Almatyda JI kómegimen «aqyldy qala» júıesi damytylyp jatyr
ALMATY. KAZINFORM – Almatyda jasandy ıntellekt pen zamanaýı tehnologııalar qoldanylyp, qala ómirin jeńildetetin «aqyldy qala júıesi» engizilip jatyr.
Qalalyq tsıfrlandyrý basqarmasy qolǵa alynǵan negizgi jobalar jaıynda baıandady.
– 2023 jyly Almatyda jasandy ıntellektige negizdelgen TargetEYE beıneanalıtıka platformasy arqyly Birtutas beınebaqylaý júıesi (BBJ) iske qosyldy. Bul joba – tek Qazaqstanda emes, búkil Ortalyq Azııada teńdesi joq bastama, - delingen tsıfrlandyrý basqarmasy basshysynyń orynbasary Meıram Dúısekovtiń jaýabynda.
Qazir qala boıynsha júıege 50 myńnan astam qoǵamdyq beınekamera qosylǵan, onyń 2,2 myńy bet álpetti taný fýnktsııasymen jabdyqtalǵan.
Jyl sońyna deıin bul kórsetkishti 70 myń kameraǵa deıin jetkizý josparlanyp otyr.
– Bul júıe qalanyń barlyq núktesinen túsetin beınelerdi naqty ýaqytta Jaǵdaıat ortalyǵynyń biryńǵaı terezesine jınaqtap, qaýipsizdik pen qoǵamdyq tártipti jedel baqylaýǵa, sondaı-aq qalalyq ınfraqurylymdy tıimdi basqarýǵa múmkindik beredi, - dep málimdedi Almatynyń tsıfrlandyrý basqarmasy.
Jasandy ıntellekt algorıtımderi adamdardyń toptasýyn, kúmándi áreketterdi, tóbeles, qarý, órt ne tútin belgilerin avtomatty túrde anyqtaı alady. Sonymen qatar izdeý júıesi arqyly adamdar men kólikterdi sıpattama boıynsha tabýǵa múmkindik bar.
Qala bıligi jol jaǵdaıyna da erekshe nazar aýdaryp otyr. Byltyrǵy qazan aıynan bastap Almatyda joldardyń jaǵdaıyn jasandy ıntellekt arqyly baqylaý jobasy iske qosylǵan. Avtobýstar men jedel járdem kólikterine ornatylǵan beınetirkeýishter jol sapasy týraly derekterdi úzdiksiz jiberip otyrady.
BBJ táýligine 500 myńnan astam beıneanalıtıkalyq oqıǵany tirkeıdi, bul qalalyq qyzmetterdiń jumysyn proaktıvti basqarý modeline kóshýge múmkindik beredi.
Jaǵdaıat ortalyǵynyń operatorlary beınekameralar men datchıkterden kelip túsken derekter boıynsha dereý áreket etedi: izdeýdegi adamdardy anyqtaý, órt ne tútin belgileri, qoqysty zańsyz tastaý, tótenshe jaǵdaılar jáne basqa da oqıǵalar tirkeledi.
– Búginde 803 kameranyń 214-i analıtıka júıesimen jabdyqtalǵan. Olar tolyp qalǵan qoqys konteınerlerin, ruqsatsyz úıindilerdi jáne qoqys shyǵarý kestesindegi olqylyqtardy avtomatty túrde anyqtaıdy. Bul kommýnaldyq qyzmetterdiń jumysyn ashyq ári tıimdi etýge, bıýdjet qarajatyn maqsatty jumsaýǵa jaǵdaı jasap otyr. Osylaısha, qala «Taza Qazaqstan» ekologııalyq fýnktsııasyn júzege asyrýda naqty tsıfrlyq quralǵa ıe boldy, - dep atap ótti basqarma ókilderi.
Almatyda áleýmettik nysyndarǵa da beınebaqylaý júıesi keńinen engizilgen:
· mektepterde – 13 myń kamera;
· balabaqshalarda – 9 myń kamera;
· medıtsınalyq uıymdarda – 5 myń kamera.
