Álemdik BAQ-taǵy Qazaqstan: pılotsyz kólikterdiń joly, keleshek sý tapshylyǵy men munaı tasymalyndaǵy ózgeris
ASTANA. KAZINFORM – Jeltoqsannyń orta tusynda álemdegi medıalar Qazaqstannyń túrli saladaǵy aıaq alysyn baqylap, jańalyq taratyp otyrdy. Onyń ishinde Kaspıı qubyr konsortsıýmyna (KQK) jasalǵan shabýyldan keıin el bıliginiń munaı tasymaldaýdyń balama baǵytyna kóshkeni jazylǵan. Keler jyly Qyzylorda, Túrkistan, Jambyl oblystarynda bolýy yqtımal sý tapshylyǵy, pılotsyz kólik quraldaryn engizýge degen talpynys jáne 200 jyldan keıin qazaq dalasyna qaıta oralǵan kerqulandar aıtylypty. Tolyǵyraq Kazinform tilshisiniń sholýynan oqyńyz.
Report: Qazaqstan KQK-dan BTJ-ǵa 60 myń tonnaǵa jýyq munaı jiberedi
Ýkraınadaǵy áskerı qımyldar kezinde Qazaqstannyń negizgi munaı tasymaldaý arnasyna zaqym kelgenin bilemiz. Mundaı keleńsizdik birneshe márte qaıtalanǵannan keıin Úkimet shıkizat tasymalynyń balama jolyn qarastyrýda. Mysaly, «QazTransOıl» AQ jeltoqsanda Kaspıı qubyr konsortsıýmy (KQK) júıesinen Baký – Tbılısı – Jeıhan (BTJ) munaı qubyryna shamamen 60 myń tonna munaı jiberýdi josparlap otyr. Aqparattyń anyq-qanyǵyn Report agenttigi tarqatqan.
Kompanııanyń málimdemesine sensek, munaı tasymal joldaryndaǵy júkteme ózgeretin syńaıly:
«Halyqaralyq áriptestermen jáne júk jóneltýshilermen ýaqtyly uıymdastyrylǵan konstrýktıvti kelissózderdiń arqasynda Kaspıı qubyr konsortsıýmynyń munaı qubyrlary júıesinen Samara jáne BTD baǵyttaryna halyqaralyq munaı aǵyndaryn qaıta baǵyttaý múmkindikteri kelisildi», – delingen resmı aqparatta.
Qazirgi tańda Qazaqstan jetkizilim kóleminiń bir bóligin Qytaı baǵytyna burýǵa kóshken. Nátıjesinde Energetıka mınıstrligi bekitken tasymaldaýdyń bastapqy kestesimen salystyrǵanda 2025 jylǵy jeltoqsanda eksporttyq baǵyttar boıynsha munaı jetkizý kólemi ulǵaıdy:
· Atyraý-Samara – 232 myń tonnaǵa;
· Qytaı – 72 myń tonnaǵa;
· Aqtaý porty (Baký – Tbılısı – Djeıhan baǵytynda) – 58 myń tonnaǵa jetken.
«QazTransOıl» halyqaralyq deńgeıdegi is-qımyldardy jedel úılestirýdiń arqasynda tıep-jóneltýdi ulǵaıtqanyn aıtqan bolatyn.
«2025 jyldyń jeltoqsan aıynyń ishinde «QazTransOıl» AQ munaı óndirýshi kompanııalarǵa rezervýarlyq parkte munaıdy jaýapty saqtaýǵa ýaqytsha ornalastyrý boıynsha múmkindikter beredi. Bul jóneltý kesteleriniń ıkemdiligin, aıdaý rejımderin ońtaılandyrýdy jáne magıstraldyq munaı qubyrlary júıesi boıynsha jetkizilimderdiń úzdiksizdigin qamtamasyz etýge kómektespek», – dedi kompanııa ókilderi.
Buǵan deıin Qazaqstan bıyl BTJ boıynsha 1,2 mln tonna munaı jetkizýdi josparlap otyrǵany málim boldy. Oǵan qosa 2026 jyly kórsetkishti 2,2 mln tonnaǵa deıin ulǵaıtý talqylanǵan.
Anadolu: Joldar pılotsyz kólikterge beıimdeledi
Osy aptada ótken Úkimet otyrysynda Kólik mınıstri Nurlan Saýranbaev eldegi joldar pılotsyz kólikterge beıimdeletinin aıtty. ıAǵnı jaqyn arada avtojoldardan tizgindi júrgizýshi basqarmaıtyn, ózdiginen qatynaıtyn temir tulparlardy kórýimiz múmkin. Joba qashan tolyq júzege asatynyn Anadolu aqparat agenttigi habarlady.
Úkimette kólik-tranzıt salasynyń ózekti máseleleri talqylandy. Sol jıynda mınıstr Nurlan Saýranbaev «e-Joldar» platformasynyń aıasynda tas joldardyń tsıfrlyq pasporttary jasalyp jatqanyn jetkizgen. Onyń sózinshe, 2027 jyly alǵashqy pılotsyz júk kólikterin iske qosý josparda bar. Zańǵa ózgerister ázirlenip jatyr.
