Almatyda tehnogendik sıpatta qaýipti qandaı negizgi aımaqtar bar – fotoreportaj
ALMATY. KAZINFORM – Almaty qalasy aýmaǵynda qar kóshkininiń qaýipti – 165, syrǵymanyń qaýipti – 145, sel tasqynynyń qaýipti - 195 aýmaǵy bar. Bul rette «Shymbulaq» taý kýrorty qar kóshkini júrý qaýpi bar aımaqqa jatsa, Aqsaı men Qarǵaly ózenderiniń boıynda syrǵymalardyń júrý qaýpi kóp. Bul týraly Kazinform tilshisine QR TJM «Qazseldenqorǵaý» MM Almaty qalalyq fılıaly bastyǵynyń orynbasary Almas Iskakov aıtyp berdi.
«Kishi Almaty ózeni taýly aımaqta bolǵan soń, munda birden úsh qaýip, ıaǵnı, qar kóshkini, sel tasqyny qaýpi men syrǵymanyń júrý qaýpi qatar júredi. Aıtý kerek, syrǵyma júrý qaýpi bar aımaqqa qala da kiredi. Sebebi, qalamen shekaralas taýdyń eteginde úı salǵandar ózderimen qosa, aınalasyna da qaýip tóndiredi. Sondaı-aq taýdan qalaǵa tómen aqqan ózenderdiń boıyn sel tasý qaýipti aımaǵyna jatqyzamyz. Sebebi, Úlken Almaty bógeti men Aıýsaı bógetiniń arasynda kóptegen kafe, restoran, qajet emes úıshikter, demalys aýmaqtary, «vızıt-ortalyǵy» salynǵan. Bul nysannyń barlyǵy sel tasý qaýipti aımaǵynyń ishinde otyr», - deıdi Almas Iskakov.
Taýly aımaqta ornalasqan soń, Almatyda jyl boıy qar kóshkini qaýpi saqtalady. Sebebi, taýdyń basynda qysy-jazy qar ketpeıdi.
«Taýly aımaqtarda qar kóshkini qaýpiniń negizgi kezeńi qarasha – naýryz aılary, onyń ishinde syrǵyma qaýpi kezeńi 15 mamyr – 15 qazan arasy sanalady. Jalpy, búgingi kúnge kólemi 700 myń tekshe metrden asatyn 124 qar kóshkini júrdi. Onyń ishinde eń kóp qar kóshkini Kishi Almaty ózeni alabynda júrdi. Olar áli jalǵasady dep kútilip otyr, sebebi, qardyń bıiktigi 80-150 sm deńgeıinde saqtalýda. Sondaı-aq jaqynda eń kólemdi qar kóshkini Qotyrbulaq ózeni boıynda 400 myń tekshe metr bolǵanyn bilesizder. Osyǵan baılanysty biz jarylys jumystaryn júrgizip, kóshkin qaýpi bar qardy túsiremiz. Ony biz Qazgıdromettiń usynysymen jasaımyz. Sebebi, olarda qar kóshkinin baqylaıtyn arnaıy pýnktter bar. Jarylys jumystaryn búkil qaýipti aýmaqty japqan soń jasaımyz jáne oǵan TJD, Respýblıkalyq jedel qutqarý jasaǵy, polıtsııa deparatmenti ókilderi qatysady. Búginge deıin 4 jarylys jasadyq, nátıjesinde 9 206 tekshe metr qar túsirildi. Aıtý kerek, bizde sondaı-aq 150 qar kóshkinin jınaǵysh bar», - dedi spıker.
Sel tasqyny qaýpi boıynsha Almaty qalasy mańynda 51 morenalyq kól bar, onyń ishinde 14 kól óte qaýipti sanalady. Jyl saıyn qala aýmaǵynda «Qazseldenqorǵaý» MM Almaty qalalyq fılıaly asa qaýipti kólderdi bosatý boıynsha aldyn alý jumystaryn júrgizedi.
«Úlken Almaty ózeni alabynda eń qaýipti 2 kól bar. Olar 10 men 13 kól. Onynshysy – eń bıik kól. 3 640 metr bıiktikte ornalasqan. Qarǵalyda 1-shi kól, Aqsaıda 8,9,10 qaýipti kólder bar. Bıyl sel qaýipti kezeńde 6 asa qaýipıti morenalyq kólderde aldyn alý is-sharalary júrgizilýde. Aldyn alý jumystary Aqsaı ózeni alabyndaǵy №8,9,10 kólderde, Úlken Almaty ózeni alabyndaǵy №10,13 Bıs kólderinde jáne Kishi Almaty ózeni alabyndaǵy №6 kólde júrgizilýde. Sondaı-aq morenalyq kólderde jalpy uzyndyǵy 16 450 metrdi quraıtyn dıametri 200 mm jáne 315 mm sıfondardy tizbegi ornatyldy. Bıik taýdyń morenalyq kólderdiń jaı-kúıin baǵalaý maqsatynda búginge deıin 8 áýeden sholý tekserý jumystary júrgizildi. Sondaı-aq Qazseldenqorǵaý Almaty qalalyq fılıalynda sel qaýpin joıý maqsatynda 34 adamnan jáne 19 arnaıy tehnıkadan turatyn apattyq jáne mehanıkalandyrylǵan top bar. Ózenderdegi jáne kólderdegi sý deńgeıin turaqty baqylaý maqsatynda Almaty qalalyq fılıaly gıdrobeketteri jedeldetilgen rejımge kóshe otyryp, ár saǵat saıyn ortalyq dıspetcherlik pýnktige aqparat joldaıdy.
