alqaptaryn sýmen Bartoǵaı sý qoımasy men 168 shaqyrym bolatyn Qonaev atyndaǵy Úlken Almaty kanaly qamtamasyz etip otyr. Kanal boıyndaǵy baý-baqshalar mol ónim berdi. Sondaı-aq soıa, jońyshqa, júgeri alqaptary jaıqalyp tur.
Qonaev atyndaǵy Úlken Almaty kanaly dırektorynyń mindetin atqarýshy Meıram Arystanovtyń aıtýynsha, 2022 jyly 60 gektarǵa sý jiberý úshin ÚAK mekemesi sharýalarmen 900-ge jýyq kelisimshart jasasqan.
«Almaty oblysyndaǵy Shelek pen Shamalǵan ózenderiniń aralyǵyndaǵy aımaqqa ıgi áserin tıgizip otyrǵan teńdessiz iri sý sharýashylyq keshenderi Bartoǵaı sý qoımasy men Qonaev atyndaǵy Úlken Almaty kanaly. Ol 1985 jyly paıdalanýǵa berildi. Keńes zamanynda bul aımaqta 180 myń gektardaı sýarmaly jer bolǵan. Naqtyraq aıtsaq, 140-150 myń gektar sýarmaly jerdi kanal arqyly ótetin ÚAK jáne taý ózenderi turaqty qamtamasyz etti. Qazirgi ýaqytta sýarmaly jerler eki ese az. Munyń belgili bir sebepteri bar. Qazir osy baǵytta jumys istep jatyrmyz. Jalpy, bıylǵy jyl jaqsy boldy. Buǵan vegetatsııalyq kezeń aldyndaǵy daıyndyq jumystarymyz yqpal etti. Kanalǵa jóndeý jumystary men mehanıkalyq tazalaý júrgizildi. Jergilikti atqarýshy organdarmen birlesip sý bólý jospary ázirlendi. Sýdyń ózi de ról atqardy. Jalpy, vegetatsııalyq kezeń sátti ótti», - dedi Meıram Arystanov.
Spıkerdiń sózinshe, kanal kúrdeli jóndeý jumystaryn qajet etedi.
«Úlken Almaty kanaly esebinen Almaty qalasy men Almaty oblysyna qarasty sýarmaly alqaptardy sýmen tolyq qamtamasyz etýge múmkindigimiz bar. Biraq qazir kanal jóndeýdi qajet etedi. Munda paıdalanýǵa berilgennen beri kúrdeli jóndeý, qaıta qurý jumystary júrgizilmegen. Bul baǵytta biz «Qazvodhoz» RMK-men birlesip joba ázirledik, ázirge súzgileý júrgiziletin erekshe apatty aımaqtarǵa arnalǵan. Aldaǵy ýaqytta arnany avtomattandyrý men tsıfrlandyrýdy tolyq qaıta qurý nusqasy da ázirlenetin bolady. Avtomattandyrý - bul avtomattandyrylǵan qaqpany basqarý, sýdy esepke alýdyń zamanaýı júıesin engizý, biz ony qazir qolmen basqaramyz. Búgingi tańda MJÁ aıasynda osy máselemen aınalysyp jatyrmyz. Bizdiń aldyn ala esepteýimiz boıynsha, shamamen 36 mıllıard teńge qajet bolady. Biraq bul áli naqty emes. Aldaǵy 3-4 jylda bul máseleni sheshemiz dep oılaımyn», - dedi spıker.
Meıram Arystanov sońǵy jyldary Almaty oblysynda sýarmaly jer kólemi artyp kele jatqanyn aıtty. Aýdandy odan ári ulǵaıtý úshin arnany qaıta jańǵyrtý jumystaryn júrgizý qajet. Búgingi tańda Úlken Almaty kanalynyń fılıalynda 300-den astam qyzmetker jumys isteıdi. Olar sý deńgeıin baqylap, esep júrgizedi.
«Bıyl sý mol boldy. Sharýalardy múmkindiginshe sýmen qamtamasyz ete aldyq. Sý qoımasynyń jalpy kólemi 320 mıllıon tekshe metr, onyń 70 mıllıony «óli kólem». Ótken jyly Shelek ózeninen keletin sý az boldy, sondyqtan «óli kólemdi» tógýge týra keldi. Bıyl sý qoımasy óz rejıminde jumys istedi», - dedi ol.
Almaty oblysyndaǵy sharýashylyqtardyń biriniń aǵa brıgadıri Janbolat Ahmetov 10 jyldan astam ýaqyt alma ósirýmen aınalysady. Ol bıyl sý máselesi bolmaǵanyn aıtty. Qazir sharýashylyqqa tıesili 150 gektar alqapta almanyń 15 túri ósedi.
«Qazir biz alma jınaý naýqanyn bastadyq. Bıyl ár gektardan 40 tonnadan ónim alamyz dep otyrmyz. Biraq aldaǵy ýaqytta 60-70 tonnaǵa jetkizýdi kózdep otyrmyz. Byltyr barlyǵy 6 myń tonna ónim aldyq, bıyl da sol kólemde jınaımyz. Tamshylatyp sýarý ádisin qoldanamyz. ıAǵnı, munda tamshylatyp sýarý tehnologııasyn engizdik. Bul óte tıimdi jáne únemdi. Sondaı-aq qymbat emes. Oǵan kózim anyq jetti. Óıtkeni, sý resýrstaryn utymdy paıdalanýymyz kerek», - dedi aqsaqal.
Júgeri ósiretin sharýa qojalyǵynyń basshysy Magomed Gagalov ta bıyl sýdan tapshylyǵy bolmaǵanyn tilge tıek etti.
