Álemdik BAQ-taǵy Qazaqstan: tegin SIM-karta, teńizdi zertteý jáne Irannan evakýatsııa

ASTANA. KAZINFORM – Apta ishinde álemdik aqparat keńistiginde Qazaqstanǵa qatysty jańalyq keń tarady. Kóptiń kókeıindegi Kaspıı teńizi máselesine kóńil bólinýi, Ázerbaıjan men Qazaqstannyń jańartylǵan energııaǵa betburysy aıtylǵan. Taıaý Shyǵystaǵy ahýal ýshyqqan sátte otandastardyń Irannan evakýatsııalanýy ári elge keletin týrısterge tegin SIM-karta berý bastamasy da nazardan túspedi. Tolyǵyraq Kazinform tilshisiniń sholýynan oqyńyz.

Trend: Qazaqstan-Ázerbaıjan Eýropaǵa jańartylǵan energııa eksporttamaq

Qazaqstan men Ázerbaıjan Transkaspıı baǵyty boıynsha Eýropaǵa elektr tasymaldaýdy kózdep otyr. Taraptar qolǵa alǵan jańa jobaǵa sáıkes, basymdyq jańartylǵan elektr qýatyna beriledi degen boljam bar. Jańalyqty Trend aqparat agenttigi bólisti.

Atalǵan habar aldymen «Astana» halyqaralyq qarjy ortalyǵy men ADA ýnıversıteti janyndaǵy Damý jáne dıplomatııa ınstıtýtynyń (IDD) birlesken baıandamasynda aıtyldy. Sarapshylardyń sózinshe, eki el sýasty elektr energııasyn tasymaldaý júıesin júrgizýge nıetti. Eger sýasty joǵary voltty kabeldi qajetti deńgeıde damytsa, Qazaqstan men Ázerbaıjannyń energııa júıesi baılanysady. Keleshekte Ońtústik Kavkazdy Qara teńiz arqyly Eýropamen jalǵaıtyn sýasty kabeli jobasyna aınalýy bek múmkin.

Joba energııa kózin ártaraptandyrýǵa jáne EO-nyń dekarbonızatsııa jónindegi klımattyq maqsattaryna qol jetkizýge yqpal etpek. Ortalyq Azııada óndirilgen elektr energııasyn, negizinen kún jáne jel energııasyn Eýropalyq odaqqa eksporttaýǵa jol ashylady.

Alaıda transshekaralyq aımaqtaǵy jobany júzege asyrýǵa edáýir ınvestıtsııa qajet. Bul maqsatta aralas qarjylandyrý – jeńildetilgen nesıe, memlekettik kepildik jáne «jasyl» oblıgatsııa kerek. Sarapshylardyń aıtýynsha, ázirge qarjylaı qoldaýdy Eýropalyq ınvestıtsııalyq bank, EQDB jáne klımattyq qorlary moınyna alýy múmkin, Global Gateway bastamasyn da strategııalyq qoldaýdyń áleýetti tetigi retinde qarastyrýy ǵajap emes.

Aıta keteıik, Qazaqstan 2030 jylǵa qaraı kún men jel energııasynyń úlesin 15%-ǵa arttyrýdy josparlaǵan. Ázerbaıjan álemdegi eń iri JEK offshorlyq áleýetine ıe, ásirese Qarabaq pen Shyǵys Zangezýrde jerústi elektr stantsııasyn belsendi damytýda.

Report: Irannan 109 qazaqstandyq evakýatsııalandy

Taıaý Shyǵystaǵy qaqtyǵys kezinde Qazaqstan azamattaryn Iran Islam Respýblıkasynyń aýmaǵynan evakýatsııalaý jumysyn júrgizdi. QR Syrtqy ister mınıstrligi sheteldegi dıplomatııalyq ókildikterdiń arqasynda 109 qazaqstandyq elge oralǵanyn aıtqan. Vedomstvo aqparatyn Reporttaratty.

Evakýatsııa dostas memleketterdiń aýmaǵy arqyly tranzıtpen júzege asyrylǵan. Naqtyraq aıtsaq, 89 adam Irannan Túrikmenstan arqyly jáne 20 adam Ázerbaıjan arqyly ótti. Barlyq azamattarǵa konsýldyq-quqyqtyq kómek kórsetilip, qajetti jaǵdaı jasalǵan.

«Syrtqy ister mınıstrligi Iran, Túrikmenstan jáne Ázerbaıjan bıligine qazaqstandyqtardyń búkil baǵyty boıynsha qaýipsiz jáne ýaqytyly ótýin qamtamasyz etýde mańyzdy ról atqarǵan kómek pen nátıjeli ózara is-qımyl kórsetkeni úshin rızashylyǵyn bildiredi», – delingen mınıstrliktiń resmı aqparatynda.

