Almatydaǵy jer silkinisi: Páter arzandap, jer úı qymbattaı ma
ALMATY. KAZINFORM – Almatyda jyl basynan beri 5 ball deńgeıinde eki jer silkinisi tirkeldi. Birinshisi, qańtardyń 22-nen 23-ne qaraǵan túni bolsa, ekinshisi 4 naýryz saǵat 11:22-de boldy. Halyqtyń záresin ushyrǵan jer dúmpýleri kópshilikti oılandyryp tastady. Kópqabatty turǵyn úıde turatyndar jer úıge kóshýdi myqtap qolǵa alatyn syńaıly. Sonymen, tabıǵı qubylys jyljymaıtyn múlik qunyna qalaı áser etedi? Turǵyn úı naryǵynda ózgerister kútý kerek pe? Kazinform tilshisi osy saýaldarǵa jaýap izdep kórdi.
«Úı baǵasyna qatysty máseleniń bári - ýaqytsha qubylys»
Megapolıste kópqabatty úıdegi páterin satýǵa qoıǵandar kóbeıdi. Alaıda, alýshylardy jer úıdi jaldaý baǵasy qyzyqtyryp otyr. Qazir bir qabatty úıdi bir táýlikke jalǵa alýdyń ortasha baǵasy – turǵan jerine, jabdyqtalýyna qaraı 70-100 myń teńge aralyǵynda. Al qala syrtynda – shamamen 10-35 myń teńge.
Qazaqstan rıeltorlary birikken qaýymdastyǵynyń prezıdenti Larısa Stepanenko úı baǵasyna qatysty máseleniń bári ýaqytsha qubylys dep sanaıdy.
«Bul – bárine tanys stsenarıı. Jer úıge, ýchaskeler men saıajaıǵa degen qyzyǵýshylyq artady. Al, kópqabatty úılerde satylatyn páterler sany kóbeıedi. Ásirese, joǵary qabattaǵy páterler satylymǵa qoıylady. Olardyń ıeleri baspanalaryn tezirek satyp jiberý úshin, onyń baǵasyn tómendetýge májbúr bolýy múmkin», - deıdi sarapshy.
Aıtýynsha, dál qazir úreıge boı aldyrmaıtyn, tek jaqsy oılaıtyn adamdar úshin páterdi tıimdi baǵaǵa satyp alýǵa múmkindik týyp tur.
«Jer silkinisinen keıin adamdar jer úıde turǵan qaýipsiz dep sanap, kóshýge nıetti. Degenmen qazir baǵa birqalypty. Jer úıge degen suranys ýaqytsha. Onyń baǵasy ósse de, satyp alýshylar kóp bolady dep aıta almaımyn. Sondyqtan, biz adamdarǵa túsindirip jatyrmyz, baǵany kóterýdiń qajeti joq. Eger, satyp alýshy paıda bolsa, tek kelissóz júrgizýmen ǵana shektele turǵan abzal», - deıdi ol.
Sonymen qatar, ol osy joly almatylyqtar jer úıge qashyp, qysqa merzimge jaldaýǵa aıtarlyqtaı qulyq tanytpaǵanyn jetkizdi.
«Qańtardyń 23-inde bolǵan jer silkinisi almatylyqtardy dúrbeleńge salǵany ras. Alaıda, osy joly múldem basqasha boldy. Turǵyndar sabyrlyq tanytqan syńaıly. Bizge japondyqtardan úırený kerek. Seısmıkalyq qaýipti aımaqta turǵandyqtan jer silkinisine qalypty jaǵdaı retinde qaraǵan jón shyǵar. Eń bastysy úreıge boı aldyrmaı, der kezinde durys áreket etý», - deıdi Larısa Stepanenko.
