Álemdik BAQ-taǵy Qazaqstan: Kaspııdegi AES, Dýrov usynǵan JI laboratorııasy jáne Darknet-tegi qylmys

ASTANA. KAZINFORM – Keıingi kúnderi álemdik medıa Qazaqstanǵa erekshe nazar aýdardy. Baıqasaq, BAQ-ta Telegram messendjeriniń negizin qalaýshy Pavel Dýrovtyń elge kelýi men krıptovalıýta arqyly aqsha jylystatpaq bolǵandar áreketi týraly aqparat keń taraǵan. Kaspıı teńizinde shaǵyn AES qurylysyn bastaýǵa baǵyttalǵan jobanyń mazmuny da qyzyq kóringenge uqsaıdy. Tolyǵyraq Kazinform agenttiginiń sholýynan oqı alasyz.

Report: Qazaqstan Kaspıı jaǵalaýyna shaǵyn AES salmaq

Qazaqstan bolashaqta Kaspıı teńiziniń jaǵasynda modýldik atom elektr stantsııasyn salý múmkindigin qarastyrýda. Ázirge naqty orny men qýaty belgilenbegen, alaıda Atom energııasy agenttiginiń tóraǵasy Almasadam Satqalıev batys óńirde taǵy bir AES boı kóterýi yqtımal dep otyr. Sheneýnik sózin Report aqparat agenttigi bólisti.

El bıligi Qazaqstanda úsh AES salatynyn aıtty. Onyń ekeýi Almaty oblysynyń Jambyl aýdanynda, taǵy bireýi Abaı oblysynda boı kóteretin bolady. Satqalıevtiń sózinshe, tamyz aıynda Úlken aýylynda alǵashqy daıyndyq jumystary bastalǵan eken. Qazir jobanyń bas merdigeri Reseıdiń «Rosatom» kompanııasy ekeni belgili.

– Almaty oblysyndaǵy Atom stantsııalary Balqash kóliniń jaǵasynda ornalasatyn bolady. Birinshisi Úlken kentiniń janynda salynýy yqtımal, al ekinshisi MAGATE-niń barlyq standarttaryna sáıkes anyqtalady, – dedi ol.

Abaı oblysynda atom stantsııasy Kýrchatov qalasynda ornalasýy múmkin. Al shaǵyn jáne orta qýatty reaktorlary bar AES ornalastyrýǵa Kaspıı teńiziniń jaǵalaýy áleýetti aýmaq retinde qarastyrylǵan. Jaqyn arada qurylys múmkindigin zertteý jumystary júrgizilmek.

Agenttik tóraǵasynyń pikirinshe, atalǵan qadam elektr energııasynyń jetispeýshiligin edáýir azaıtady. Óıtkeni shaǵyn qýatty reaktorlar ádette 300 megavattqa deıin, orta qýatty reaktorlar 300-den 700–1000 megavattqa deıin elektr energııasyn óndirýge qaýqarly.

AES salynatyn jer MAGATE talaptaryna saı bolýy qajet. Seısmıkalyq jaǵdaı, qajetti sýdyń bar-joǵy eskeriledi.

– Batys Qazaqstanda buryn ıadrolyq nysan bolǵan. Demek, belgili bir tájirıbe bar, – dedi agenttik basshysy.

Anadolu: Pavel Dýrov JI zerthanasy ashylǵanyn málimdedi

Telegram negizin qalaýshy Pavel Dýrov bul málimdemeni Astanada ótken Digital Bridge forýmynda aıtty. Ázirge belgilisi, jańa zerthana Alem.ai halyqaralyq ortalyǵy bazasynda ornalasqan. Joba aıasynda Telegram men qazaqstandyq sýperkompıýterlik ınfraqurylym jasandy ıntellektti keńinen ári qaýipsiz qoldanýǵa jaǵdaı jasaýy kerek. Jaǵymdy jańalyqty ǵalamdyq basylymdarmen qatar Anadolu agenttigi de taratty.

Joba – Telegram men Qazaqstannyń sýperkompıýter klasteriniń alǵashqy kollaboratsııasy. Dýrov bir jyl buryn Qazaqstanda alǵashqy óńirlik keńseni ashqanyn eske saldy. Aıtýynsha, onyń nátıjeleri jemisti.

– Búgin Alem.ai ǵımaratynda jasandy ıntellekt zerthanasyn iske qosyp otyrmyz. Eń aldymen, Telegram men Qazaqstannyń Jasandy ıntellekt mınıstrligi qurǵan sýperkompıýterlik klaster arasyndaǵy birlesken jobany júzege asyramyz. Bul tehnologııa mıllıardtan astam adamǵa jasandy ıntellekt fýnktsııalaryn qupııa, ashyq jáne tıimdi túrde paıdalanýǵa múmkindik beredi. Biz Qazaqstannyń sýperkompıýterlik klasteri osy jelige esepteý qýatyn jetkizetin alǵashqy iri seriktes bolady dep senemiz, – dedi Dýrov.

