Almatyda 37 myńnan astam adam qant dıabetimen aýyrady
14 qarasha – Dúnıejúzilik qant dıabetimen kúres kúni. Osyǵan oraı Almatyda qant dıabetimen aýyratyn adam sany, aýrý adamǵa nesimen qaýipti, ony aldyn alý jáne emdeý sharalary týraly Almaty qalalyq qoǵamdyq densaýlyq saqtaý basqarmasynyń shtattan tys bas endokrınology Svetlana Bolshakovadan surap bilgen edik.
- Svetlana hanym, búgingi kúni Almatyda qansha adam qant dıabetimen aýyrady?
- Qant dıabeti - jahandyq problema, ony aldyn alý men emdeýge úlken kóńil bólinip jatqanyna qaramastan, bul másele jyl saıyn alańdatarlyq deńgeıde ósip keledi. Bıylǵy jyldyń 23 shildedegi málimet boıynsha Almatyda qant dıabeti boıynsha dıspanserlik esepte 36 721 naýqas tur, onyń ishinde: 1-shi tıpti qant dıabeti boıynsha – 2046, 2-shi tıpti qant dıabeti – 33 926, 18 jasqa deıin – 749 bala bar.
- Adamdar ne sebepti qant dıabetimen aýyrady?
- Balalarda qant dıabetiniń negizgi sebebi - ınsýlın shyǵaratyn uıqy beziniń jasýshalaryn buzatyn vırýstyq ınfektsııa. Parotıt, qyzamyq, qyzylsha sııaqty ınfektsııalar da qant dıabetiniń damýyna yqpal etedi. Sondyqtan balalardy vaktsınatsııalaý - mańyzdy profılaktıkalyq shara bolyp tabylady.
2-shi tıpti qant dıabeti kóbeıýiniń negizgi sebebi – adamdardyń salaýatty ómir saltyn ustanbaýy, fızıkalyq belsendiliktiń azdyǵy, durys tamaqtanbaý, temeki shegý jáne alkogoldi ishimdikterdi shamadan tys paıdalaný, stress sebep bolady.
Sondaı-aq qant dıabeti damýynyń qaýip faktorlaryna mynalar kiredi: 45-jastan joǵary adamdar, semizdik (1-shi dárejeli semizdik bolsa qant dıabetiniń damý qaýpi eki ese, 2-shi dárejeli – 5 ese, 3-shi dárejeli – 10 ese artady), joǵary holesterın, arterııalyq gıpertenzııa, tuqym qýalaıtyn beıimdilik (ata-ana nemese jaqyn týystarynda qant dıabeti bolsa, aýrýdyń damý qaýpi 2-6 ese artady).
- Almatyda atalǵan aýrýmen kúres, aldyn alý jumystary qalaı júrip jatyr?
- Qant dıabeti jańadan anyqtalǵan naýqastyń bári esepke alynyp, olarǵa glıýkoza deńgeıin tómendetetin dári taǵaıyndalady. Búgingi tańda Almatyda gıpoglıkemııany týdyrmaıtyn, júrek-qan tamyrlarynyń aýyr jaǵymsyz qubylysynan jáne sozylmaly búırek aýrýynan qorǵaýǵa baǵyttalǵan sońǵy gıpoglıkemııalyq preparattyń bári bar. Emhanalarda dıabettik taban, dıabettik retınopatııa, júrek-qan tamyrlary aýrýlarynyń (ınfarkt, ınsýlt) aldyn alýǵa baǵyttalǵan «dıabettik taban», «dıabettik retınopatııa», «dıabet mektebi» kabınetteri ashylyp jatyr. Insýlın terapııasyndaǵy naýqastarǵa glıkemııany ózdiginen baqylaý úshin glıýkometrler beriledi.
Sonymen qatar, Almatyda kómirsý almasýyn túzetý úshin qant dıabetimen aýyratyn naýqastar endokrınologııalyq tósek-orny bar statsıonarlarǵa (№7 QKA, AAA jeke medıtsınalyq ortalyǵy, Dıabet ortalyǵy (QazUMÝ ýnıversıtetiniń klınıkasy)) memlekettik medıtsınalyq kómek kórsetý aıasynda portal arqyly aýrýhanaǵa jatqyzylady. Aıta keteıin, Qazaqstanda kómirsý almasýynyń buzylýyn erte dıagnostıkalaýǵa baǵyttalǵan predıabet aýrýyn dıagnostıkalaý jáne emdeý hattamasy bar.
- Qant dıabetin aldyn alý jáne aýyrmas úshin ne isteý kerek dep oılaısyz?
- Salaýatty ómir saltyn ustaný kerek. Bul rette 2-shi tıpti qant dıabeti men onyń asqynýynyń aldyn alý úshin dene salmaǵyn saqtaý, fızıkalyq belsendi bolý, kúndelikti fızıkalyq jattyǵýlar qant dıabeti qaýpin azaıtady, durys dıetany ustaný jáne kómirsýlar (qant jáne t.b.) men qanyqqan maılardy tutynýdy azaıtý, temekini shegýden bas tartý, qandaǵy glıýkoza deńgeıin aı saıyn baqylap otyrý, ash qarynǵa 6,1 mmol/l joǵary bolsa, dárigerge kóriný, dárigerdiń usynysyn oryndaý, aptasyna bes ret 30 mınýttyq jattyǵý jáne durys tamaqtaný qant dıabetiniń qaýpin 58%-ǵa azaıtady.
Aýrýdyń alǵashqy belgileri baıqalsa, dereý dárigerge qaralý kerek.
- Suhbatyńyzǵa rahmet.