«Baǵanyń quldyraýy eshqashan bolǵan emes jáne bolmaıdy da»
Jyljymaıtyn múlik jónindegi sarapshy, joǵary sanatty rıeltor Aleksandr Vaınshtoktyń sózinshe, Almatyda týyp óskender jer terbelisine asa mán bermeıdi.
«Alǵashqy qýatty jer silkinisinen keıin keıbir turǵyndar turǵylyqty jerin ózgertý týraly shynymen oılandy. Olar – negizinen basqa óńirlerden qonys aýdarǵandar men mundaıdy buryn-sońdy kórmegender. Al megapolıste týyp ósken almatylyqtar jer silkinisine asa mán bermeıdi. Sondyqtan qazir kópqabatty úılerdegi páterlerdiń arzan baǵaǵa satylymǵa qoıylǵanyn nemese satylyp ketkenin kórip turǵan joqpyz. Bul ýaqytsha ǵana ekenin túsinýimiz kerek», - dedi ol.
Onyń aıtýynsha, eki eleýli jer asty dúmpýinen keıin kóptegen turǵyn jeke úıdi jalǵa alyp jatyr. Biraq, satyp alý týraly usynys joq.
«Búgin Almatyda turǵyn úı baǵasy salystyrmaly túrde arzandady, biraq qazir satyp alýshylar da az. Halyq áli jyljymaıtyn múlikke ınvestıtsııa salýǵa daıyn emes. Jaqynda bolǵan jer silkinisinen keıin bizdiń agenttikke qońyraýlar az tústi, biraq búginnen bastap adamdar aqyryndap habarlasyp, qyzyǵýshylyq tanytyp jatyr. Baǵa sonshalyqty bir tómendedi dep aıta almaımyn, mundaı quldyraý eshqashan bolǵan emes jáne bolady dep oılamaımyn», - dedi sarapshy.
Spıker Almaty eldiń qarjy ortalyǵy bolǵandyqtan, jer asty dúmpýlerine qaramastan turǵyn úıge suranys qashanda joǵary bolǵanyn jáne bola beretinin aıtty.
«Jer úıler men saıajaılardy jaldaǵysy kelgender kóp boldy»
Krisha.kz saıtynyń sarapshylary da Almatydaǵy kezekti jer silkinisiniń naryqqa qalaı áser etkenin salmaqtady: Sońǵy táýlikte megapolıste páter satý týraly jańa habarlandyrýlar kóbeımegen. Mamandardyń aıtýynsha, jer silkingen kúni qala syrtyndaǵy jer úıler men saıajaılardaǵy baspanaǵa suranys kóbeıdi. Deni qysqa merzimge jalǵa alǵysy kelgen. Mundaı úıler qala mańyndaǵy Almaty oblysyna qaraıtyn aýdandarda ornalasqan.
«Jer silkingen kúni bir táýlikke ǵana alsaq dep habarlasqandar kóp boldy. Sonyń jarnamasyna suranys úsh ese ósti. Biraq kesheden beri qaıta basyldy», - deıdi Krisha.kz sarapshylary.
Sonymen qatar, qazir úıler men saıajaılar baǵasynda eshqandaı ózgeris baıqalmaıtynyn jetkizdi.
«Qańtar aıynda Almatyda úılerge qatysty jasalǵan kelisimder 36%-ǵa tómendedi, biraq muny kórsetkish dep sanaýdyń qajeti joq. Birinshiden, dástúrli túrde qańtarda satý men satyp alý azyraq bolady, ekinshiden aı sońynda jer silkinisi bolyp, satyp alýǵa ýaqyt bolmady», - deıdi mamandar.
«Sońǵy seısmıkalyq jaǵdaı shynymen de kóptegen turǵyndy qorqytty»
Shahardyń ortasynda, jańa kópqabatty turǵyn úı kesheninde turýdy armandaıtyn Nazym jer dúmpýinen keıin oıyn ózgertken.
