Álı Akbar Djoýkar Iranda ýrannyń nelikten qosymsha baıytylyp jatqanyn aıtty
ASTANA. KAZINFORM – Maýsym aıynda Iran MAGATE qararyna jaýap retinde Fordodaǵy baıytý zaýytynda qosymsha tsentrıfýgalar ornatqany belgili boldy. Iran Islam Respýblıkasynyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Álı Akbar Djoýkar Kazinform agenttiginiń tilshisine bergen suhbatynda Batys elderiniń synyna jaýap berdi.
Maýsym aıynyń basynda Frantsııa, Germanııa jáne Ulybrıtanııa («Eýroúshtik») MAGATE Basqarýshylar keńesine Irannyń ıadrolyq qarýynyń eskalatsııasyn aıyptaıtyn qararyn resmı túrde usyndy. «Eýroúshtik» qarar jobasynda Irandy MAGATE-men yntymaqtasýǵa jáne Irannyń jarııa etilmegen jerlerinde ýran izderiniń baryn túsindirýge shaqyrady.
MAGATE baıandamasyna sáıkes, Iran Fordo ıadrolyq alańynda qosymsha ýran baıytý tsentrıfýgalaryn ornatýǵa asyqty jáne basqalaryn ornatýǵa kiristi. Batys elderiniń pikirinshe, ırandyqtar muny Tegeranda Iranǵa qarsy dep qabyldaǵan qararǵa jaýap retinde jasady.
Álı Akbar Djoýkardyń aıtýynsha, Iran MAGATE-men yntymaqtastyǵyn eshqashan toqtatqan emes, al Batys elderiniń Irannyń ıadrolyq qarýynyń kúsheıýi týraly málimdemeleri tym asyra aıtylǵan.
«Statıstıka Irannyń MAGATE-men árqashan joǵary deńgeıde yntymaqtastyqta bolǵanyn kórsetip otyr. Batystyń bes eli men Iran arasyndaǵy osy eldiń ıadrolyq baǵdarlamasy boıynsha jyldar boıy júrgizilgen kelissózder nátıjesinde jan-jaqty qamtylǵan áreket jospary – beıbit maqsatqa arnalǵan 2015 jylǵy kelisim (JCPOA) ornatyldy. Ol Qaýipsizdik Keńesiniń 2 231 qararynda da kórinis tapty. Osy kelisimniń nátıjesinde elder halyqaralyq qaýymdastyqtyń Irannyń ıadrolyq baǵdarlamasyna qatysty suraqtary joq degen qorytyndyǵa keldi. Donald Tramptyń bılikke kelýimen AQSh bul kelisimnen birjaqty túrde shyǵyp, osyndaı jaǵdaı týyndady. Aıta keteıik, Iran MAGATE-men yntymaqtastyǵyn eshqashan toqtatqan emes jáne ol jalǵasyp jatyr», - dedi Kazinform tilshisine bergen suhbatynda Iran Islam Respýblıkasynyń Qazaqstandaǵy Elshisi.
Onyń aıtýynsha, Iran «jan-jaqty is-qımyl josparyn jańǵyrtý jáne qalpyna keltirý» úshin kóp kúsh jumsady. Alaıda bul talpynysy Batys tarapynan jaýap tappady.
«Batystyń osy úsh memleketiniń áreketterine qaramastan, Iran yntymaqtastyq pen ózara árekettesý jolymen júrýdi jalǵastyrýda. Atalǵan el qandaı da bir shara qoldanǵan saıyn, muny MAGATE men halyqaralyq qaýymdastyqqa (mysaly, Irannyń ýrandy baıytýdyń paıyzdyq deńgeıi týraly habarlamasy týraly) málimdep otyrdy. Qazir keıbir elder 9-10 jyl buryn bolǵan iske qaıta oralyp jatyr. Olar saıası qysym kórsetý jáne MAGATE sııaqty qurylymdy saıası maqsattarda paıdalaný úshin bul máseleni tıimdi qoldaný joldaryn izdeıdi», - dedi Elshi.
Onyń aıtýynsha, Iran óziniń damý josparyn oryndaýda. Ýran tek beıbit maqsatta baıytylyp otyr.
«Biz úshin MAGATE-ge múshe bolǵan kezde elimizde ýran qalaı, qaıda paıdalanylady degen suraqtyń ózi oǵash kórinedi. Irandaǵy ýrandy baıytý Izraıldiń Iranǵa qarsy qaýip-qaterin eskere otyryp, beıbit maqsatta, sondaı-aq qaýipsizdik maqsatynda júzege asyrylýda. Baıytylǵan ýrandy paıdalaný aýqymy óte keń. Iranda ol aýyl sharýashylyǵyndaǵy ǵylymı ázirlemelerde, sondaı-aq qaterli isik aýrýyn emdeý úshin ıadrolyq medıtsınada qoldanylady», - dep túsindirdi Álı Akbar Djoýkar.
Eske sala ketsek, 5 maýsymda quramyna 35 memleket kiretin MAGATE Basqarýshylar keńesi Irandy uıymmen yntymaqtastyqty jandandyrýǵa jáne halyqaralyq ınspektorlardy qabyldaýǵa salynǵan tyıymdy alyp tastaýǵa shaqyrǵan qarar qabyldady. Ulybrıtanııa, Frantsııa jáne Germanııa usynǵan qararda Iran agenttikpen yntymaqtastyǵy joqtyǵy úshin synǵa alyndy. Ony 20 el qoldap, eki el – Reseı men Qytaı qarsy shyqqan jáne12 el daýys bergende qalys qaldy. Buǵan jaýap retinde Tegeran Batys elderin «asyǵystyq jáne jónsizdik» úshin synap, qarar «dıplomatııalyq ózara árekettestik pen syndarly yntymaqtastyq úderisine sózsiz zııandy áser etetinin» qosyp ótti. Iran MAGATE-ni tehnıkalyq áreket etýge jáne Batys memleketteriniń qysymyna berilmeýge shaqyrdy.
MAGATE Basqarýshylar keńesiniń málimetinshe, Iran – ýrandy 60 paıyzǵa deıin baıytqan ıadrolyq qarýsyz jalǵyz el.