Mınıstrdiń aıtýynsha, salaǵa jappaı jasandy ıntellekt tehnologııalary engizilmek. Ol úshin arnaıy tsıfrlyq transformatsııa kartasy ázirlendi. Oǵan sáıkes 2027 jylǵa deıin 10 halyqaralyq áýejaıda bıometrııalyq sáıkestendirý iske qosylmaq. Temirjol baǵyttarynyń 55%-na ıntellektýaldy júıeler engiziledi. Salalardy tsıfrlyq transformatsııalaý nátıjesi avtojoldardyń ótkizý qabiletin 20%-ǵa arttyrady. Al júk kólikteriniń kedennen ótý ýaqyty 10 mınýtqa deıin qysqarady
– JASUO júıesi – Smart Road Diagnostic System 7 aqaýdy 95 paıyz dáldikpen anyqtaıdy. ıAǵnı 100 shaqyrymǵa dıagnostıka 4 saǵatty quraıdy. Jol tósemin saqtaý úshin 220 birlikke deıin avtomattandyrylǵan ólsheý stantsııalaryn ornatý jalǵasýda. Qazirgi tańda onyń 71 birligi iske qosyldy, – dedi Kólik mınıstri.
Aıta keteıik, Qazaqstan ishki shekaradaǵy ótkizý pýnktterin jańǵyrtyp jatyr jáne 2027 jyldyń sońyna deıin 37 ótkizý pýnktin jańartý jumysy aıaqtalatyn bolady.
The Times Of Central Asia: 2026 jyly ońtústik óńirlerde sý tapshylyǵy bolýy múmkin
4-5 jeltoqsan aralyǵynda QR Premer-Mınıstriniń orynbasary Qanat Bozymbaev ońtústik óńirlerdi aralap, jergilikti fermerlermen kezdesti. Shara barysynda transshekaralyq sý aǵynynyń qysqarýyna baılanysty qaýip-qaterler men 2026 jylǵy ırrıgatsııalyq maýsymda sýdy tıimdi paıdalaný sharalary talqylanǵan. Belgili bolǵandaı, keler jyly Qyzylorda, Túrkistan, Jambyl oblystaryndaǵy egindik jerlerde sý tapshylyǵy baıqalady. Mańyzdy aqpardy The Times Of Central Asia bólisti.
Joǵaryda atalǵan óńirlerdegi aýyl sharýashylyǵynyń bolashyǵy Qyrǵyzstannan bastaý alatyn Syrdarııa ózeniniń sýyna táýeldi. Sý resýrstary jáne ırrıgatsııa mınıstrliginiń dereginshe, bıyl Qazaqstannyń aýyl sharýashylyǵy sektory ırrıgatsııalyq maýsym ishinde 11,01 mıllıard tekshe metr sý tutynǵan. Sonyń ishinde sýdyń 98%-yn eldiń ońtústik óńirleri paıdalanypty.
Jaýapty mınıstrlikterdiń aqparatyna súıensek, 2026 jyly Syrdarııa ózenindegi sý deńgeıi tómendeıdi, al vegetatsııalyq maýsymda Naryn-Syrdarııa júıesine qaýip tónýi múmkin.
Qazirgi tańda memleket tamshylatyp jáne jańbyrlatyp sýarý júıelerin engizý úshin uńǵymalardy burǵylaǵan, ırrıgatsııalyq jabdyqtardy ornatqan fermerlerge 80%-ǵa deıin shyǵyndaryn ótep beredi. Sondaı-aq saralanǵan tarıf engizildi, sý únemdeý tehnologııalaryn paıdalanatyn fermerler úshin sýǵa sýbsıdııa 60%-dan 85%-ǵa deıin ulǵaıtyldy.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi kúrishke arnalǵan egis alqaby 70 myń gektardan aspaýy qajet ekenin eskertti. Sebebi kúrish – sýdy kóp qajet etetin daqyl.
Euronews: Kerqulandar 200 jyldan keıin qazaq dalasyna oraldy
Osydan 5 myń jyl buryn Qazaqstannyń soltústiginde Botaı mádenıeti saltanat qurdy. Tarıhshylardyń paıymdaýynsha, dál osy kezeńde qazaqtardyń ata-babalary alǵash ret jylqyny qolǵa úıretken. Mine, osy órkenıettiń jalǵasy bolǵan Prjevalskıı jylqysy – kerqulandar 200 jyldan keıin qazaq dalasyna qaıta oraldy. Tanymdyq aqparatty Euronews jarııalady.
Qazirgi tańda Prjevalskıı jylqylaryn qaıtarý jobasyn «Altyn Dala» (Altyn Dala Conservation Initiative) tabıǵatty qorǵaý bastamasynyń halyqaralyq seriktesteri iske asyrýda.
Jylqylardyń alǵashqy toby Pragadaǵy haıýanattar parki men Vengrııadaǵy Hortabad ulttyq parkinen Qostanaı oblysyndaǵy «Álibı» reıntrodýktsııa ortalyǵyna jetkizildi.
– Bizde Prjevalskıı jylqylaryn Qazaqstanǵa jersindirý úshin barlyq jaǵdaı bar. Prjevalskıı jylqysyn Otanyna qaıtarý – basty paryzymyz, óıtkeni kerqulandar – qazaq úshin qasıetti janýar. Olar bul jerlerde 5 myń jyl buryn da qonystandy, – deıdi Altyn Dala Conservation Initiative jobasynyń menedjeri, Frankfýrt zoologııalyq qoǵamdastyǵynyń (FZS) veterınary Anna Dorman.
«Altyn Dala» tabıǵı rezervatynyń aýmaǵyna 14 bas Prjevalskıı jylqysy jetkizildi. Olardy Qazaqstanǵa qaıtarý jumystary 2029 jylǵa deıin jalǵasady.