«Biz Almatynyń tómengi bóliginde jer úıde turamyz. Jyl basynan beri eki ret jer silkindi. Jer úı bolsa da, ekeýi de qatty sezildi. Qańtarda kópqabatty úıde turatyn týysqandar men tanystar bizge keldi. Biraq sol kezde jer úıge kóshemiz degenderiń bireýi de úı satyp aldy. Buryn qalanyń qaq ortasynda, jańa úıde turýdy armandaıtyn edim, biraq myna jaǵdaıdan keıin oıym ózgerdi. Jer úıden kóshpeımiz dep sheshtik», - deıdi Nazym Beısenbekova.
Almaty qalasynyń taǵy bir turǵyny az qabatty úı qaýipsiz dep sanaıdy.
«Bir qabatty úıde tóbeden qulaıtyn eshteńe joq. Shatyrdan basqa. Sondyqtan jer úı 70-80%-ke qaýipsiz», - deıdi Erasyl.
Dese de, qala halqy jer silkinisin áli umyta alar emes. Kún saıyn qaıtalanatyn aftershoktar da eske salyp jatyr.
«Men toǵyz qabatty úıdiń besinshi qabatynda turamyn. Jer silkinisiniń jıilep ketkeni alańdatady. Óziń úshin emes, balalaryń úshin qorqady ekensin. Árıne, jer úıge kóshkimiz keledi, alaıda baǵasy sharyqtap ketken. Onyń ústine dál qazir bizdiń páterdi satyp alýshy joq», - deıdi Almaty qalasynyń turǵyny Qýandyq Bazarbaev.
Sáýletshi Janna Spýner kópqabatty úıde turatyn almatylyqtardyń qorqyp, jer úılerge aǵylýyna negiz bar ekenin aıtty.
«Adamdardyń qaýipsizdikte ómir súrýge degen umtylysy – negizgi túısik. Sońǵy seısmıkalyq jaǵdaı shynymen de kóptegen turǵyndy qorqytty. Osy jerde «Qandaı úıde turý qaýipsiz?» degen zańdy saýal týyndaıdy. Bul ǵımarattyń jer silkinisine tózimdi qurylys normalaryna sáıkes keletinine baılanysty. Mysaly, kópqabatty úılerge qaraǵanda zań buzýshylyqpen salynǵan jeke úıler qaýipti bolýy múmkin. Jer silkinisi kezinde jeke turǵyn úıdiń artyqshylyǵy, tezirek syrtqa shyǵýǵa múmkindik bar. Biraq olar 100 paıyz qaýipsiz dep aıtý múmkin emes», – deıdi ol.
Aıtýynsha, qaladaǵy turǵyn úıler negizinen 7-9 balǵa shydas beredi. Degenmen, kóp nárse topyraqqa jáne basqa da tehnıkalyq faktorlarǵa baılanysty.
«Bul jerde aıta ketetin jaıt, qaýip zilzala oshaǵynyń jaqyndyǵy men protsestiń uzaqtyǵyna qaraı artady. 4 naýryzdaǵy jer silkinisi vertıkaldy jáne qysqa boldy, eger ol Túrkııadaǵy sııaqty uzaqqa sozylǵan bolsa, seısmıkalyq tózimdi emes ǵımarattarǵa aıtarlyqtaı zııan keltirýi múmkin edi. Sondyqtan bári jer silkinisiniń uzaqtyǵy men qýatyna baılanysty», – deıdi sáýletshi.
Janna Spýner seısmıkalyq qaýipsizdikke jańa ádister engizý kerektigin atap ótti.
«Mysaly, ǵımarattardyń irgetastaryn passıvti seısmıkalyq qorǵaý túrlerin engizý qajet. Mundaı júıe arnaıy qurylǵylardyń arqasynda jer silkinisiniń joıqyn áserinen qorǵaıdy. Zertteýlerge súıensek, monolıtti temirbetonnan salynǵan ǵımarattar jer silkinisine tózimdi bolady», - deıdi maman.
