Almatyda qandaı úıler jer silkinisine tótep bere alady

ALMATY. KAZINFORM — Elde qazir salynyp jatqan kópqabatty úıdiń bári qaýipsiz. Mundaı pikirdi Qazaq qurylys jáne sáýlet ǵylymı zertteý jáne jobalaý ınstıtýtynyń óndiris jónindegi basqarýshy dırektory, tehnıka ǵylymdarynyń kandıdaty Eraly Shoqbarov aıtty.

Mamannyń sózinshe, Almaty qalasyndaǵy úılerdiń bári 9-10 baldyq jer silkinisine eseptep salynǵan.

— Qazir úılerdiń basym bóligi monolıtti jáne metaldy karkas tózimdik dıafragmasy boıynsha salynady. Úıler arasynda tabıǵı apat kezinde eń tózimdisi — monolıt jáne paneldi úıler. Olar seısmıkaǵa turaqty. Monolıtti qurylym, irgetastaǵy býyndardyń, tigisterdiń jáne núktelik júktemeniń joqtyǵy seısmıkalyq belsendilik joǵarylaǵan jaǵdaıda turaqtylyqqa kepildik beredi. Tutas monolıtti bolǵandyqtan ol jeke-jeke qırap qalmaıdy. Bizdegi úılerdiń bári qabyrǵaly. Árıne, ol qurylystyń sapasyna baılanysty. Tipti, sapasyz úıdiń ózi tótep bere alady, — deıdi maman.

Spıker zilzala bolsa, saman kirpish pen aǵashtan salynǵan úıler birinshi qıraıtynyn aıtady.

— Keńes zamanynda kirpishten, saman men laı topyraqtan salynǵan, bir-eki qabatty aǵash qańqaly úıler zilzalaǵa tótep bere almaıdy. Olar sol zamanǵy qurylys normalaryna saı kelgenimen, qazirgi seısmıkalyq aımaqtyń normasy múlde bólek. Bir mysal keltireıin, osydan 5-6 jyl buryn Sátpaev kóshesindegi Ortalyq stadıonnyń artynda ornalasqan osyndaı eski úıdi synap kórgen edik. Tekseris kezinde eki podezdi, úsh qabatty úıdiń tóbesine arnaıy qural qoıyldy. Sol kezde ǵımarattyń 9 balǵa tózbeıtinin kórdik. Qırap qalmasa da ary qaraı jóndeýge jaramaıtyn jaǵdaıǵa jetti, — deıdi ol.

Aıtýynsha, seısmıkalyq aımaqta saman kirpishten qalaı úı salýǵa bolatyny týraly arnaıy qurylys normasy jasalǵan.

— Jańa qurylys normasyn óńirlerge tarattyq. Aýyl-aımaqta saman kirpishten qalaı úı salýǵa bolady? Qolda bar materıaldy durys qoldaný kerek. Samannan salǵannan keıin tóbesine antıseısmıkalyq beldeme quıý kerek. Onyń ústine topyraq, kúl emes, jeńil materıaldardy qoldanǵan abzal. Qazir onyń neshe túri bar. Sondaı-aq aǵashty tiginen emes, qıǵashtap qaqsa, ǵımarattyń burylýyna jol bermeıdi. Biz osyndaı baspanany esperımentaldy alańda salyp, tekserip kórdik. Tózimdi ekenin dáleldedik. Bul — ekologııalyq taza materıal, qysta — jyly, jazda — salqyn bolady, — dep túıindedi spıker.

Eske salaıyq, Almaty 10 baldyq jer silkinisi bolýy yqtımal seısmıkalyq qaýipti aımaqta ornalasqan.

Megapolıste 1116 ǵımarat tektonıkalyq jaryqta tur. Onyń 754-i seısmıkalyq tózimdi, 362-si seısmıkalyq turǵyda berik emes.