Evakýatsııalaý sharasy kezinde dıplomattar táýlik boıy jergilikti bılikpen keńesip, logıstıkalyq qadamdardy naqtylap otyrǵan. Az ýaqyttyń ishinde 200-den astam qazaqstandyq baılanysyp, kómek suraǵany aıtyldy. Endi mınıstrlik Qazaqstan azamattaryn Izraılden evakýatsııalaýdy pysyqtap jatyr.

TASS: Qazaqstan sheteldik týrısterge SIM-kartany tegin bere bastady

Qazaqstan sheteldik týrısterge SIM-kartany tegin bere bastady, ınternetpen de qamtylǵan. Muny Peterbýrg halyqaralyq ekonomıkalyq forýmynda Qazaqstannyń RF-daǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Dáýren Abaev aıtqan. Elshi sózin reseılik TASS aqparat agenttigi jarııalady.

Belgili bolǵandaı, Qazaqstannyń halyqaralyq áýejaılarynda QR-kod júıesi engizilgen. QR-kod sheteldik týrısterge qajet negizgi qyzmetterge qol jetkizýge múmkindik beredi. Atap aıtqanda, elektrondy SIM-karta, resmı taksı qyzmetteri, qonaq úılerdi onlaın brondaý, shetel azamattaryn tirkeý tártibi jáne óńirdegi basty týrıstik nysandar týraly aqparatty qamtıdy. Jańa júıe týrısterdi alaıaqtardan qorǵaýǵa, ásirese taksı, baılanys, valıýta aıyrbastaý jáne basqa da qyzmet túrlerinde kezdesetin keleńsiz jaǵdaılardyń aldyn alýǵa baǵyttalǵan.

«Jaqynda ǵana biz sheteldikterge qazaqstandyq SIM-kartalar bere bastadyq. Tegin ınternet beriledi, meniń oıymsha, 1 GB kóleminde», – dedi Dáýren Abaev Reseı-Qazaqstan bıznes-dıalogynda.

Ol bul qadam ne úshin jasalǵanyn túsindirýge tyrysypty. Tegin SIM-karta berý Úkimetke sheteldik týrısti ne qyzyqtyratynyn, qandaı saýda jasaýdy qalaıtynyn túsinýge kómek beredi. Sol arqyly qyzmet kórsetý sapasyn jaqsartý kózdelip otyr.

«2024 jyly Reseıge 3,5 mln otandasymyz keldi. Qazaqstan reseılik týrıster tańdaǵan baǵyttar arasynda Abhazııa men Túrkııadan keıin úshinshi orynda tur», – dedi elshi.

Euronews: Kaspıı teńiziniń qazirgi jaıy qalaı?

Keıingi jyldary Kaspıı teńizinde ekologııalyq jaǵdaı álem nazaryn aýdaryp keledi. Qazaqstan sala mamandarynyń ortaq tujyrymyn qalyptastyrý úshin ári ekologııalyq máselelerdi sheshý maqsatynda arnaıy Kaspıı teńizin zertteý ınstıtýtyn qurdy. Apta ishinde Euronews telearnasyndaǵy Modern Nomads baǵdarlamasy atalǵan taqyrypty qaýzaǵan eken.

Kaspıı teńizin jaǵalaı jatqan bes el – Qazaqstan, Reseı, Ázerbaıjan, Iran, Túrikmenstan sý deńgeıiniń tómendeýine alańdaýly. Keıingi 20 jylda Kaspıı teńizindegi sý deńgeıi eki metrden astam tómendep, jergilikti ekojúıege aıtarlyqtaı qaýip tóndirdi.

«Ǵalymdar aldaǵy ýaqytta úrdis jalǵasady dep otyr, sebebi teńizge keletin sýdyń 85 paıyzy – Reseı aýmaǵynan keletin Edil ózeni qamtamasyz etedi. Edil ózeniniń óz jaıy ońyp turǵan joq.

Saldarynan tirshiligi teńizge baılanǵan halyqtyń áleýmettik jaǵdaıy nasharlap, ıtbalyq sekildi sý tirshilikteri zardap shegýde. Ara-tura Kaspııden batys jeli soqqanda ıtbalyqtyń jaǵaǵa shyqqan óleksesin kórýge bolady. Itbalyq – ekologtar úshin teńiz ahýalyn baqylaýǵa arnalǵan basty ındıkator», – deıdi baǵdarlama júrgizýshisi Merýert Jaqııa.

Sol sebepti Kaspıı teńizin qutqarý úshin halyqaralyq kelisimderdi damytý mańyzdy. Tegeran konventsııasy sekildi ýaǵdalastyqtardyń oryndalýyn qadaǵalaý jáne Kaspıı teńiziniń qazaq ǵylymı-zertteý ınstıtýtyn damýytý kezek kúttirmeıdi.