Sońǵy birneshe aıda Telegram-da blokcheın men jasandy ıntellekt negizinde jańa tehnologııa ázirlengen bolatyn. Onyń aıtýynsha, bolashaq jeli úsh negizgi qaǵıdatqa súıenetin bolady:

· TON blokcheıni qamtamasyz etetin ashyqtyq;

· smart-kelisimsharttar men erkin naryq dınamıkasy esebinen qol jetkiziletin tıimdilik;

· chıp óndirisindegi jańa ázirlemelerdiń arqasynda múmkin bolatyn qupııalylyq.

Aıta keteıik, forýmda saladaǵy ózge de bedeldi ókilder sóz sóıledi. Olardyń qatarynda 01ai bas dırektory Lı Kaı Fý, Stenford ýnıversıtetiniń ǵylymı qyzmetkeri ári Google sarapshysy Pıter Norvıg, G42 International kompanııasynyń basshysy Mansýr Ibragım Ál Mansýrı jáne Stenford professory Ilıa Strebýlaev bar.

TASS: Qylmystyq maqsattaǵy iri krıptoservıs joıyldy

Qazaqstanda esirtki saýdasy men ınternet-alaıaqtyqtan túsken qylmystyq kiristerdi tsıfrlyq valıýta arqyly jylystatqan iri krıptoaıyrbastaý servısi anyqtaldy. Qazir servıstiń qyzmeti tolyq toqtatylǵan. Qarjy monıtorıngi agenttiginiń blokcheın-tekserýi nátıjesin reseılik TASS aqparat agenttigi jarııalady.

«Atalǵan servıs qylmystyq ortada bedelge ıe bolǵan jáne 5 mln astam qoldanýshysy bar 20 iri «Darknet» naryǵymen jumys istegen. Sońǵy úsh jyl ishinde bul krıptoservıs arqyly TMD elderindegi 200-den astam esirtki dúkeniniń zańsyz kiristeri aqtalǵan. Krıptoaıyrbastaý platformasynyń jalpy aınalymy 224 mln AQSh dollarynan asqan», – delingen aqparatta.

Demek, anyqtalǵan servıs Darknet–tiń 20 iri naryǵymen, sonyń ishinde bedeldi 5 mıllıonnan astam qoldanýshysy bar platformalarmen baılanysta bolǵan. Keıingi úsh jylda bul servıs arqyly postkeńestik elderdegi (Qazaqstan, Reseı, Ýkraına, Moldova) 200-den astam esirtki dúkeniniń zańsyz kiristeri jylystalǵany anyqtaldy.

Platformanyń jalpy aınalymy 224 mln AQSh dollarynan asqan kórinedi. Tergeý barysynda 4000-nan astam krıptovalıýta ámııany tekserilip, qylmystyq kirister saqtalǵan ámııandar anyqtaldy. Búginde servıske tıesili 67 ámııan jáne 9,7 mln USDT (shamamen 5,2 mlrd teńge) kólemindegi aktıv buǵattalǵan.

Euronews: Qatonqaraǵaı – tabıǵat pen adamzat úndesken jer

Keıingi jyldary Qazaqstanynyń týrızm áleýeti damyp keledi. Ásem tabıǵat pen erekshe klımattyq ózgeris álemdik BAQ-tyń da zertteý nysanyna aınalǵanyn kórip júrmiz. Sonyń aıqyn dálelin Euronews baıqatty. Bul joly Modern nomads baǵdarlamasynda Qatonqaraǵaıdyń tamasha tabıǵaty taldanǵan eken.

Katonqaraǵaı – Qazaqstannyń eń shyǵys óńiri. Muzdyqtar, móldir sý, tunyq tabıǵat. Munda Altaıdyń qarly shyńdary arasynda Qazaqstan, Qytaı jáne Reseı shekaralary toǵysady. Onyń ańǵarlarynda jatqan qorǵandar ejelgi órkenıetterdiń izi retinde týrısterdi tartyp keledi. Óńirde bulan, sileýsin, barys jáne Altaı buǵylary erkin júr.

Qazir Qatonqaraǵaıdaǵy týrızmdi damytýǵa múmkindik mol. Jańa áýejaı salynýda, joldar keńeıdi, qonaqúılerdiń sany artty. Alaıda aımaq janashyrlary týrısterdiń sany artýy ekojúıeni buza ma dep alańdap otyr. Sondyqtan jyl saıyn keletin týrısterdiń lımıtin bekitýdi suraıdy.