Almatyda aýa sapasyn lastaıtyn basty faktorlar qandaı
ALMATY. KAZINFORM — Almatyda aýa sapasyn baqylaıtyn 16 stantsııa bar.
«Qazgıdromet» RMK málimetine sáıkes, sońǵy bes jyldyń tórtinshi toqsanyn salystyratyn bolsaq, megapolıste aýanyń lastaný deńgeıi birneshe ese ósken. 2020-2023 jyldardyń tórtinshi toqsanynda bul kórsetkish «joǵary» dep baǵalansa, 2024 jyly aýanyń lastaný deńgeıi «óte joǵary» sanatyna ótti.
Almatyda aýany lastaıtyn negizgi sebepter:
• Kólik sanynyń kóbeıýi. Almatyda jyl saıyn 70 myńǵa jýyq jańa avtokólik tirkeledi. 2024 jyly megapolıstegi mashınalardyń jalpy sany 630 725 birlikke jetti;
• Ónerkásiptiń shyǵyndylary. Qaladaǵy kásiporyndardyń shyǵyndylary 2 995,912 tonna boldy;
• Peshpen jylytylatyn úıler. Megapolıste 1,7 myńnan astam úı áli de gazben jylytýǵa aýystyrylmaǵan;
• Sondaı-aq jelsiz aýa raıy men sırek jaýyn-shashyn atmosferada lastaýshy zattardyń jınalýyna yqpal etedi.
Almatyda aýa sapasyn baqylaıtyn 16 stantsııa bar. Olardyń 12-si avtomatty, al 4-eýi qolmen synama alý ádisimen jumys isteıdi. Olar shań jáne ýly zattar sııaqty 25 túrli kórsetkishti taldaıdy. Budan basqa, aýa sapasy Talǵar, Esik, Túrgen, Ótegen Batyr jáne Qaskeleń qalalarynda ornalasqan 10 jyljymaly ekologııalyq zerthanalarda ólshenedi.
— 2024 jyldyń tórtinshi toqsanyndaǵy monıtorıng nátıjeleri Almatyda aýany negizgi lastaýshy zattar — usaq bólshekter — shań, ozon, kómirtek oksıdi, kúkirt dıoksıdi, azot dıoksıdi jáne formaldegıd ekenin kórsetti. Keıbir aýdandarda ozon kontsentratsııasy ruqsat etilgen normadan 7,5 ese asady. Ortasha táýliktik kontsentratsııa boıynsha shań, azot dıoksıdi jáne ozon normatıvterden asyp ketken. Ásirese, ozonnyń shekten tym asyp ketýi baıqalady, — delingen «Qazgıdromet» RMK jaýabynda.
Conymen qatar, mamandardyń aıtýynsha, jyly ári jelsiz aýa raıy atmosferada zııandy zattardyń shashyramaı jınalýyna tamasha jaǵdaı jasaıdy. Mysaly, 2024 jyldyń qazan, qarasha jáne jeltoqsan aılarynda Almatyda sırek, biraq qarqyndy jaýyn-shashyn men álsiz jel boldy. Oǵan qosa, aýa temperatýrasy da normadan 1-2 gradýs joǵary bolǵan. Sonyń áserinen qalada aýa sapasy aıtarlyqtaı nasharlaǵan.
Eske salaıyq, buǵan deıin «jańbyr adamy» atanǵan Altaı Aınabek Almatynyń aýasyn qalaı tazartpaq ekenin jazǵanbyz.