Áleýmettik jelide syr aqtarý qaýipti - sarapshy
Sharany Almaty baılanys jáne energetıka ýnıversıtetiniń professory, fılosofııa ǵylymdarynyń kandıdaty, Almaty qalasynyń aqparattyq-túsindirý tobynyń múshesi Zarema Abdýllına júrgizdi.
Sarapshy maman jınalǵan ujymǵa terrorıstik qaýiptiń aldyn alý, otbasylyq qatynasty túzeý týraly aıtyp berdi.
Zarema Abdýllına terrorısterdiń tuzaǵyna kóbinese kimder túsip qalatynyn atady.
Terrorıstik uıymdar óz jaǵyna adamdardy qalaı tartady?
«Búginde eń qaýiptenetin tendentsııalardyń biri – jastardyń arasynda dinshilderdiń kóp bolýy. Ásirese jasóspirimder jat aǵymǵa jeńil ilesedi. Jasóspirimder keıde otbasynda ata-anasymen túsinikke kele almaǵan balalar osyǵan ushyraıdy. Mundaı jastardyń qatary statıstıkalyq derekterge qaraǵanda, Atyraý, OQO, Qyzylorda oblystarynda kóp oryn alýda. 2014 jyly Bas prokýratýra qazaqstandyq terrorıstiń jalpylama portretin jasady. Oǵan sáıkes eń aldymen ol adam 28 jasqa deıingi jumyssyz, orta bilimdi, arnaıy dinı bilimi joq, úılengen, birneshe balasy bolýy múmkin»- dedi spıker.
Nege birneshe balasy bolýy múmkin?
«Sebebi bul kisiler kóp jaǵdaıda joǵary jalaqyǵa úmittene almaıdy. Materıaldyq qıyndyqtar bolýy yqtımal. Sol kezde qoldaıtyn adamdar tabylady. Adamdar osylaısha tuzaqqa túsedi. Bolmasa tolyq emes otbasylar. Balasy nemese ata-anasynyń bireýi jalǵyzdyqtyń zardabyn tartyp júrgen bolsa, ol da tartýǵa yqpal etetin faktor. Sondyqtan, balalaryńyzben jıi sóılesińizder. Áıtpese, olar syrtqa ashylýy múkin. Sondaı-aq, buryn alkogol ishken, esirtki paıdalanǵan, qylmyskerler de osy ortaǵa tartýǵa turatyn kontıngent bolyp sanalady», - dedi professor Abdýllına.
Onyń aıtýynsha, tipti keıde adamnyń bilimi de kedergi bola almaıdy. Máskeýde fılosofııa fakýltetiniń úzdik túlegi Karaýlova sırııalyq lańkeske ǵashyq bolyp, sońynan erip ketken.
«Demek, ol jalǵyz bolǵan. Júregi jalǵyzsyrap júrgen», - dedi professor.
Sarapshy maman terrorısterdiń yqpalyna qalaı túsip ketpeýdiń, olardan qalaı qorǵanýdyń amaldaryn da jetkizdi.
Dinı ekstremızm men terrorızmniń aldyn alý jolyndaǵy aqparattyq túsindirý tobynyń múshesi, professor Zarema Abdýllına jeke bastyń problemasyn aıtyp, áleýmettik jelide syr aqtarmaýǵa keńes beredi.
Aram pıǵyldy adamdar sizdiń osal tustaryńyzdy dóp basýy múmkin.
«Eger sizdiń paraqshańyzda kenetten bireýler laık basyp, kommentter qaldyratyn bolsa, asa qatty nazar aýdara bastasa, sizge sebepsiz dostyq usynsa, abaı bolyńyz. Basynda ol adam sizdiń ár aıtqan
argýmentińizdi qoldaıdy. Sosyn áńgimeniń tórkinin «sizdi eshkim túsinbeıdi, qoldamaıdy» degenge aýdaryp, sendiredi. Odan keıin «sizdi tek biz jaqsy kóremiz, baǵalaımyz, basqa eshkim emes» degen kózqarasqa ákeledi», - dedi ol.
Aıta ketý kerek, bul túsindirý sharasy Almaty qalasy qoǵamdyq damý basqarmasy memlekettik mekemesiniń qoldaýymen júzege asyrylyp jatyr.
Basqarma 2019 jyly jalpy alǵanda túrli eńbek ujymdarynyń arasynda, oqý oryndarynda, mektepterde 600-ge jýyq túsindirý jumystaryn júrgizýdi josparlap qoıǵan.
Mundaı jumystar halyq arasynda terrorıstik qaýiptiń aldyn alý, adamdardyń ekstremıstik pıǵyldaǵy jat aǵymdarǵa erýine tosqaýyl qoıý úshin ári olardyń saýatyn arttyrý úshin uıymdastyrylady.