Barlyq beıne Almaty polıtsııa departamentiniń jedel basqarý ortalyǵyna qosylǵan. 2025 jyly polıtsııa qyzmetkerleri AI-beıneanalıtıkasynyń kómegimen 150-den astam kúdiktini ustaǵan, onyń ishinde halyqaralyq izdeýde júrgen adamdar da bar.
Sonymen qatar jasandy ıntellekt modýlderi mektep ashanasyna kirip-shyqqan balalardyń sanyn esepteıdi.
– Bul derekter «Áleýmettik ámııan» qyzmeti men mektep ashanalaryndaǵy tegin ystyq tamaq berý protsesin avtomattandyrý júıesinde paıdalanylady, - dedi basqarma basshysynyń orynbasary.
Qoldanystaǵy júıelermen úılestirý
Biryńǵaı beınebaqylaý júıesi jabyq qurylym emes.
– Ol QR Іshki ister mınıstrligi jáne Bas prokýratýranyń Tsıfrlyq qadaǵalaý júıelerimen, sondaı-aq órt jáne kúzet dabyldary men ózge de IP-qurylǵylarmen ıntegratsııalanǵan. Osylaısha, túrli jaǵdaıǵa jedel áreket etýge múmkin beretin vedomstvoaralyq tsıfrlyq ózekke aınaldy, - dep túsindirdi ákimdik.
Foto: Almaty ákimdiki
Investıtsııa jáne jeke seriktesterdiń úlesi
Jobanyń ınvestıtsııa kólemi men qarjylandyrý kózi ázirshe naqtylaný ústinde.
– Investıtsııa kólemi 2026 jylǵy josparlaý aıasynda qarastyrylyp jatyr. Bul másele Almaty máslıhatynda talqylanyp, bekitilgennen keıin qarjylandyrý jáne jeke seriktes týraly resmı aqparat jarııalanady, - delingen basqarma jaýabynda.
Turǵyndarmen baılanys
Joǵary tehnologııalyq sheshimdermen qatar, turǵyndarmen baılanys ta mańyzdy baǵyttardyń biri bolyp otyr.
– Qala turǵyndary OpenAlmaty qoǵamdyq qabyldaý bólmesi arqyly óz saýalyn joldaı alady. Sondaı-aq Android jáne iOS platformalarynda qoljetimdi OpenAlmaty mobaıl qosymshasy bar, onda azamattar ótinish qaldyryp, elektrondy túrde jaýap ala alady, - dedi basqarmadaǵylar.
Turǵyn úı-kommýnaldyq salada da tsıfrlyq tehnologııalar engizilip jatyr.
Buǵan qosa, ialma.kz platformasy turǵyn úı-kommýnaldyq salada 40-tan astam qyzmet túrin avtomattandyrǵan jáne búginde 10 myńnan astam ótinishti qarastyrǵan.
Almatylyq oqýshylarǵa arnalǵan jasandy ıntellekt kýrstary
Almatyda mektep oqýshylaryna arnalǵan jasandy ıntellekt boıynsha bir jyldyq bilim berý baǵdarlamasy iske qosyldy. Oǵan 10 myń oqýshy qatysady, al úzdik myń bala junior-ázirleýshi biliktiligin alyp, 1 myń tsıfrlyq ónim jasaıdy.
Jyl sońyna deıin qalada jańa eki ortalyq ashylady: TUMO Almaty – jasóspirimderge arnalǵan kreatıv tehnologııalar mektebi jáne Tomorrow School – jastarǵa arnalǵan alǵashqy peer-to-peer formatyndaǵy jasandy ıntellekt mektebi.
Sonymen birge úsh jyldyq IT jáne startap-ekojúıesin damytý baǵdarlamasy iske qosylyp jatyr. Ol 300-ge deıin jobany qoldaýdy, jasandy ıntellektini kólik, medıtsına, bilim berý jáne kommýnaldyq salalarǵa engizýdi jáne 100 mln dollar ınvestıtsııa tartýdy kózdeıdi.
Eske salaıyq, tamyz aıynyń basynda Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev jasandy ıntellektini damytý jónindegi keńeste Astana ákimdigi men Úkimettiń «Aqyldy qala» jobasyn sátti júzege asyryp jatqanyn aıtqan edi. Memleket basshysy bul tájirıbeni elimizdiń basqa da iri qalalaryna taratý týraly tapsyrma berdi.