Alǵashqy kómirtek-14 ıadrolyq batareıasy Qytaıda jasaldy

ASTANA. KAZINFORM — Qytaıda kómirtek-14 ıadrolyq batareıasynyń alǵashqy prototıpi — «Chjýlýn-1» sátti ázirlendi, dep habarlaıdy Guangming Daily.

«Chjýlýn-1» prototıpin Soltústik-Batys pedagogıkalyq ýnıversıteti men Ýsı qalasyndaǵy Beta medıtsınalyq tehnologııalar kompanııasy birlesip ázirledi. Bul álem boıynsha jartylaı ótkizgishti kremnıı karbıdi men joǵary belsendi kómirtek-14 ızotopy negizinde jasalǵan alǵashqy ıadrolyq batareıa. Negizgi materıaldardy ázirleýden energııa túrlendirgish qurylǵylaryn óndirýge deıingi tehnologııalyq úrdistiń zııatkerlik menshigi tolyqtaı Qytaıǵa tıesili.

Zertteýshiler prototıpti ázirleý barysynda joǵary belsendi kómirtek-14 kózin alý, energııa túrlendirgish qurylǵysynyń tıimsizdigi men turaqsyzdyǵy sııaqty negizgi tehnıkalyq máselelerdi túbegeıli sheshti.

Basylymnyń jazýynsha «Chjýlýn-1» batareıasymen qýattalǵan LED shamy 4 aıdan beri úzdiksiz jumys istep tur. Osy aralyqta jalpy 35 000-nan astam ımpýlstik jypylyqtaý tirkelgen. Sondaı-aq, ıadrolyq batareıaǵa qosylǵan energııa saqtaǵysh modýl Bluetooth radıochıpi arqyly syrtqy qurylǵylarmen sátti sıgnal almasyp keledi.

Kómirtek-14 ızotopynyń jartylaı ydyraý merzimi 5730 jylǵa sozylatyndyqtan, teorııalyq turǵydan bul ıadrolyq batareıa myńdaǵan jyl boıy úzilissiz qyzmet ete alady.

Dástúrli energııa kózderimen salystyrǵanda kómirtek-14 ıadrolyq batareıasy -100°C-tan +200°C-qa deıingi temperatýrada jumys isteı alady. 50 jylǵa deıingi merzim ishinde ónimdiliginiń tómendeýi 5%-dan aspaıdy. Sondaı-aq, quramynda aýyr metaldar joq bolǵandyqtan jáne hımııalyq reaktsııa júrmeıtindikten, qurylǵy ýly zattar bólmeıdi, qyzyp ta ketpeıdi, lıtıı-ıondy nemese basqa da qurǵaq batareıalarǵa qaraǵanda áldeqaıda qaýipsiz.