Almatyda tazy tuqymynyń eń úzdigi anyqtalady
ALMATY. KAZINFORM – Almatyda «Qazaqy tazy» atty kórme men «Qazaqstan kınologtar odaǵynyń kýbogi» baıqaýy ótip jatyr.
Eki kúnge jalǵasatyn is-shara Qazaqstan kınologtar odaǵynyń bastamasymen uıymdastyryldy. Tazynyń mono tuqymdy kórmesine elimizdiń ár óńirinen 60-tan astam tazy arnaıy ákelingen. Olardy ulttyq jáne halyqaralyq sanattaǵy tóreshiler baǵalaıdy. Qazaqstan kınologtar odaǵynyń prezıdenti Baýyrjan Serikqalıdiń aıtýynsha, kórme tazy tuqymynyń saqtalýy men damýyna úles qosýdy jáne Qazaqstanda jaýapty ıt asyraý dástúrin qalyptastyrýdy maqsat etedi.
- Ulttyq mereke Respýblıka kúnine oraı biz eki is-shara uıymdastyrdyq. Bireýi - qazaqy tazyǵa arnalǵan mono tuqymdy kórme. Ekinshisi, odaǵymyzdyń kýbogi. Onda eń jaqsy ıtterdiń tuqymy, onyń ishinde eń jaqsy tazy anyqtalady. Biraq bul tek ıtterdi kórsetýge arnalǵan jıyn emes, búgin oń baǵa alǵan tazylar ári qaraı tuqymdy kóbeıtý jumysyna qosylady. Olardy juptastyryp, kúshikterin alamyz, - dedi Baýyrjan Serikqalı.
Sondaı-aq ol 2024 jyly Halyqaralyq kınologııalyq federatsııa qazaq tazysyn taný týraly aldyn ala sheshim qabyldaǵanyn atap ótti. Qazir elimizde tazy sanyn kóbeıtýge baǵyttalǵan qarqyndy jumys júrip jatyr.
- Bizge Halyqaralyq kınologııalyq federatsııanyń talaptaryn oryndaýǵa 10 jyl berildi. Atap aıtqanda, sapaly ıtterdiń sany kóbeıtý kerek. Biz ózimizdiń baǵdarlama boıynsha durys kele jatyrmyz. Itterdiń sany ósip keledi. Bizdiń tuqymdyq kitabymyzda 3,5 myńnan astam tazy bar. Bul tek tirkelgenderi, al aýylda tirkeýi joq qanshamasy bar. Sondyqtan olardyń sany jetkilikti. Halyqaralyq moıyndaýdyń mańyzyna toqtalsaq, eshbir memleket endi ózine bul tuqymdy ala almaıdy - ol Qazaqstanǵa bekitilgen. Ekinshiden halyqaralyq uıym óziniń jýrnaldaryna, saıtyna tazy týraly málimet engizdi. Dúnıejúzi osyndaı tuqym bar ekenin bildi, - dedi ol.
Baýyrjan Serikqalı qazaqtyń tazylary 2024 jyly Jeneva qalasynda ótken halyqaralyq kórmege, 2025 jyly Fınlıadııada ótken dúnıejúzilik baıqaýǵa qatysqanyn atap ótti. Aıtýynsha, bul baıqaýlarda olar 7 júlde jeńgen.
Eń jaqsy tazy qalaı anyqtalady
Ulttyq ıt tuqymdary boıynsha sarapshy ári baıqaý tóreshisi Aıbol Alpysbaev odaq kýbogine jınalǵan tazylar qalaı baǵalanatynyn túsindirdi.
- Bolashaqta jumys isteý úshin búgin tazylardy suryptaımyz. Sonymen qatar tirkelmegen ıtter bolsa, qujattandyrý jumysy qatar júredi. Eń aldymen, tazylardyń tisterin qaraımyz. Olardyń sany, qanshalyqty saý ekenin tekseremiz. Odan keıin júrgizip, aıaq alysyn baıqaımyz. Sońynan súıek bitimi men pishinin baǵalaımyz. Eń bastysy, tazy semiz bolmaýy kerek. Sońǵy eki qabyrǵasy kórinip tursa, ıt babynda degen sóz. Eger qabyrǵalaryn sanap shyǵýǵa bolatyn bolsa, onda tym aryq, - dedi maman.
Aıbol Alpysbaev qazaqtyń tazysyna tán qasıetterge de toqtaldy. Onyń sózinshe, ıttiń bul túrine sypaılyq tán, olar adamǵa shappaıdy.
- Qaı janýardy alsaq ta, minez-qulqy ártúrli bolady. Bul tazyǵa da qatysty. Biraq jalpy sıpattamasyna kelsek, buralqy qasıetteri joq, sypaıy ári alǵyr tuqym. Keıde óz ıesine ókpelep qalatyndary da bolady. Olar ketip, qaıtyp oralmaıdy. Tamaǵyn taba alatyn bolǵan soń, túzde júre beredi. Erkindikti jaqsy kóretin janýar, - dedi.
Qazirgi ýaqytta 9 tazy asyrap otyrǵan Baýyrjan Abıtov kórmege 3 ıtin ákeldi. Onyń qazaqy ıt tuqymyn asyrap júrgenine 10 jylǵa taıaǵan. Aıtýynsha, bul isti qyzyǵýshylyqpen bastap, keıin kásibine aınaldyrǵan.
- Tazy jylyna 1 ret kúshikteıdi. Bul ıttiń kúshikteri aýrýǵa beıim emes. Ýaqytyly dárisin egip tursa, aýyrmaıdy. Biraq 6 aıǵa deıin muqııat baptaýdy qajet etedi. Odan keıin tártipke keledi. Eresekterine jaz kezinde bir ýaqyt, qys kezinde eki ýaqyt tamaq beremiz. Kúshik kezinde tórt ret berý kerek. Qolǵa tez úırenedi. Bir aıtqanyńdy tez qabyldap, qateligin ekinshi qaıtalamaıdy. Tazymen birge serýenge shyqqanda adam úshin tegin terapııa bolady deýge bolady, - dedi ol.
Eske salaıyq, byltyr Halyqaralyq kınologııalyq federatsııanyń Bas komıteti qazaq tazysyn resmı túrde ıt tuqymy dep ádepki taný týraly sheshim qabyldady.