Jalpy, bizde 4 dıspetcherdlik pýnkt bar. Olar Kishi Almaty, Úlken Almaty, Aqsaı ózeni ýchaskelerinde úsh pýnkt jáne ortalyq pýnkt. Odan bólek, 10 turaqty post, 3 maýsymdyq post bar. Olar ózenderdiń deńgeıin, qardyń bıiktigin baqylap otyrady. 3 maýsymdyq post qysqy mezgilde Shymbulaq, Almataý jáne Úlken Almaty kólinde ornalasady. Bul qysqy posttar kúndelikti qardyń bıiktigin tekseredi. Jazǵy ýaqytta turaqty 10 post bolady. Olar Morenalyq kólderde, Úlken Almaty ózeni alabynda, Mánshúk Mámetova jáne Tuıyqsý muzdyqtarynyń astynda ornalasady. Odan bólek biz qurylys, bógetterimizdi udaıy baqylap, jaǵdaıyn tekserip otyramyz.Daýyldy kúnderi 9 mekemege, onyń ishinde polıtsııa deparatmentine usynystar joldaımyz. Nátıjesinde jaıaý nemese kólikpen ary qaraı Úlken Almaty kóline barmas úshin Aıýsaıdyń jolynda blokbeket qoıylady», - dedi Almas Iskakov.
Onyń aıtýynsha, syrǵyma qaýpin boljaý qıyn, sebebi, ol kez kelgen ýaqytta júrip ketýi múmkin. Degenmen, Almaty qalasy boıynsha qaýipti aımaqtar belgilengen. Mamandar onda aıyna 3-4 ret shyǵyp tekserip turady.
«Jańbyr jaýǵan kezde mindetti túrde tekseremiz. Jaǵdaıdy tolyq baqylaımyz. Jalpy Almaty oblysy boıynsha 145 qaýipti syrǵyma aımaǵy bar. Almaty qalasynda qaýipti Medeý jáne Bostandyq aýdandary qaýipti sanalady. Bıyl naýryz aıynda syrǵyma qaýpi kezeńi bastalǵaly beri Almatyda jıyny 9 syrǵyma boldy. Bul kezeń naýryz aıynyń ortasynan qarasha aıyna deıin jalǵasady. Odan bólek, biz halyqty syrǵyma qaýpi týraly broshıýralar taratyp, demalys aımaqtaryna usynystar jasap, aldyn alý jumystaryn júrgizemiz. Jalpy, joǵaryda atalǵan qaýip-qaterlerdiń barlyǵy tehnogendik sıpattaǵy tótenshe jaǵdaılarǵa jatady», - dedi spıker.
Almas Iskakovtyń aıtýynsha, Qazseldeqorǵaýdyń Almaty fılıalynyda búginde 100-den astam adam eńbek etedi. 46 tehnıka bar, 19 apattyq brıgada bar. Jeńil kólik 9, júk kólikteri 15, arnaıy tehnıka 22. Báriniń jaǵdaıy jaqsy, istep tur. Sondaı-aq selge qarsy 14 bóget bar, onyń ishinde Kishi Almaty ózeninde – 8, Qarǵaly ózeninde – 1, Úlken Almaty ózeninde – 4, Aqsaı ózeninde kelesi jyly bóget salynady.
«Biz Kishi Almaty ózeninen bastap Aqsaı ózenine deıingi aralyqta qyzmet etemiz. Bizdegi selden qorǵaıtyn bógetterdiń barlyǵy sel tasqyny qaýipti kezeńine daıyn. Bizge jańbyr, aýa-raıyna baılanysty halyqtan kúndelikti ótinishter túsedi. Keıde bir ýchaskeniń ózinen bir kúnde 10-17 ótinish túsedi. Olardyń barlyǵyn qabyldap, shara qoldanamyz. Men qar kóshkini qaýpine baılanysty qala turǵyndary men qonaqtaryn qysty kúni aýa-raıy jaıynda málimetti bilmeı, taýǵa shyqpaý kerek ekenin eskertkim keledi jáne taýly aımaqqa eshqashan jalǵyz barýǵa bolmaıdy. Kem degende 4-5 adam barýy kerek. Barlyq qaýipsizdik erejelerin saqtaý kerek. Jańbyrly kúni de taýǵa shyǵýǵa bolmaıdy. Jańbyr astynda qalsa qaýipsiz jerge jasyrynýy kerek, ózenniń boıynda demalýǵa taǵy bolmaıdy. Syrǵyma qaýpine keler bolsam, sý qubyrlary jóndelýi kerek, eshqandaı dym bolmaýy kerek. Kóktemge deıin aryq jelilerin tazartý kerek», - dedi «Qazseldenqorǵaý» Almaty qalalyq fılıaly bastyǵynyń orynbasary Almas Iskakov.
